فایل بصورت ورد (قابل ویرایش) و در 103 صفحه می باشد.
مقدمه:
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد.
طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده میشود. این فلز همچنین در ساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح می‌باشد، بنابراین اطلاع رسانی در مورد آمار قیمت، تولید، ذخیره و … این فلز گرانبها در ایران در مقایسه با دیگر کشورها برای برنامه‌ریزی بهتر در جهت استخراج و استفاده از آن مفید و حتی ضروری می‌باشد.
تاریخچه:
Gold (طلا) از اسم گوتیک Gult گرفته شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته شده است که مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شکل‌پذیر می‌باشد. هندی‌ها اولین بار در کتاب مقدسشان(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان میدهد بین سالهای۲۶۵۴ تا ۲۶۸۵ قبل از میلاد در آبیدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان، خانواده آنها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).
گنجینه‌های فوق‌العاده یافت شده در مقبره فرعون توتانخامون(TutanKhamun) که در سال ۱۳۵۰ قبل از میلاد مسیح دفن شده، شاهدی بر استانداردهای بالای زرگری در مصر است. تابوت او شامل ۱۱۰ کیلوگرم طلای ناب است که چهره وی بر روی آن با دست کنده‌کاری و تزئین شده است(شکل۱). صدها سال بعد در تمدن اینکاها(Incas)، طلا ارتباط تنگاتنگی با پرستش خدا داشت؛ چنانکه معبدی برای خورشید، بنام کوری‌کانچا(Coricancha) در کوزکو(Cuzco) بنا نهاده شد که پایتخت اینکاها در قرن۱۴ شد. سقف کاه‌گلی آن دارای رشته‌هایی از طلا و روی آن سرشار از تزئینات و سریر زرین بود(O.Medenbach,H.Wilk1986).
در یونان باستان سکه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سکه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.
گیرشمن در کتاب “ایران از آغاز تا اسلام” یادآور میشود که در دوره هخامنشی در ناحیه کرمان، طلا و نقره استخراج می‌شده و اولین سکه طلا به نام “داریک” در همین دوره ضرب شده است. باستان‌شناسان عقیده دارند که طلا در ایران از هزاره سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در زبان اوستا به طلا، “زره‌نه” و “زرنه‌اینه” می‌گفتند. در زبان پارسی باستان کلمه “زرنه” و در زبان پهلوی کلمه “زر” معرف طلا بود. ایرانیان از حروف A.U.R به عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند که از کلمه لاتین Aurum به معنی طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندی‌ها از حروف G.Z.O.L به‌عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند. روس‌ها کلمه Zoloto را برای این منظور به کار می‌بردند. در علم کیمیاگری، خورشید نشانه طلا بود و در علم شیمی Au معرف طلا می‌باشد(ش.محمدلی، فصلنامه علمی، فنی، اقتصادی و خبری وزارت معادن و فلزات شماره ۵۵-۵۷).
طلا را در خان نشینهای آسیای میانه از شن های طلا دار در کرانه رودخانه یا از کنگلومراهای سنگهای طلا دار بدست می آوردند که از قلوه سنگهای صیقل شده و قطعات سنگهای گرانیت، دیاباز، کوارتز و جز اینها تشکیل شده است و سیمان آن رسی-ماسه ای یا رس است. طلاکاران از کلنگ و چنگک آهنی و دسته چوبی برای کندن قلوه سنگها، ملاقه از شاخ بز کوهی برای ریختن شنها، تشت چوبی، چرخ برای پلاس که بر روی آن شستشو انجام می گیرد، ظرف برای آب از کدو، چوب یا به شکل کلاه پوستی، چوب دستی برای ریختن قلوه سنگها از روی پلاس که آب ندیده باشد. کلنگی که با آن شن ها را می کندند و بر روی طبق می ریختند. طبق چوبی یا ظرف کوچک چوبی به شکل بیضی برای شستشوی نهایی طلا استفاده می کردند. طلا را در کوشکک یعنی قوطی نسبتا” کوچک چوبی بشکل مربع بدون در می ریختند. گاهی نیز کوشکک را جایگزین انتهای شاخ حیوانات، بطول ۶ تا ۷ سانتی متر می کردند. اغلب کوشکک را از بالا با پارچه تمیزی می بستند. برای شستشو از ابزارهای مخصوصی استفاده می کردند یعنی واشگرد. بسته به اینکه طلا از چه چیزی استخراج شده باشد – ماسه های طلا دار یا آواری ها یا کنگلومرا – روش گرفتن طلا عوض می شد. از آواری ها طلا بدست می آمد در حالیکه شن را در فنجان‌های چوبی بر روی پوست گوسفند یا نمد می شستند.
