این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 105 صفحه می باشد.
مقدمه
حرکت مهمترین نشانه حیات انسان است . هر جا زندگی وجود دارد ، حرکت نیز وجود دارد . زندگی بدون آن قابل تصور نیست. حرکت در حیات انسان ، بیش از تولد آغاز و تا پایان حیات او ادامه دارد.
انسان در نخستین سالهای حیات خود ، تنها از طریق پدیده حرکت است که می تواند خود آشنا گردد و با آن ارتباط برقرار کند. چنین ارتباطی به انسان این فرصت را می دهد که در تعامل با پدیده های محیطی از آنها ،تجربیات معنی داری کسب کند . بنابراین حرکت شرایطی را برای کودک فراهم می سازد که بر اساس آن می تواند به اکتشاف دنیای پیرامون خود بپردازد. از طرفی کودک از ابتدای ورود به دنیای ناشناخته پیوسته در این تلاش است که به کمک حرکت و تربیت به زندگی خوب و سالم و پرطراوت دست یابد و برای دستیابی به نشاط و تندرستی ،باید از ورزش و بهداشت مدد جوید . برای رسیدن به چنین هدفی لازم است معلمان آگاه تربیت بدنی با مطالعات گسترده به آموزش صحیح تربیت به کودکان و نوجوانان همت گمارند.(۶)
به همین منظور معلمان و مربیان در صورتی می توانند در ارتقاء سطح آمورشی شاگردان مؤثر باشد که به دو نکته زیر توجه داشته باشند :
۱- تفاوت های فردی
۲- اثر این تفاوت ها بر یادگیری و اجرای مهارت های حرکتی در فعالیت های مختلف ورزشی (۱۹).
آنیتا .ج . هارو[۱] در کتاب طبقه بندی حیطه های روانی حرکتی می گوید : « توانائیهای ادراکی در برگیرنده رفتارهای شناختی و همچنین رفتارهای روانی حرکتی است که شامل : تمیز حس حرکتی ،آگاهی از بدن ، تصور فرد از بدن خود ،رابطه بدن با اشیای موجود در فضا، تمیز بصری ، تمیز شنوایی ، تمیز لمسی و توانائیهای هماهنگ کننده می باشد (۳۵) به عقیده بسیاری از محققان عملکردهای حرکتی و ادراکی غیر قابل تفکیک هستند و غنی نمودن تجارب حرکتی معمولاً توانائیهای فرد را ساخت بندی و درک مؤثر وقایعی را که با آنها روبرو می شود افزایش می دهد. آنها همچنین معتقدند که کارکرد مؤثر توانائیهای ادراکی برای رشد فراگیر در حیطه های سه گانه تربیتی ( شناختی ، عاطفی و روانی – حرکتی ) ضروری است . این توانائیها فراگیر را در تعبیر و تفسیر محرکات کمک می کنند و باعث می گردند که فرد توانایی لازم جهت سازگاری با محیط پیرامون خود را بدست آورد. (۳۵)
همچنین ج- هارو در همان کتاب ، توانائیهای جسمانی را در برگیرنده خصوصیاتی نظیر : قدرت عضلانی ، استقامت دستگاههای گردش خون و تنفس ،انعطاف پذیری و چالاکی می داند. توانائیهای جسمانی ،جهت عملکرد مؤثر و کارآمد فرد در حیطه روانی – حرکتی لازم و ضروری است . اگر این خصوصیات بطور کامل رشد و گسترش نیابند در رشد و حرکت پیشرفته مهارتی فرد مانع ایجاد خواهد شد (۳۵)
بنظر می رسد اگر جریان رشدی کودک ، مراحل طبیعی خود را سپری ننماید و بطور درست نیروهای بالقوه او بالفعل در نیایند ، فرایند ادراکی او دچار اشکال شده ،بطوریکه موفقیت فرد را در تمام مراحل زندگی تحت الشعاع قرار می دهد. پس بطور مسلم می توان گفت که طرح و اجرای برنامه های حرکتی خصوصاً در مدارس درصد جدول ارزشگذاری است . به همین منظور تمامی صاحبنظران بر اهمیت و ضرورت تربیت بدنی در مقاطع سنی پایین تأکید نموده و علت این تأکید و ارزشگذاری را در خصوصیات و حساسیت سنین رشد و بویژه توجه به این مطلب که پایه های اساسی دنیای شخصیت انسان در دوران کودکی پی ریزی می گردد ، دانسته اند . بطوریکه گزل[۲] در این زمینه گفته است : « کودک در پنج سالگی نسخه کوچک شخص جوانی است که بعداً خواهد شد.» (۱۹)
از طرفی کودک سالم بطور طبیعی در دوران رشد ، اندام های حسی شنوایی و بینیایی اش رشد و تکامل لازم را خواهند کرد ، اما در فرایند رشد متعارف ، جهت بهبودی توانائیهای ادراکی – حرکتی (هماهنگی ، تعادل ، سرعت ، دقت و قدرت ) آموزش دقیق و مناسب باید اعمال شود.
