پاورپوینت درباره عوامل شیمیایی

اختصاصی از فایلکو پاورپوینت درباره عوامل شیمیایی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل :  .ppt ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید : 111 اسلاید

---

 قسمتی از متن .ppt : 

مباحثی در خصوص عوامل زیان آورشیمیایی محیط کار

فهرست مطالب

1 - ارزیابی جامع میزان مواجهه با عوامل شیمیائی

2- اثرات بهداشتی کرم

3- فسفر ، سلنیوم و نقره

4- فرم آلدهید

5-کار ایمن با حلالها

6- بررسی کربن دی سولفید

7- اصول ایمنی هیدروژن فلوراید

8-  ارزیابی کمی هود آزمایشگاهی جهت ایمنی کارگر

ادامه فهرست مطالب

9- روشهای نمو نه برداری از سطوح محیط کاروسطح پوست

10-استفاده از روشهای نمونه برداری از سطح جهت تماسهای پوستی

11-نمونه برداری از آئروسلها در محیطهای صنعتی تولید کننده محصولات جنگلی

12- پرسش و پاسخ درخصوصِ ماسک های کربن فعال

13- برگه اطلاعات ایمنی مواد Material Data Safety Sheet (MSDS)

1-ارزیابی جامع میزان مواجهه با عوامل شیمیائی

معرفی

رشد تنوّع خطرات موجود و آینده

سوالات اساسی

جداول نام علمی مواد شیمیایی

اختصاصی از فایلکو جداول نام علمی مواد شیمیایی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

ردیف

نام علمی و فرمول ماده شیمیایی نامهای مشابه و تجارتی

حد آستانه مجاز (TLV)

TWA STEL/C

وزن مولکولی

نمادها

مبنای تعیین حد آستانه مجاز اثرات بحرانی

شکل فیزیکی/ کاربرد اصلی

126

کلر Chlorine

Molecular Chlorine.

5/0 STEL-1ppm

91/70

- تحریک و سوزش

113

دی اکسید کربن Carbon dioxide

Carbonic acid gas. Dry Ice.

اسید کربنیک- یخ خشک

Ppm5000 STEL-30000ppm

01/44

-

- خفگی

گاز بی رنگ و اشتغال ناپذیر/ برای دادن گاز به نوشابه ها، خاموش کردن آتش و پیشگیری از آن به صورت پروپلانت آئروسلها و به عنوان یخ خشک در ایجاد انجماد در فرآیندهای تخمیر مواد غذایی نیز تولید می شود.

115

منوکسید کربن Carbon monoxide

Carbon oxide,Flue gas,monoxide

25 -

01/28

BEI

-فقدان اکسیژن

- سیستم قلبی و عروقی

-سیستم مرکزی عصبی

- تولید مثلی- تناسلی

گاز بی رنگ/ به طور عمده در شرایط احتراق ناقص از سوختهای کربنی مخصوصاً موتورهای احتراق داخلی تولید می شود مواجه شغلی کارگران در محیط های بسته، بدون تهویه مناسب گزارش شده است.

497

دی اکسید نیتروژن Nitrogen dioxide

Nto,Nitrogen

proxid

Dinitrogen tetroxide nitrogen tetroxide.

3 5

01/46

- تحریک و سوزش

- ادم ریوی

گاز قهوه ای قرمز رنگ با غلظت بالا به عنوان نیتروکننده و اکسیدکننده در سوخت های موشک (راکت) به عنوان ماده واسط در تهیه اسید نیتریک

635

Sulfar dioaxide

دی اکسید گوگرد

2 50

07/64

- تحریک و سوزش

گاز یا مایع با بوی آزاردهنده- آلوده کننده هوا موجود در اطراف کوره های ذوب- نیروگاه ها- مصرف در کاغذ سازی- پالایش- به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و عامل احیاء کننده

32

آمونیاک Ammonia

Anhydrous ammonia, Aqua ammonia, Aqueous ammonia

25 STEL-35ppm

03/17

-

- تحریک و سوزش

گاز محرک به عنوان کود در ساخت اسید نیتریک- هیدرازین هیدرات هیدروژن سیانید- آکریلونیتریل- به عنوان گاز سرد کننده- کاتالیست تراکمی برای پلیمرها

ردیف

نام علمی و فرمول ماده شیمیایی نامهای مشابه و تجارتی

حد آستانه مجاز (TLV)

TWA STEL/C

وزن مولکولی

نمادها

مبنای تعیین حد آستانه مجاز اثرات بحرانی

شکل فیزیکی/ کاربرد اصلی

489

اسید نیتریک Nitric acid

RFNA (Red fuming nitric

Acid: WfNA (White fuming

Nitric acid): Hydrogen nitric

Engravers acid, Aqua forits.