در فصل بهار، زمانی که آب رودخانه پائین می رفت و قابل عبور میشد، در خان نشینهای بخارا اهالی محلی برای کار روانه می شدند و با خود طبق چوبی بلندی را می بردند. در حالیکه وارد آب می شدند، با فنجان از کف رودخانه شن بر‌می داشتند و در رودخانه یا در ساحل شروع به شستشوی طلا می‌کردند و طبق را می‌چرخاندند تا شن طلا دار در یک طرف جمع شود. این روش بسیار خسته کننده بود، زیرا برای آن وقت زیادی صرف می شد و طلا حتی در صورت کار بسیار سخت، تماما” شسته نمی شد.
در آمودریا و واخش نهرهای کوچکی درست می کردند که از آن آب از سراشیب می گذشت، شن وارد نهر می شد و بر روی پوست گوسفند که مستقیما” زیر جریان آب گذاشته بود می ریخت. طلا های باقیمانده در پوست را بعدا” جدا می کردند. در واخش برای اینکه طلا را جدا کنند، آب را وارد سطح شیبدار می کردند، شن بتدریج شسته می شد و قطعات سنگین طلا بوسیله دست جدا میشد.
در برخی از مناطق در رودخانه چیچیک و در باختر پامیر در کف رودخانه ها در جایی که طلا فراوان بود فرش یا پوست گوسفند با پرزهای بلند را در آب بر عکس جریان آب می انداختند. آنها را برای مدتی در رودخانه می گذاشتند و سپس از آب بیرون می آوردند، خشک می کردند، سپس طلا را از ان جدا می‌کردند. گاهی نیز پوست گوسفند را در ساحل در شیب ملایمی می انداختند و آب را مستقیما” از رودخانه با شن بیرون می کشیدند و بر روی پوست می ریختند. در رودخانه بارتانگ شن طلادار را در آب بر روی پوست گوسفند با نمد می شستند.
در درواز برای گرفتن طلا از کیسه های چرمی – تور سوک استفاده می کردند. آنها را از پوست گوسفند درست می کردند. ابن خیک چرمی را با طناب بسته و بداخل رودخانه می انداختند. خیک از شن و گل طلا دار پر می شد، آنرا بیرون آورده، طلا را جدا می کردند.
تاریخچه ی طلا در ایران
طلا فلزی گرانبها است که در زبان های فارسی به زر، فرانسه به OR ، انگلیسی به GOLD ، آلمانی به GOLD ، ایتالیایی به ORO و عربی به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتی است که از زمان های باستان مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است. احتمال می رود در ابتدا ریزه های براق آن در کنار رودخانه ها جلب توجه او را کرده باشد.دانشمندان عقیده دارند که تاکنون از پوسته ی زمین قریب ۹۵۰۰۰ تن طلا استخراج شده که این مقدار از یک میلیونیم حجم موجود در پوسته ی زمین، کمتر است(ذخیره ی طلای پوسته ی زمین را پانصد میلیونیم درصد برآورد کرده اند) تنها در آب اقیانوس ها قریب یک میلیارد تن طلا وجود دارد. البته همه ی طلای موجود در پوسته ی زمین قابل بهره برداری نیست. در ایران گیرشمن، در کتاب ایران از آغاز تا اسلام می نویسد:در دوره ی مادها از معادن طلای اطراف همدان بهره برداری می شده است.