منظور از آموزش مناست ، انجام برنامه های صحیح و متد اولی که باعث شکوفایی استعدادهای حرکتی – ذهنی کودک می گردد. علاوه بر این متخصصان ، تربیت بدنی را بعنوان یکی از روش های مؤثر و کارساز در امر شناسایی استعدادها و رشد و شکوفایی توانائیهای بالقوه کودکان معرفی می نماید.
از طرفی عوامل متعددی مانند زمینه های اقتصادی و اجتماعی و چگونه گذراندن دوران کودکی و نوجوانی می تواند فقر حرکتی یا پرتحرکی را دامن زده و طراوت و شادابی جسمانی کودکان را متزلزل نماید . بعلاوه در جند سال گذشته برنامه های ادراکی – حرکتی در مدارس اروپا و امریکا توسعه یافته است و دانشمندانی مثل بی لس [۳] ، بریس[۴]، اسپنجاد[۵] ، اوزرتسکی [۶]، لینکلن[۷] ، اسلوان [۸]، برونینکز[۹]در خصوص سنجش رشد حرکتی کودکان با تکیه بر عوامل ارثی ، تحقیقتی انجام داده اند (۶) ولی در خصوص اثر فعالیت بدین بر توانائیهای ادراکی – حرکتی در ایران تحقیقات اندکی صورت گرفته است . لذا محقق با آگاهی از مسایل و مشکلات موجود به بررسی تأثیر فعالیت بدنی بر توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان مقطع ابتدایی مبادرت می ورزد.
امید است که با انجام چنین تحقیقاتی بتوان با ارائه یک سری برنامه های فعالیت بدنی برای دانش آموزان مقطع ابتدایی به توسعه و تکامل عاطفی ، فکری ، اجتماعی و جسمانی کودکان کمک نمود.
بیان مسأله
رشد حرکتی کودک در طول زندگی تغییر می کند و همزمان با تغییرات حرکتی ، سایر تغییرات روانی – اجتماعی نیز ملاحظه می شود. بنابراین توجه به رشد و تکامل حرکتی کودک در حقیقت توجه به رشد عمومی و همه جانبه کودک می باشد . در این بین ، توانائیهای ادراکی – حرکتی یکی از مهمترین عوامل در رشد همه جانیه کودکان و همچنین در پرورش استعدادهای ورزشی و پیشرفت و ترقی در ورزش و تربیت بدنی می باشد .
پایه و اساس استعدادهای حرکتی ورزشی در اوایل کودکی شکل می گیرد و بستگی زیادی به توانائیهای ادراکی – حرکتی کودکان دارد . لذا این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد . گرچه توانائیهای ادراکی – حرکتی با نسبت های متفاوتی زائیده وراثت و محیط است ولی یکی از عوامل محیطی بسیار مهم در رشد توانائیهای ادراکی –حرکتی کودکان چگونگی طی شدن سالهای اولیه و حساس کودک می باشد (۲۱).