2 4

02/63

-

- تحریک و سوزش

- خورندگی

مایع بی رنگ یا زردرنگ با بوی خفه کننده برای حل کردن فلزات نجیب برای حکاکی پاک کردن فلات ساخت نیتراتها و ترکیبات نیترو و ساخت کودهای نیترات آمونیوم.

513

اسید اگزالیک Oxalic acid

Ethane dioic acid, oxalic acid (aqueous), oxalic acid dehydrate.

1 2

04/90

-

- تحریک و سوزش

- سوختگی

جامد/زنگ زدا، جرم گیر رادیاتورها، پاک کننده جوهر و همچنین استفاده در دباغی، سفید کننده در نساجی و آزمایشات خون شناسی

552

اسید فسفریک Phosphoric acid

Meta-phosphoric acid , ortho phosphoricacid (aqueous), wite phosphoric acid

1 3

00/98

-

- تحریک و سوزش

جامد بدون رنگ و بدون بو و یا مایع شفاف ماده گندزدا، نوشابه سازی، صنایع غذایی، ساخت کودهای شیمیایی و تصفیه آب

569

سیمان پورتلند Portland cement

Nto,NitrogenGement, Hydraulic, Portland cement silicate.

10 -

(e)

-

-

- تحریک و سوزش

- التهاب پوست

جامد/مصارف ساختمانی

637

Sulfuric acid

اسید سولفوریک

Az designation refers to Sulfuric acid contained in strong inorganic acid mists

1 3

08/98

- تحریک و سوزش

- سرطان (تنفسی)

مایع خورنده/ استفاده بسیار وسیعی در صنایع دارد خصوصاً در ساخت کود پالایش نفت- آبکاری، باطری های اسید- سربی و صنایع شیمیایی

99

Calcium Carbonate

10 -

(e)

09/100

-

- تحریک و سوزش

جامد/ در ساخت مصالح ساختمانی از قبیل آهک سیمان و رنگ و سایر محصولات آرایشی و غذائی و داروئی

402

سرب و ترکیبات آلی آن

Lead, elemental and organic compounds

As [Pb] بر حسب سرب SoaPs

05/0 -

20/207

متغیر

BBL

- سیستم عصبی مرکزی

- دستگاه گوارش

- خون

- کلیه

- سیستم تولید مثل

جامد/ساخت رنگ، باطری، سرامیک، لحیم کاری، آلیاژای فلز و ورق های سربی

ردیف

نام علمی و فرمول ماده شیمیایی نامهای مشابه و تجارتی

حد آستانه مجاز (TLV)

TWA STEL/C

وزن مولکولی

نمادها

مبنای تعیین حد آستانه مجاز اثرات بحرانی

شکل فیزیکی/ کاربرد اصلی

674

فلز قلع Tin Metal

Oxide & inorganic compounds.

Except tin hydride as sn organic compounds as sn

2 -

2 -

1/0 -

69/118

متغیر

متغیر

Skin

- بیماری ناشی از قلع

- بیماری ناشی از قلع

- دستگاه عصبی مرکزی

- سمیت ایمنی

- تحریک و سوزش

فلز نقره ای سفید و نرم

کاربرد: لحیم کاری- آلیاژ با سایر فلزات- جهت افزایش سختی

730

Welding fumes

دمه جوشکاری

5 -

-

- تب ناشی از دمه فلزی

- تحریک و سوزش

جامد یا نیمه جامد/ ساخت جاده- سقف و در پوشش فلزات ساختمانی

370

ئیدروژن کلراید Hudrogen chloride

[HCl]

Muriatic acid

Ppm5- C

47/36

-

-

مایع/ در ساخت هیدروکربن های کلر، کلرزنی آب، پلی مریزاسیون، واکنش های نیتراسیون و الکیلاسیون تمیز نمودن فلزات و فرآیندهای مواد غذایی و انواعی از مصارف خانگی

622

هیدروکسید سدیم

Sodium hydroxide

[NaOH]

سود سوزآور Caustic soda,

Lye, Soda lye, Sodium hydrate.