ویل دورانت در جلد اول کتاب مشرق زمین گاهواره ی تمدن از گفتار G.HAUART نقل می کند:
در کوره هایی که این قوم (مادها) برای سکونت خود انتخاب کرده بودند مس، آهن، طلا، نقره، سنگ مرمر و سنگ های گرانبها به دست آوردند.از گفتار استرابون جغرافی نویس یونانی نقل شده که در ایران، طلا، نقره، مس،آهن،سرب و زرنیخ استخراج می شده و بیشتر از ناحیه ی کرمان به دست می آمده است.
در دوره ی ساسانیان نمایندگان چین که بین سال های ۴۵۵ و ۵۳۱ میلادی به دربار ایران رفت و آمد داشته اند می نویسند:
در تیسفون پایتخت ساسانی محصولات طبیعی عبارتست از طلا، نقره، مرجان، عنبر، مروارید و اشیاء زجاجی- بلور، آهن، مس، شنگرف و جیوه بود…
باستان شناسان عقیده دارند که در ایران طلا از هزاره ی سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشیاء زینتی درست می کرده اند.قسمتی ازاین اشیاء در حفریات باستان شناسی به دست آمده است. و در جای دیگر می نویسد:
در ایران معادن طلا و نقره هم یافت می شود که در قدیم در آنها کار می کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بیشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.
شاردن، از معادن طلای نزدیک تبریز نام می برد و می نویسد مدت مدیدی است که استخراج آن موقوف شده است چون معلوم شد که عایدات حاصله تکافوی مخارجش را نمی کند.
در دوره ی قاجاریه و مخصوصا در زمان امیرکبیر اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلای موته واقع در نزدیک لنجان ( البته نزدیک دلیجان صحیح است و احتمالا مولف نام شهر را اشتباها نوشته باشد) در این دوره بهره برداری شده است.
پس از مشروطیت، امتیاز معدن طلای آستانه (اراک) در رود ازنا، به اشخاص واگذار شد( درسال ۱۳۲۸ ه . ق ) ولی نتیجه ای از آن به دست نیامد. دمرگان هم در گزارش ماموریت علمی در ایران درباره ی طلا می نویسد:
در ایران طلا به طور طبیعی کم است، در بعضی از رودخانه های کردستان، خراسان و قره داغی نزدیک ارس یافت می شود ولی درباره ی بهره برداری از آنها چیزی ننوشته است.
معادن طلای قدیمی
از نظر قدمت، قدیمی ترین معدن طلایی که اسم آن در تواریخ و گزارش ها آمده ، معدن سیستان است و پس از آن بیشتر نویسندگان از معدن کوه زر دامغان یاد کرده اند. ابودلف سیاح عرب که در زمان سامانیان در ایران سیاحت کرده از معدن طلای شیز(تخت سلیمان نزدیک تکاب) یاد کرده و می نویسد طلای آنجا سه قسم است. یک قسم به نام قومسی ( شاید طلای معدن کوه زردامغان باشد) و آن عبارت از خاک طلا است که بر آن آب می ریزند و پس از شستشوی خاک، طلای آن مانند گرد باقی می ماند. این طلا با جیوه ترکیب می شود و رنگ آن سرخ روشن و سنگین و نرم و چکش خور می باشد و رنگ آن در آتش استقامت دارد. قسم دیگر شهربی نام دارد و تکه های آن از یک گندم تا ده مثقال یافت می شود رنگ آن تند و ثابت است ولی جنس آن کمی خشک می باشد.
قسم دیگر سجابذی است که رنگ آن سفید و هنگام محک سرخ می شود. ( مخلوط با مس بوده است) و در جای دیگر از طلای همدان گفتگو کرده و می نویسد به علت اینکه زغال در آنجا کمیاب است هزینه ی به دست آوردن طلا زیاد و بهره برداری صرف نمی کند. بعدا از معدن طلای مازندران به نام کوه خشم یاد می کند.
اصطخری در مسالک الممالک از معدن طلای و خان (در ماوراء النهر) نام می برد و می نویسد زرآب از این دیارخیزد و در کنار رودها و بر اثر سیلاب ها پدید باشد.