با توجه به اینکه فعالیت بدنی به عنوان یکی از عوامل مهم در رشد همه جانبه کودک و ا زجمله رشد حرکتی و نیز پرورش استعدادهای ورزشی او نقش مهمی را ایفا می کند و این موضوع به عنوان مسئله ای که می تواند مورد مطالعه و تحقیق قرار بگیرد ، نظر محقق را به خود جلب کرده و لذا مسئله و مشکل اساسی در این رساله تحقیقی ،بررسی علمی این مورد می باشد .لذا در این پژوهش محقق به بررسی تأثیر یکدوره فعالیت بدنی منتخب شامل ۱۰ دقیقه حرکات کششی بالا تنه و پایین تنه و ۲۰ دقیقه حرکات نرمشی و اصلاحی شامل راه رفتن روی پنجه ها و پاشنه ها و طرفین پاها و دویدن به طور طبیعی و آزاد با سرعت های مختلف ، به پهلو و عقب دویدن ، جهیدن ، پریدن در چهار جهت ( زیگزاگ ) ، پریدن و در همان حال چرخیدن در تمام زوایا ( ْ ۹۰ ، ْ۱۸۰، ْ۳۶۰ ) لی لی کردن د رجا و با حرکت در چهار جهت ، در جا لی لی کردن و چرخیدن ، یورتمه رفتن با قدم های بلند و کوتاه ، پرتاب کردن و گرفتن توپ را بر قابلیت های ادراکی – حرکتی که شامل تعادل ضویا ، تعادل ایستا ، هماهنگی ، قدرت ، سرعت حرکت و دقت حرکت است از طریق آزمون لینلکن – اوزرتسکی در بین تعدادی از دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان غیرانتفاعی جامی شهرستان خوی که بصورت تصادفی انتخاب گردیده بودند پرداخته است .
اهمیت و ضرورت تحقیق
حرکت در واقع اولین وسیله ای است که توسط آن کودک خود و محیط اطراف را ، درک می کند و همواره او را با پدیده یادگیری روبرو می سازد . کودک د راین میان با یادگیری های متفاوتی سروکار دارد که شاید بخش اعظم آن را یاد می گیری حرکتی و ادراکی – حرکتی تشکیل می دهد ( ) . در این میان یادگیری ادراکی –حرکتی یکی از مهمترین عوام لدر رشد همه جانبه کودکان و همچنین در پرورش استعدادهای ورزشی می باشد . گرچه توانائیهای ادراکی – حرکتی با نسبت ها یمتفاوتی زائیده وراثت و محیط است ، ولی یکی از عوامل محیطی بسیار مهم در رشد توانائیهای ادراکی –حرکتی کودکان چگونه طی شدن سالهای اولیه و حساس زندگی کودک می باشد .
از آنجا که هدف برنامه های ادراکی – حرکتی بوجود آوردن فعالیت هایی برای کودکان است تا با انجام این فعالیت ها ، جریان رشد و تکامل توانائیهای ضروری ( ادراکی – حرکتی ) آنان بیشتر تسریع گردد . لذا این برنامه ها بر این اساس تأکید دارند که توانائیهای ادراکی از طریق فعالیت های حرکتی سرانجام باعث بهبود عملکرد های شناختی فرد در زندگی و مدرسه خواهد شد (۳۱ ) بعلاوه در مقطع ابتدایی که کودک ا زیک محیط کوچک ( خانواده ) به محیط بزرگتر ( مدرسه ) وارد می شود ، رشد جسمانی ، عاطفی ، شناختی و عقلانی کودکان نسبت به سالهای بعد از سرعت بیشتری برخوردار می باشد . به همین جهت پرداختن به فعالیت های حرکتی بویژه برنامه ادراکی –حرکتی در این سنین از ضرورت قابل توجهی برخوردار می باشد .
از طرفی نبود معلمان و مربیان متخصص ورزشی در دبستان ها باعث فقر حرکتی در کودکان شده که این امر بر تضعیف مهارت های بنیادی و توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان بیشتر دامن می زند.
بعلاوه از آنجا که ترکیب دو یا چند مهارت بنیادی در کنار توانائیهای ادراکی – حرکتی مهارت ورزشی را شکل می دهند ، چنانکه موقعیت های مناسبی برای رشد و توسعه این مهارت ها در سنین کودکی ایجاد نشود یادگیری هر نوع مهارت ورزشی در سنین بالاتر با کندی و ناامیدی و دلسردی انجام خواهد شد. نواقص و اشکالات حرکتی به مهارت های پیچیده نیز منتقل شده و تکامل عملکردهای ذهنی – شناختی را هم با مشکل مواجه می کند.