- 2-C=

01/40

-

- تحریک و سوزش

جامد سفید رنگ و خورنده قلیایی/در صنایع ابریشم مصنوعی، سلوفان/نساجی ها- خمیر سلولز و کاغذ- صابون-دترجنت ها، حکاکی و آب فلزکاری

2

Acetic acid

اسید استیک

Ethanoic, acid Methane Caboxylic acid

10 STEL-15ppm

60

-

- تحریک و سوزش

مایع قابل اشتغال با بوی تند/ساهت استات سلولز، استیک، آئینه دراید مونومرا اینیل- استات- ساخت پلاستیک ها- مواد دارویی- حشره کش ها و در صنایع نساجی و کوآگولا

45

آرگون Argon

Ar

- -

95/39

-

- خفگی

گاز- در جوشکاری و به عنوان یک گاز بی اثر برای پر کردن لامپ های الکتریکی در دوپینگ نیمه هادی ها

613

Silicon

Defoamer S-10-

پودر سیلیس Silicon powder

10 -

09/28

-

- ریه

کریستال سوزن شکل سیاه مایل به خاکستری/ سنتز سیلیکون- ساخت ترانزیستور و دیودها و نیمه هادی ها و عامل کاهش دهنده دما در آلیاژهای مانند فرو سیلیکون.

تحقیق درباره بررسی شیمیایی و میکروبی آب آب‌انبارهای روستایی در استان گلستان 15 ص

اختصاصی از فایلکو تحقیق درباره بررسی شیمیایی و میکروبی آب آب‌انبارهای روستایی در استان گلستان 15 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

بررسی شیمیایی و میکروبی آب آب‌انبارهای روستایی در استان گلستان

چکیده:

جمع‌آوری و ذخیره آب باران برای مصارف مختلف، از جمله مصرف شرب، از دیرباز در ایران و سایر کشورهای جهان معمول بوده است. شهرستان مینودشت دارای جمعیتی بالغ بر 260000 نفر است که حدو 200000 نفر آن در روستاها سکونت دارد و از 1366 آب انبار برای جمع‌آوری آب باران برای مصارف مختلف استفاده می‌کنند. لذا آنالیز شیمیایی و میکروبی آب‌های جمع‌آوری شده از پشت بام‌ها در آب انبارها، برای شناسایی منابع احتمالی آلودگی، یافتن روش مناسب برای جمع‌آوری و ذخیره آب باران و بهسازی مطلوب آب انبارها ضروری به نظر می‌رسد.

برای انجام این تحقیق، تعداد 114 نمونه آب، برای آنالیز پارامترهای شیمیایی و 68 نمونه آب برای آنالیز میکروبی از آب انبارهای روستاهای دهنه و صوفیان در شهرستان مینودشت، در مدت 8 ماه مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج نشان داد که پارامترهای شیمیایی شامل: هدایت الکتریکی، قلیاییت، سختی، کلرور، نیترات و منگنز، در مقایسه با استاندارد آب آشامیدنی در حد مطلوب می‌باشند، اما غلظت بعضی از پارامترهای شیمیایی از جمله آهن در 9 درصد، سرب در 69 درصد و کروم در 6 درصد نمونه‌های جمع‌آوری شده، از حد مجاز بیشتر بود. از لحاظ پارامترهای میکروبی در 100 میلی‌لیتر از نمونه‌ها، کلیفرم در 56درصد، اشرشیاکلی در 32 درصد و استرپتوکوک فیکالیس در 26 درصد از نمونه‌های جمع‌آوری شده بیش از حد مجاز بود.