ابن حوقل در صوره الارض از معدن طلای فارس نام می برد. در حدود العالم به خاک های رز که در جوی های جیرفت وجود دارد اشاره شده است.
در نزهت القلوب مولف از معادن طلای فرغانه و معدن به حدود دامغان که آن را کوه زر خوانند و طلا بارها در میان خاک می یابند یاد شده است. و در جای دیگر از معدن طلای سیستان( که در افواه شایع است در عهد سلاطین غزنوی کار می کردند و به علت زلزله از بین رفته ) یاد شده است.
در جواهرنامه ی سلطانی نوشته شده : از خواجه ابوریحان، در کتاب تسامیع، بقراط بیان کرده که کانی در حدود زابلستان است و احمد طبیب ساوجی بر آن است که در نواحی دامغان و جبال جنوبی کرمان چند کان زر غیرخالص مشاهده کرده است.
سرانجام جرجی زیدان در کتاب تمدن اسلام از معادن طلای خراسان ماوراء النهر، دمندان در کرمان نام می برد.
بعد از حمله ی مغول تا دوره ی صفویه از معادن طلا در ایران بهره برداری می شده است. ولی مثل این است که در دوره ی صفویه فعالیت در معادن طلا چشم گیر نبوده است. تا ورنیه در سفرنامه ی خود می نویسد:
این مسئله مسلم است که در قدیم معادن طلا و نقره در ایران بوده چنانکه هنوز اثر آن در بعضی حفریات بسیار عمیق دیده می شود ولی از وقتی که طلا و نقره زیاد شده و از اتیوپی و جزایر سوماترا و چین و بعضی جاهای دیگر وارد می شود دیگر ایرانی ها در مملکت خود به کشف طلا و نقره نپرداختند و …
اولین سابقه ی زری سکه ی طلا
در دوره ی هخامنشی تولید طلا در داخل کشور و همچنین واردات طلا به ایران افزایش یافته است و در این دوره سکه ی طلا برای اولین بار در جهان ضرب شد. نام این سکه که در ۵۱۶ قبل از میلاد ضرب گردید، داریک بود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سکه های طلا ضرب نشده بود. سکه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در کشورهای دیگر هم سکه ی طلا ضرب شده . در رم در سال ۲۲۵ قبل از میلاد.
در دوران ساسانی طلا در ایران فراوان بوده به طوری که ظروف و دیگر اشیاء طبقه ی مرفه همه از طلا یا نقره ساخته می شده و این وضع پس از حمله ی اعراب به ایران ادامه داشته است
شواهد و آثار فراوانی وجود دارد که معدن کاری و استحصال طلا در ایران و بسیاری از کشورهای جهان را از پیش از ۶۰ قرن پیش نشان میدهد .تا کنون یک کانسار و اثر معدنی طلا با رد یابی وجه تسمیه و تعقیب کارهای قدیمی معدنی و آثار به جا مانده از معدنکاری طلا توسط سازمان زمین شناسی کشور کشف شده است (کانسار طلای زرین _ اردکان یزد ) . شواهد تاریخی و فیزیکی نشان میدهد که معدن کاری و استحصال طلا در سر زمین ما از گذشته های خیلی دور تا اواخر دوره قاجاریه که معدن طلای طرقبه نیز تعطیل شد بطور پیوسته با دوره های شکوفایی و رکود و اوج و حضیض ادامه داشته ولی تقریبا هیچ وقت تعطیل نشده بود.
فعالیتهای باز شناسی معادن باستانی طلای کشور و اکتشاف بعضی از آنها در دهه های اخیر توسط شرکت معادن و سازمان زمین شناسی در مقیاس محدودی انجام گرفته است . سازمان زمین شناسی در مدت نزدیک به سی سال فعالیت زمین شناسی و اکتشاف معدنی ضمن اکتشاف مواد معدنی فلزی و غیر فلزی در مورد طلا نیز مطالعات متعددی انجام داده و به شناسایی و اکتشاف مقدماتی چندین کانسار و اثر معدنی طلا از جمله تاریک دره تربت جام , طرقبه مشهد, قره چیلر و خونیرود اهر, زر شوران تکاب, کوه زر دامغان و آستانه اراک اقدام کرده .لازم به ذکر است که کانسارهای ذکر شده یا مستقیما توسط سازمان زمین شناسی کشور شناسایی و اکتشاف شده اند یا لااقل مطالعات بنیادی علمی آنها در نوبتهای مکرر توسط سازمان صورت گرفته است .
