مطابق با دیدگاه بسیاری پژوهشگران، «فرهنگ» عامل اصلی شکل گیری خانه است و نقش مهمی در پایداری اجتماعی دارد، لذا مطالعهٔ فرهنگهای دینی برای شناخت الگوهای رفتاری اقوام و مذاهب گوناگون اهمیت می یابد. با وجود این، عوامل تأثیرگذار فرهنگ بر محیط انسان ساخت در شهر کرمان، که تکثر فرهنگی و محلات مسکونی متعلق به مسلمانان، زرتشتیان و کلیمیان دارد، کمتر مطالعه شده است. این مطالعات می تواند برنامه ریزان را در تدوین ضوابط راهنمای طراحی و نوسازی این محلات یاری کند. این مقاله با الگویی ترکیبی، ابتدا با استفاده از متون مقدسی همچون قرآن کریم و با تحلیل منطقی، به موضوع حریم و مهمان نوازی در فرهنگ اسلامی پرداخته و تأثیر آن را بر شکل گیری خانه های محلهٔ مسلمانان بیان می کند. سپس افزون بر مطالعات قوم نگاری، با مراجعه به اوستا و تورات نشان می دهد که چون فضای معماری قابلیت فرهنگ پذیری دارد و فرهنگ نیز در قالب فضای کالبدی به ظهور می رسد، لایهٔ اول تأثیرگذار بر معماری خانه های کرمان، ناشی از فرهنگ اسلامی (به عنوان فرهنگ حاکم) و در اصولی همچون حفظ حریم خصوصی، رعایت حقوق همسایه و تکریم مهمان است. لایهٔ دوم مؤثر، که در معماری خانهٔ یهودیان و زرتشتیان دیده می شود، براساس عقاید و رسوم مذهبی انها با بازتعریف و حدود بخشی به این اصول، شکل گیری فضاهای فعالیت اختصاصی را برای رسیدن به امنیت، تأمین معیشت و رعایت دستورات شریعت در رابطه با زنان و همکیشان موجب شده است. ادامهٔ این تحقیق، به دنبال شناخت روش تبدیل یافته های نظری این مقاله به ضوابط اجرایی راهنمای طراحی است. واژههای کلیدی: حریم خصوصی، حق همسایه، خانهٔ زرتشتیان، خانهٔ مسلمانان، خانهٔ یهودیان، فرهنگ دینی، مهمان نوازی.
مقاله تأثیر فرهنگ دینی بر شکل گیری خانه