کیفیت آب تعداد قابل ملاحظه‌ای از آب انبارها، از نظر پارامترهای شیمیایی و میکروبی، به علت آلودگی برای شرب مناسب نمی‌باشد. آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی آب انبارها، می‌تواند ناشی از نفوذ فاضلاب‌های کشاورزی، فضولات حیوانی و انسانی و همچنین استفاده از آب رودخانه می‌باشد.

مقدمه

آمارهای منتشره از سوی سازمان بهداشت جهانی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، نشان دهنده این واقعیت است که آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، بیش از هر عامل دیگر در سلامتی انسان‌ها موثر است.

به عنوان نمونه در ایالت اوتارپرادش در کشور هندوستان، پس از بهسازی شبکه توزیع آب، میزان مرگ از بیماری ویا، 1/74 درصد، بیماری‌های اسهالی 7/42 درصد، حصبه 6/63 درصد و اسهال خونی 1/23 درصد کاهش یافت.

بنابراین وجود میکروارگانیسم‌ها در آب آب انبارها، از طریق منطقه جمع‌آوری و یا ذخیره‌سازی آن است. مطالعات نشان داده است که آب انبارهای ضدعفونی شده می‌تواند محیط مناسبی برای میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا باشد. از حمله بیماری‌ها می‌توان از بیماری سیستم گوارشی که عامل آن سالمونلا، زخم معده که عامل آن هلیکوباکتر، عفونت‌های تنفسی مثل بیماری لژیونر و عفونت‌های خونی که عامل آن کورنی باکتریوم است را نام برد.

افزایش سریع احداث و تکامل آب انبارها، در حدو یکصد سال پیش شروع شد، در حالی که در تمدن‌های اروپایی باستان تامین آب مورد نیاز برای شرب، پخت و پز غذا و تا حدی شست و شوی ظروف، از طریق احداث فضایی به منظور جمع‌آوری آب باران از سقف یا حیات منزل صورت می‌گرفت و منصوب به ویرانه‌های کاخ ناس مرکز عصر مفرغ در جزیره کرت می‌باشد.

استفاده از آب انبارها به منظور ذخیره‌ آب باران در کشور ایران، به دلیل محدودیت بارش‌های آسمانی که سالانه به طور متوسط 250 میلی‌متر در سطح کشور برآورد می‌گردد، از قدیم‌الایام معمول بوده است، به طوری که احداث آب انبار را می‌توان یکی از مهمترین امکانات ذخیره‌سازی آب در نقاط خشک و از جمله نقاطی در شهرستان مینودشت واقع در استان گلستان دانست. شهرستان مینودشت با جمعیتی بالغ بر 2600000 نفر که بیش از 200000 نفر آنها در روستاها زندگی می‌کنند، دارای 1366 آب انبار در سطح منطقه به منظور تامین آب آشامیدنی مردم می‌باشد.

هدف از انجام این بررسی، عبارت است از: تعیین کیفیت شیمیایی و میکروبی آب جمع‌آوری شده در آب انبارهای شهرستان مینودشت، بررسی و شناسایی منابع آلودگی در آب ذخیره شده در آب انبارهای شهرستان مینودشت و ارائه پیشنهادات و راهکارهای مناسب اجرایی برای استفاده بهینه از سیستم نگهداری و برداشت آب از انبارها.

روش انجام تحقیق

در این تحقیق، تعداد 114 نمونه آب به صورت تصادفی از آب انبارهای روستاهای دهنه و صوفیان از توابع بخش کلاله شهرستان مینودشت، واقع در استان گلستان، در طول مدت 8 ماه که سه فصل را در بر گیرد، برای آنالیزهای شیمیایی شامل: pH، هدایت الکتریکی، قلیاییت، سختی، کلرور، نیترات، فسفات، آهن، منگنز، سرب، کرم، کادمیوم و تعداد 68 نمونه برای تعیین کیفیت باکتریولوژیکی شامل: کلیفرم‌ها، اشرشیاکلی و استرپتوکوکوس فیکالیس با روش استاندارد جمع‌آوری شد. آزمایشگاه‌های مرکز بهداشت استان، شرکت آب و فاضلاب روستایی استان گلستان، مرکز بهداشت مینودشت و دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات از طریق انجام آزمایش‌های میکروبی و شیمیایی انجام گردید.