لذا ارایه یک سری برنامه های فعالیت بدنی برای پیشبرد مهارت های بنیادی و توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان کلاس پنجم تأثیر دارد یا خیر ؟ اگر اجرای این برنامه ها تأثیر مثبت داشته باشد پس باید سهم عمده ای از مجموعه تلاش ها و فعالیت های انجام شده توسط صاحبنظران ، مسؤولان و متولیان رسمی و غیررسمی ، به تربیت بدنی مدارس و روش تدریس این مهم اختصاص داده شود و اصول کمی و کیفی برنامه های تربیت بدنی مشخص و معلوم گشته و تربیت بدنی در تمام کلاس های ابتدائی با جدیت کامل اجرا شود تا معلمین و مربیان ورزش با استفاده از علم تربیت بدنی و اجرای فعالیت بدنی مناسب به کمک دانش آموزان ، بویژه دانش آموزانی که فقر حرکتی یا پرتحرکی دارند شناخته و با یک برنامه مطلوب و با امکانات کافی و مناسب به اصلاح حرکتی این چنین دانش آموزانی کمک نمایند.
از دیگر عواملی که سبب ایجاد انگیزه در محقق جهت مطالعه و شکل دادن این تحقیق شده است می توان به عوامل زیر اشاره کرد:
۱- نقش توانائیهای ادراکی – حرکتی در آموزش و پرورش
چنانچه هدف های آموزش و پروش را رد چهار بعد خودشناسی ، روابط انسانی ، کفایت اقتصادی و مسوولیت اجتماعی خلاصه کنیم ، رسیدن به این اهداف فقط در پرتو کسب مهارت های حرکتی د رفرد حاصل می شود چون هر کدام از اینها نیازمند حدی از توانائیهای ادراکی – حرکتی هستند (۱۵)
۲- یافته های این تحقیق ارتباط مستقیم با دست اندرکاران تعلیم و تربیت از قبیل مربیان آموزگاران و والدین و بخصوص کودکانی که نقص هایی در حوزه ادراکی – حرکتی از قبیل تعادل ، جهت یابی ،هماهنگی ، قدرت و سرعت حرکتی داشته و از سالهای قبل از مدرسه با آنها همراه بوده است ، می شود . تا دست اندکاران ،ؤ شناخت صحیحی از این نقص ها و کمبود کسب کنند و برنامه های حرکتی مناسب جهت رفع این نواقص در دسترسی داشته باشند.
اهداف تحقیق
هدف کلی
تعیین میزان اثر بخشی یک دوره فعالیت بدنی منتخب بر توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستانها شهرستان خوی بعنوان هدف کلی این تحقیق می باشد.
اهداف جزئی
۱- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر تعادل پویای دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۲- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر تعادل ایستای دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۳- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر هماهنگی دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۴- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر سرعت حرکت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۵- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر دقت حرکت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۶- تعیین میزان تأثیر برنامه فعالیت بدنی منتخب بر قدرت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
۷- تعیین میزان تأثیر برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان
فرضیه های تحقیق
۱- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر تعادل پویای دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۲- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر تعادل ایستای دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۳- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر سرعت حرکت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۴- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر دقت حرکت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۵- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر هماهنگی دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۶- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر قدرت دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
۷- برنامه های فعالیت بدنی منتخب بر توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان پسر پایه پنجم دبستان تأثیر معنی داری دارد.
محدودیت های تحقیق
محدودیتهای خارج از کنترل محقق
۱- متفاوت بودن ویژگیهای بدنی و فیزیولوژیکی آزمودنیها
۲- عدم امکان کنترل دقیق شرایط و وضعیت خانوادگی و شرایط بهداشتی و تغذیه ای و خواب آزمودنیها.
۳- وجود تفاوت در سرگرمی ها و بازیهای کودکان در داخل منازل و به طور کلی خارج از مدرسه .
تعریف عملیاتی واژه ها
۱- فعالیت بدنی منتخب
به یک مجموعه تمرینات بدنی شامل ۱۰ دقیقه حرکات کششی بالا تنه و پایین تنه و ۲۰ دقیقه حرکاتی از قبیل راه رفتن روی پنجه ها و پاشنه ها و پهلوهای پا ، دویدن به طور طبیعی و آزاد با سرعت های مختلف و به پهلو و عقب دویدن ، جهیدن ، پریدن در چهار جهت ( زیگزاگ ) ، پریدن در همان حال چرخیدن در تمام زوایا ( ْ۹۰ ، ْ ۱۸۰ ، ْ۳۶۰ ) ، نشسته و دست ها به کمر و به جلو و عقب و چپ و راست پریدن ، لی لی کردن در جا و با حرکت در چهار جهت ، در جا لی لی کردن ، چرخیدن ، یورتمه رفتن با قدم های بلند و کوتاه ورزش در جا شامل خم و راست شدن در حالی که پاها به اندازه عرض شانه ها از یکدیگر باز باشند و سعی شود نوک انگشتان دست و کم کم کف آنها به زمین برسد ، پیچیدن و چرخیدن در جا در حالیکه پاها از یکدیگر باز هستند و دست ها افقی در کنار بدن قرار دارد ، تاب خوردن و در جا ( دست ها و پاها و سر را در جهت های مختلف چرخاندن ) پرتاب کردن و گرفتن توپ ، حرکات پروانه از جلو و از پهلو و ۵ دقیقه برگشت به حالت اولیه شامل دویدن آرام و انجام حرکات کششی می باشد.