پیشینه معدن موته:
موته از حدود ۴۰۰۰ سال قبل شناخته شده بود. در دوره قاجاریه مخصوصا در زمان امیر کبیر، اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلای موته در این دوره بهره برداری شده است. در سال ۱۳۳۶ بود که مسلم شد در موته معادن طلا به مقدار قابل توجه وجود دارد و به همین جهت فعالیتی که آغاز گشته بود به همین ترتیب تا آخر سال ادامه یافت.
در سالهای ۱۳۳۸ و ۱۳۳۹ با اعتباری که از محل بودجه برنامه دوم تحصیل شد، دامنه اکتشاف در محل توسعه یافت و در نتیجه ذخیره سنگ طلای معدن موته در حدود یکی دو میلیون تن تخمین زده شد. بنابراین معادن مزبور ارزش این را داشت که مورد استخراج و بهره برداری قرار گیرد. اما انجام عملیات وسیع تر در مورد این معادن به برنامه سوم موکول گردید
در سال ۱۳۴۱ طرحی برای تجهیز و توسعه معدن طلای موته تهیه شد و برای اجرای آن از سازمان برنامه درخواست اعتبار شد. در طرح پیش بینی شده بود که یک دستگاه تغلیظ (سیانوراسیون) برای جدا کردن طلا از سنگ خارجی به ظرفیت ۲۰۰ تن در روز خردیداری گردید. در نیمه دوم سال ۱۳۴۲ طرح مزبور مورد تصویب قرار گرفت و اعتباری در حدود ۷۱ میلیون ریال برای اجرای آن تخصیص یافت.
عملیات ساختمانی کارخانه و تاسیسات دیگر و حفاریهای اکتشافی و تجهیزات تونل و حتی احداث جاده‌ای به طول ۴۲٫۵ کیلومتر و تسطیح جاده‌های موجود معدن انجام گرفت و خریداری کارخانه سیانوراسیون به سال آینده محول شد. در نتیجه ادامه تحقیقات و اکتشافات میزان ذخیره معدن موته تا ۲ میلیون تن سنگ طلا مسلم گردیده است
عملیات اکتشافی سیستماتیک در سال ۱۳۵۸ شروع گردیده است.
تاریخچه معدن زرشوران: تاریخ بسیار طولانی تمدن موجود در منطقه تکاب (تخت سلیمان) حکایتی اجمالی از شناخته بودن این معدن از زمان مادها و ساسانیان دارد . همچین آثار معدنکاری یافت شده از آن زمان و همچنین استفاده از آن زمان و همچنین استفاده از پلاسرها و شستشوی ماسه های طلا دار در دوران باستان نیز موئید این موضوع می باشد.
معدن زرنیخ زرشوران تا سال ۱۳۷۸ فعال بوده و از سال ۱۳۷۰ این کانسار بعنوان یک پتانسیل طلا مطرح ومطالعات اکتشافی تا مرحله نیمه تفضیلی بر روی آن در قالب طرح اکتشاف سراسری طلا انجام گرفت .
معدن قدیمی طلای الدهاب عربستان:
تمدن‌های قدیمی نشان داده‌اند که بیشتر طلای خود را از ذخایر مختلفی در خاورمیانه تأمین می‌کرده‌اند.بیشتر طلای استفاده شده توسط فراعنه مصر از معادن منطقه بالای نیل نزدیک دریای سرخ و بیابان نوبیان تأمین شده است و زمانی که ذخیره این معادن نتوانست نیازها را برطرف کند معادن موجود در یمن و آفریقای جنوبی مورد استخراج قرار گرفت.