روش‌ها و دستگاه‌های مورد استفاده

سختی، به روش EDTA، قلیاییت، به روش تتراسیون با اسیدسولفوریک، کلرور، به روش مور، نیترات با استفاده از دستگاه DR-2000Hatch تعیین شد. فلزات سنگین به روش جذب اتمی مدل 2380 Perkin-Elmer،‌ آزمایش‌های میکروبی کالیرفرم‌ها، اشرشیاکلی و استرپتوکوکوس فیکالیس به ترتیب به روش تخمیر چند لوله‌ای (MPN)، تست‌های افتراقی و پورپلیت

تحقیق درباره مشخصات استاندارد مواد افزودنی شیمیایی برای بتن 25 ص

اختصاصی از فایلکو تحقیق درباره مشخصات استاندارد مواد افزودنی شیمیایی برای بتن 25 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 32

«بنام خدا»

مشخصات استاندارد مواد افزودنی شیمیایی برای بتن:

این استاندارد تحت نام‌گذاری ثابت C494/C94m منتشر شده است. اعدادی که بلافاصله پس از نامگذاری نوشته شده، نشان دهنده سال آخر اصلاح است. اپسیلون رونویس نشان‌دهنده یک تغییر ویرایشی از آخرین تجدیدنظر است. این استاندارد برای استفاده کارکنان وزارت دفاع تأئید شده است.

1) قلمرو:

1-1- این مشخصه مواردی همچون مواد افزودنی شیمیائی را برای استفاده در بر می‌گیرد که به ترکیب بتنی سیمان هیدرولیک برای رسیدن به هدف یا اهدافی که در 7 نوع ذیل نشان داده شده است اضافه می‌گردد.

1-1-1- نوع A: مواد افزودنی کاهنده آب

2-1-1- نوع B: مواد افزودنی تعویق انداز

3-1-1- نوع C: مواد افزودنی تسریع کننده

4-1-1- نوع D: مواد افزودنی کاهنده آب و تعویق‌انداز

5-1-1- نوع E: مواد افزودنی کاهنده آب و تسریع‌کننده

6-1-1- نوع F: مواد افزودنی کاهنده آب و گسترده بالا

7-1-1- نوع G: مواد افزودنی کاهنده آب، گسترده بالا و تعویق‌انداز

این مشخصه آزمایشات یک ماده افزودنی را با مواد بتن‌ریزی مناسب همانطور که در 1101 و 1103 شرح داده شده یا با سیمان، یوزولان، مصالح و ماده افزودنی حباب‌زا که برای کار مخصوصی پیشنهاد شده‌اند نشان می‌دهد. مگر اینکه غیر از این توسط خریدار مشخص شده باشد. آزمایشات باید با استفاده از بتن‌ریزی همانطور که در 1103 و 1101 شرح داده شده، انجام شود.

یادداشت 1: توصیه می‌شود تا آنجا که ممکن است، آزمایشات با استفاده از سیمان یوزولان، پیمانه کردن متوالی و سایر شرایط فیزیکی پیشنهاد شده برای کار مخصوص (4-11) انجام شود. چون اثرات مخصوص ایجاد شده توسط مواد افزودنی شیمیائی ممکن است با ویژگیها و اندازه‌های سایر اجزای سازنده تغییر کند. برای نمونه انواع G و F مواد افزودنی ممکن است کاهش آب بیشتری را در مخلوطهای بتنی نشان دهد که دارای سیمان بیشتری است. مخلوطهائی که دارای گستره بالائی از کاهش آب هستند بطورکلی سرعت بالاتری از افت (نشست) را نشان می‌دهند. وقتی مخلوطهای گستره بالا برای انتقال قابلیت کار افزایشی مورد استفاده قرار گیرد. تاثیر ممکن است محدود به طول مدت شود. افت یا نشست اصلی در 30 تا 60 دقیقة اول بستگی به عواملی دارد که بطورکلی بر آهنگ تأثیر فقدان افت یا نشست موثرند. استفاده از مواد افزودنی شیمیائی برای ایجاد نشست بالای بتن شامل مشخصه 1107 است.