فهرست مطالب
مقدمه ۷
بیان مسأله ۱۰
اهمیت و ضرورت تحقیق ۱۲
اهداف تحقیق ۱۴
اهداف جزئی ۱۴
فرضیه های تحقیق ۱۵
محدودیت های تحقیق ۱۶
محدودیتهای خارج از کنترل محقق ۱۶
تعریف عملیاتی واژه ها ۱۶
تعریف حرکت ۲۰
طبقه بندی حرکت ۲۱
مبانی نظری ادراک ۲۴
تعریف ادراک ۲۴
انواع ادراک ۲۵
توانائیهای حرکتی و اهمیت آن ۲۶
توانائیهای جسمانی ۲۷
تواناییهای ادراکی ۲۸
تواناییهای ادارکی – حرکتی ۳۰
نظریه های رشد حرکتی ۳۴
۱- نظریه دید حرکتی گتمن ۳۴
۲-نظریه حرکت آفرینی بارش ۳۵
۳- نظریه سازماندهی مجدد نظام عصبی ۳۶
۴- نظریه حرکتی – ادراکی کفارت ۳۷
آزمونهای حرکتی ۳۹
۱-۱- آزمون اندازه گیری ادراکی – حرکتی کفارت ۳۹
۲- آزمون توانائیهای حرکتی لینلکلن – اوزرتسکی ۴۱
۳- آزمون توانائیهای حرکتی برونینکز – اوزرتسکی ۴۵
کاربردهای کلی حرکتی ۴۸
ابزار جمع آوری اطلاعات ۴۸
۱- آزمون ماتریس های پیشرونده ریون ۴۸
۱-۱- ماتریسهای پیشرونده ریون فرم رنگی کودکان ۴۹
تصریح دستورالعمل ۵۱
۲- اجرای آزمون رشد حرکتی لینیکلن – اوزرتسکی ۵۲
الف- وسایل و تجهیزات لازم : ۵۲
مروری بر تحقیقات انجام شده ۵۶
الف) تحقیقات داخلی ۵۷
ب) تحقیقات خارجی ۶۱
نتیجه گیری ۶۶
روش تحقیق ۶۹
جامعه آماری ۶۹
نمونه آماری ۷۰
متغیرهای تحقیق ۷۱
ابزار تحقیق ۷۲
روش آماری ۷۲
آزمون فرض های تحقیق ۷۴
تعادل پویا ۷۴
فرض اول ۷۴
تعادل ایستا ۷۷
فرض دوم ۷۷
هماهنگی ۸۰
فرض سوم ۸۰
دقت ۸۳
فرض چهارم ۸۳
سرعت حرکت ۸۶
فرض پنجم ۸۶
قدرت ۸۹
فرض ششم ۸۹
توانائیهای ادراکی – حرکتی ۹۱
فرض هفتم ۹۱
خلاصه پژوهش ۹۵
نتایج ۹۶
بحث و بررسی نتایج تحقیق ۹۷
تعادل پویا ۹۷
تعادل ایستا ۹۸
هماهنگی ۹۸
سرعت حرکت ۹۹
قدرت ۹۹
دقت ۱۰۰
توانائیهای ادراکی – حرکتی ۱۰۰
پیشنهادات ۱۰۱
پیشنهادات تربیتی آموزشی ۱۰۱
پیشنهادهای پژوهشی ۱۰۲
منابع ۱۰۳
مقاله تعیین میزان اثر بخشی یک دوره فعالیت بدنی منتخب بر توانائیهای ادراکی – حرکتی دانش آموزان