احتمالاً صنعتگران مزوپوتامیا و فلسطین از منابع طلای مصرو عربستان استفاده می‌کرده‌اند.
مطالعات جدیدی که روی معدن مهدادهاب عربستان صورت گرفته نشان داده است که طلا ، نقره ومس در دوره شاه سلمان از این منطقه استخراج می‌گردید.(سال۹۶۱ تا ۹۲۲ قبل ازمیلاد)
تجمعات طلا در کنار رگه‌های کوارتز بیش از ۳۰۰۰ سال به منظور استخراج طلا و نقره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.بعضی از رگه‌ها در عمق امتداد پیدا کرده و تا ۳۰۰ پایی در عمق پیشروی داشته‌اند.
در عکس این رگه‌های کوارتز که تپه را به سمت راست سوراخ کرده‌اند دیده میشود ولی این رگه‌ها برای معدن به اندازه کافی غنی نیستند.
قطعات ذغال چوبی که برای ذوب فلزات در این منطقه مورد استفاده قرار گرفته‌اند در خاکسترهای قدیمی پیدا شده و توسط دانشمندان آمریکایی به روش کربن ۱۴ تعیین سن شده‌اند.
بعضی از این ذغال‌ها در حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارند و این مؤید فعال بودن معدن در زمان شاه سلمان است.
معدنکاران عربستان صعودی از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۴ روی معدن مورد نظر کار کرده‌اند. ماده معدنی موجود در قسمتهای زیرین کارهای شدادی را به صورت یک معدن روباز استخراج کرده‌اند.این معدنکاران از سطوح قدیمی ترانشه‌ها نیز برای استخراج استفاده می‌کرده‌اند.توسط این معدنکاران آسیاب و ساختمان‌هایی که در قسمت چپ عکس دیده میشود ساخته شده‌اند.
نــام طــلا (Gold) از واژه لاتـیـن «aurum» به معنی طلوع گرفته شده است. طلا فلزی است گرانبها که در صنایع گوناگون، از جمله علوم پزشکی و داروسازی کاربردهای متعددی دارد. این فلز به خاطر زیبایی، کمیابی و پایداری در تمام طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و ابتدا بیشتر جنبه تزئینی و زینتی داشته است. این مقاله به اختصار به معرفی طلا در خانواده و نکاتی در زمینه برخی کاربردهای آن در پزشکی و سلامت می‌پردازد.
شناخت طلا
طلا به علت آنکه فلزی بسیار نرم و چکش‌خـور است، بـاید بـا فــلزات دیگـری آمیـختـــه گـردد تــا استحکام لازم را بیابد. به غیر از طلای ۲۴ عیار، مـابقی آلیاژ طلا هستند. مس، نقره، نیکل و پالادیوم بــرای استحکام بیشتر و فلز روی جهت جذب اکسیژن هوا و جلوگیری از اکسید شدن مس و نقره به طـلا افــزوده میشود. هرچه عیار طلا بیشتر باشد، زردی آن بیشتر، اما دوام و پایداری آن کمتر و نرم‌تر است. عیار طلا نشان میدهد که چه مقدار از آلیاژ آن از طلاست. طلای ۲۴عیار، طلای خالص است. عیارهای رسمی ایران در حال حاضر شامل ۷۵۰ در هزار (۱۸ عیار)،۸۳۳ در هزار (۲۰عیار) و ۹۱۶ در هزار (۲۲عیار) می‌باشد. که با علائم زیر نمایش داده میشود.