یادداشت 2:

خریدار باید مطمئن شود که مواد افزودنی فراهم شده برای استفاده در کار معادل با ترکیب مواد افزودنی در معرض آزمایش، تحت این مشخصه است.

یادداشت 3:

مواد افزودنی که حاوی مقادیر نسبتا بالائی از کلرید هستند ممکن است فرسایش فولاد بتن پیش تنیده را تسریع کند.

موافقت با شرایط این مشخصه نباید شامل این اطمینان خاطر از پذیرش مواد افزودنی برای استفاده در بتنهای پیش تنیده باشد.

3-1- این مشخصات برای 3 سطح از آزمایش فراهم شده است.

1-3-1) سطح 1:

در طول مرحله تأثیر آغازین، سندی از موافقت یا عملکرد شرایط معین که در جدول 1 آمده، توضیح می‌دهد، مواد افزودنی شرایط این مشخصه را فراهم می‌کند. آزمایشات یکنواختی و تعادل بخش 6 باید برای ایجاد نتایج ، علی‌رغم مقایسه‌ای که انجام شده، صورت گیرد.

2-3-1) سطح 2:

آزمایش مجدد محدود توصیف شده در 2-2-5 و 1-2-5 و 2-5 سندی از موافقت با شرایط جدول (1) است که یکنواختی مداوم مواد افزودنی را با شرایط مشخصه توضیح می‌دهد.

3-3-1) سطح 3:

برای پذیرش قرعه‌کشی یا برای اندازه‌گیری یکنواختی در بین یا بین قرعه‌کشی‌ها، وقتی که توسط خریدار مشخص شده باشد، آزمایشات یکنواختی و تعادل‌بخشی (6) باید انجام شود.

4-1) مقادیر بیان شده هم در واحدهای اینچ بر پوند و هم SI باید بصورت جدا به عنوان استاندارد در نظر گرفته شود. از مقادیر بیان شده در هر سیستم نباید بصورت معادل انتظار داشت. بنابراین هر سیستم باید بصورت مستقل ازدیگری بدون ترکیب مقادیر آن به هر شکلی مورد استفاده قرار گیرد.

5-1) آزمایش این استاندارد شامل یادداشت‌ها و پانویس‌هائی است که مطالب توضیحی را فراهم کرده است. این یادداشت‌ها و پانویس‌ها را نباید به عنوان شرایط استاندارد در نظر گرفت.

مقاله درباره سلاح‌های شیمیایی

اختصاصی از فایلکو مقاله درباره سلاح‌های شیمیایی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 8

سلاح‌های شیمیایی

مقدمه

سلاح‌های شیمیایی به کلیه عواملی اطلاق می‌شود که اثرات مستقیم سمی بر انسان، حیوانات و گیاهان دارند. گاهی اوقات به این ترکیبات «گازهای جنگی» نیز می‌گویند. حتی اگر چه این ترکیبات مایع و یا جامد نیز باشند، اثرات سمی این ترکیبات ممکن است موقتی یا دائمی باشد و شدت اثرات آن‌ها ممکن است از تحریک موقتی چشم تا آسیب‌های شدید منجر به مرگ باشد.

سلاح‌های شیمیایی از وحشیانه‌ترین ابزاری هستند که بشر در جنگ بر علیه همنوعانش استفاده کرده است. اگر چه تاریخ استفاده از این سلاح‌ها،‌ به تاریخ جنگ‌های بشر باز می‌گردد ولی بشر متمدن نیز هیچ‌گاه در استفاده از این سلاح‌ها به خود تردید راه نداده است.

تاریخچه

هر چند استفاده از سموم، عوامل شیمیایی و میکروبی در جنگ‌ها قدمتی به بلندای حیات بشریت دارد اما استفاده از سموم، عوامل شیمیایی و میکروبی در شکل جدید و کلاسیک، اولین بار توسط ارتش انگلیس در سال 1894 و با استفاده از گاز تهوع‌آور گوگرد به ‌عنوان سلاح شیمیایی در جنگ‌های کریمه صورت گرفته است ، که البته چندان هم مؤثر نبود. اسید پیکریک در سال‌های 1899- 1902 به‌عنوان سلاح شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت ولی اوج کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ جهانی اول طی سال‌های 1914- 1918 بود. در این جنگ حدود یک‌صد هزار نفر بر اثر استفاده از سلاح‌های شیمیایی کشتـــه و 000/200/1 نفر مجروح شدند.