خواص درمانی طلا
طلا از دیرباز در سلامت انسان نقش مهمی داشته و دانشمندان مختلف ایرانی در مورد خواص درمانی طلا نظراتی داشته‌اند. از نظر ابن سینا و ابوریحان طلا به دل نیرو بخشیده و دارای طبیعت گرم و تر است و اگر با آن بر روی پوست داغ زنند، عفونتی به همراه ندارد. همچنین سرمه کشیدن با میل طلا فواید بسیاری دارد. این اعتقاد نیز وجود دارد که سیاه شدن حلقه طلا بر روی انگشت دست می‌تواند نشانه بیماری صاحب آن باشد. پژوهش‌های علمی نشان میدهد طلا روی گلبول‌های بدن مردان اثر نامطلوب می‌گذارد، اما روی گلبول‌های زنان بی‌تاثیر است و علت آن را وجود لایه چربی میان پوست و گوشت زنان می‌دانند که این لایه مانع تاثیر تشعشعات طلا روی گلبول‌های قرمز خون میشود. شاید به همین دلیل باشد که دین مبین اسلام استفاده از طلا را برای مردان حرام کرده است. (زینت کردن طلا یا پوشیدن لباس زربافت برای مرد حرام است؛ چه آشکار باشد یا پنهان و نماز با آن باطل است. «رساله امام خمینی(ره)»)
حساسیت به طلا
برخی افراد ممکن است به طلا حساسیت داشته باشند و اگر به مدت طولانی در مجاورت آن قرار گیرند، آثار نامطلوبی به صورت سوزش دستگاه تنفس، خارش وقرمز شدن پوست در آنان بروز کند. این افراد باید از زیورآلات پلاتین (طلای سفید) با خلوص بالای ۹۰درصد که کمتر موجب حساسیت میشود، استفاده کنند. شایان ذکر است که تا به حال درمورد آلودگی طلا در محیط زیست گزارشی ارایه نشده است.
نتایج تحقیقات دانشمندان
بر اساس تحقیقات دانشمندان، طلا روند فعالیت ارگانیسم بدن را تسریع میکند، موجب بهبود بیماری‌های قلبی میشود و فشار خون را پائین می‌آورد و نقره فشار خون را بالا می‌برد؛ و به همین دلیل در طب سوزنی شرق برای بخش‌های مختلف بدن از سوزن‌های طلایی و نقره‌ای استفاده میشود.
دانشمندان توصیه کرده‌اند افرادی که مبتلا به زخم معده یا بیماری‌های دیگر معده می‌باشند، از طلا استفاده کنند و افرادی که عصبانیت و تندخویی دارند، نقره به کار برند. پزشکان ترکیب طلا و نقره را توصیه نمی‌کنند و به استفاده مجزای آنها اعتقاد دارند.از طلا وترکیبات آن می‌توان در بهبود بیماری‌های مزمنی چون آرتریت روماتیسمی، آبله و سرخک استفاده کرد. طی مطالعات متعدد در دهه‌های گذشته، تاثیر ترکیبات طلا در درمان سرطان مورد بررسی قرار گرفت. پروفسور «Leung pak Hing» و همکارانش در دانشگاه دولتی سنگاپور، ترکیب جدیدی از طلا را جهت تولید دارویی با خاصیت ضد توموری در درمان سرطان، بدون وجود عارضه‌هایی چون داروهای مشابه کشف کردند.کاربردهای دیگر طلا در دندانپزشکی به علت انعطاف پذیری خوب و پایداری آن در برابر خوردگی شیمیایی از آلیاژ طلا به خاطر نرمی آن، در تهیه سیم‌های ارتودنسی، روکش دندان و ماده پرکننده حفره‌های دندان استفاده میشود.
نکات لازم هنگام خرید مصنوعات طلا
۱- عیار طلا باید همراه با علامت تجاری سازنده در محلی قابل رویت بر روی مصنوع حک شده باشد.
۲- فروشندگان و عرضه‌کنندگان مصنوعات طلا موظفند عیارهای رسمی مصنوعات طلا را در برگه‌های قابل رویت، در معرض دید خریدار قرار دهند.
۳- فروشندگان باید در ذیل برگه‌های فروش، صحت عیار مصنوع فروخته شده را تضمین نمایند.
نکاتی برای مراقبت از جواهرآلات
۱- هنگام حمام گرفتن و یا شتستشوی دست‌ها، جـواهرآلات خـود را در بیاورید؛ چون صابون به صورت لایه نازکی روی جواهرآلات می‌نشیند.
۲- با جواهرآلات آشپزی نکـنیـد؛ زیـرا گـرمای شـدید و روغــن به نگین آنها صدمه می‌زند.