طی جنگ جهانی اول در سال 1915 نیروهای آلمانی گاز سبز رنگی را به طرف نیروهای بلژیکی مستقر در شهر ایپر پرتاب کردند. این حمله که با گاز کلر انجام شده بود، منجر به مرگ پنج‌هزار نفر سرباز بلژیکی و نیروهای متحدین شد. در دسامبر 1915 نیروهای آلمانی اولین حمله خود را با گاز فسژن انجام دادند و بعدها در جولای 1917 گاز خردل را به عنوان دو سلاح شیمیایی در منطقه ایپر مورد استفاده قرار دادند.

کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ جهانی اول و بعد از آن، روند صعودی سریعی را طی کرد و تلفات زیادی نیز ایجاد کرد. با این وجود طی جنگ دوم جهانی از عوامل شیمیایی استفاده نشد.

با وجود تحریم و ممنوعیت کاربرد جنگ‌افزارهای بیولوژیک و شیمیایی بر اساس کنوانسیون سال‌های 1972 و 1997 ژنو، رژیم بعث عراق در طی سال‌های جنگ تحمیلی، هیچ گونه تردیدی در استفاده از عوامل شیمیایی بر علیه نیروهای ایرانی به خود راه نداد و علاوه بر حملات مکرر و متوالی شیمیایی بر علیه رزمندگان اسلام، حدود سی حمله نیز بر علیه مناطق کاملاً مسکونی ایران انجام داد که حمله به سردشت در سال 1366 فجیع‌ترین آن‌ها بــود.

عوامل سیانوژن یا سیانیدها

مکانیسم عمل

به ترکیبات سیانیدی، عوامل خون نیز اطلاق می شود. مهمترین اثر سمی سیانید مهار سیتوکروم اکسیداز و در نتیجه تداخل در تنفس سلولی است. در این حالت اگر چه اکسیژن کاملاً در اختیار سلول‌ها قرار دارد ولی قادر به استفاده از آن نیستند. نتیجه این حالت تجمع اسید لاکتیک و مرگ سلولی ناشی از آنوکسی است. از نقطه نظر کاربرد به عنوان سلاح شیمیایی سه ترکیب هیدروژن سیانید 1 ، ‌سیانوژن کلراید و سیانوژن بروماید اهمیت دارند و به‌عنوان جنگ افزار شیمیایی هستند. با وجود آن‌که هر سه این ترکیبات خصوصیات سمی مشابهی دارند؛ ولی سیانوژن کلراید و سیانوژن بروماید باعث تحریک بیشتر دستگاه تنفسی می‌شوند. استفاده از هیدروژن سیانید به‌عنوان یک جنگ‌افزار شیمیایی چندان موفقیت‌آمیز نبوده و فــــراریّت بالای آن مانع از مصرف وسیع هیدروژن سیانید در جنگ جهانی اول شد. سیانید هیدروژن و سیانوژن کلراید هر دو در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفتند ولی سیانوژن بروماید خیلی محدود به‌کار گرفته شد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

سیانید هیدروژن در دمای کمتر از 26 درجه سانتیگراد مایعی است بی‌رنگ یا زردکم رنگ، به شدت فرّار که خطرات موقتی ایجاد می‌کند. بخار این ماده سبک‌تر از هوا است و دارای بوی ضعیفی بوده که شبیه بوی بادام تلخ یا هسته هلو است. با این وجود همه افراد حساسیتی یکسان به بوی سیانید ندارند. بعضی از افراد بوی سیانید را در غلظت‌های خیلی پایین حس می‌کنند ولی 25 درصد مردم قادر به بوییدن آن نیستند. هیدروژن سیانید از دسته عوامل شیمیایی ناپایدار و به شکل گاز است. راه تماس و مسمومیت با آن استنشاقی است. البته باید توجه داشت که مایع هیدروژن سیانید از طریق پوست نیز به سرعت جذب می‌شود.

سیانوژن کلراید مایعی بی‌رنگ و به شدت قابل تبخیر است. بخارات آن سنگین‌تر از هوا بوده و در غشاهای مخاطی و در چشم سوزش شدیدی ایجاد می‌کند. سیانوژن کلراید دارای بوی تند و سوزاننده بوده که اشک‌آوری، یکی از خصوصیات بارز این ماده است. این ماده تقریباً ناپایدار است.

علائم و نشانه‌های مسمومیت حاد

برجسته‌ترین ویژگی مسمومیت با سیانید، بروز بسیار سریع علائم آن است که متعاقب انتشار سریع سیانید اتفاق می‌افتد. اولین علامت مسمومیت با سیانید هایپرونتیلاسیون 1 است که خود موجب افزایش استنشاق سم می‌شود. به‌دنبال هایپرونتیلاسیون، هوشیاری از دست می‌رود و سپس تشنج رخ می‌دهد. رفلکس مردمک از بین رفته و مرگ در نتیجه ایست قلبی یا تنفسی اتفاق می‌افتــد.

در صورت مسمومیت با غلظت‌های زیاد سیانید، عمق تنفس، طی چند ثانیه افزایش می‌یابد. تحریک تنفس ممکن است آن چنان شدید باشد که مصدوم قادر به کنترل ارادی تنفس خود نباشد و تشنجات شدیدی طی بیست الی سی ثانیه بعد از شروع علائم مسمومیت بروز کند و طی یک دقیقه ایست تنفسی ایجاد می‌شود و چند دقیقه بعد قلب از کار می‌ایستد. علائم اولیه مسمومیت با غلظت‌های کمتر سیانید شامل: ضعف پاها، سرگیجه، تهوع و سردرد است. به‌دنبال این علائم ممکن است تشنج و اغماء بروز کند که بسته به شدت و میزان آلودگی ممکن است برای ساعت‌ها و روزها باقی بماند.

در مورد علائم مسمومیت با سیانید نکات زیر قابل توجه است:

الف) علائم مسمومیت با سیانید بستگی به تجمع غلظت سیانید در بافت دارد، هر قدر غلظت ماده سیانید در بافت خاصی بیشتر باشد، علائم بالینی شدیدتر و نیاز به دوز کمتری برای ایجاد اثرات سمی است.

ب) در غلظت‌های بالای سم، پس از چند دقیقه قلب مصدوم از کار می‌افتد.

ج) در غلظت‌های کم، علائم اولیه شامل: ضعف و سستی در پاها، سرگیجه، تهوع و سردرد است. متعاقب این علایم امکان دارد مصدوم دچار تشنج و اغماء شود و نسبت به مدت زمان آلودگی ممکن است ساعت‌ها و روزها طول بکشد. کری دائمی و یا موقت نیز مشاهده شده است، در مسمومیت‌های خفیف ممکن است سردرد، سرگیجه و تهوع تا چند ساعت ادامه داشته باشد.

تشخیص : تأثیر بسیار سریع است (یک الی دو دقیقه). شخصی که در برابر سیانور قرار گیرد، به دنبال چند تنفس به حال اغماء خواهد افتاد و اگر آلودگی وی خفیف باشد، بدون درمان نیز بهبود خواهد یافت و هرگز در مسمومیت تنفسی سیانوز، مصدوم در دوره کمون مراجعه نمی‌کند.

درمان و مراقبت‌های پرستاری

با توجه به دفع سریع سیانید از بدن، چنانچه غلظت اولیه سیانید به میزان کشنده نباشد و مصدوم نیز از محیط آلوده خارج شود، معمولاً به درمان خاصی نیاز نیست و علائم بالینی به سرعت از بین می‌روند. در مورد مسمومینی که به‌دلیل تماس با غلظت بالای سیانید، علائم بالینی بارز دارند باید هم از آنتی دوت استفاده شود و هم اقدامات حمایتی صورت گیرد.

اقدامات اولیه در برخورد با مصدوم