۳- همواره پس از آرایش و یا عطر زدن جواهرآلات خود را بیندازید.
۴- فلزات قیمتی را با یک پارچه مخصوص پرداخت و یا پارچه نمدی پاک کنـیـد. حوله و پارچه‌های دیگر، به خاطر گـرد و غبـاری که در خــود دارنـد، باعث خراش برداشتن جواهرآلات میشوند.
۵- جواهرآلات را از ضربه، مواد شیمیایی، نور خورشید و گرمای شدید محافظت کنید.
۶- در استخر و یا موقع شستشوی ظروف یا لباس، جواهرآلات خود را در بیاوریـد، زیـرا کـلـر سبب تغییر رنگ و یا شل شدن نگین جواهر میشود.
۷- جواهرآلات را به منظور جلوگیری از خراشیده شدن جدا از یکدیگر نگهداری کنید.
۸- بهترین روش تمیز کردن جواهرآلات، استفاده از آب و صابون اندک به همراه یـک مـسـواک نرم می‌باشد.
نقش طلا در خانواده
طلا یک فلز باارزش و گرانبها و یک پشتوانه محکم و با ثبات است که نقش اقتصادی قوی در زندگی اقشار مختلف جامعه دارد ارزش یک مصنوع طلا یا شمش یا سکه، در میزان طلای خالص موجود در آن است وبحث کیفیت طلا در عیار آن خلاصه میشود.در جامعه ما طلا همچون سرمایه‌ای بی‌زوال تصور میشود که ارزشی همچون پول نقد و زحمتکش‌ترین و کم درآمدترین قشر مردم جامعه هم با پس‌انداز اندک سرمایه خود اقدام به خرید مصنوعات طلا می‌کنند تا هنگام نیاز آن را به فروش برسانند؛ ولی عمدتا به دلیل غیر استاندارد بودن طلاها دچار مشکل میشوند؛ زیرا فروشندگان هنگام خرید طلاهای مرجوعی چون واقف به غیر استاندارد بودن عیار مصنوعاتی که فاقد پروانه کاربرد و علامت استاندارد هستند، می‌باشند. غیر از کسر اجرت کارگر وغیر از کسر هفت تا ده درصد ارزش مصنوع به عنوان سود مغازه‌دار، طلای مرجوعی ۷۵۰ را با عیار ۷۴۰ در هزار خریداری می‌کنند.در این خصوص عمده تقلبی که در تولید مصنوعات طلا انجام میشود، شامل عدم تطابق عیار طلای تولیدی با عیار اظهاری تولیدکننده و استاندارد ملی ایران (شماره ۲۱۳۲) و همچنین وجود ناخالصی به خصوص در مصنوعات توخالی است که سبب افزایش وزن و در نهایت کاهش عیار می‌گردد. لذا خریداران هنگام خرید باید به علامت حک‌شده بر روی مصنوع توجه نمایند تا دچار این قبیل مشکلات نگردند.
طلا، فلز بسیار گران بهایی است که ارزش بالایی دارد. با این وجود مطالب مهمی در باب آن وجود دارد که بسیاری از مردم حتی علاقه مندان به طلا نیز کاملا از آن ها بی اطلاع می باشند.
بر اساس گزارش بانکی ،ده حقیقت بسیار جالب و خواندنی در باب این فلز گران بها هست که ممکن است بسیاری از این موارد را بیش از این نشنیده باشید و ندانید.
۱٫طلا احتمالا اولین فلزی بوده است که توسط انسان های ماقبل تاریخ نیز کشف شده است. قدمت کشف طلا بر اساس علم باستان شناسی و یافته های آن به ۴۰۰۰ سال ماقبل میلاد حضرت مسیح بازمی گردد که از تاریخ عصر حجر نیز فراتر می رود.
۲٫در قرن هفتم میلادی از رگه های طلا برای ساختن دندان مصنوعی توسط دندان پزشکان ایتالیایی استفاده می شده است. تا ابتدای قرن ۱۶ میلادی ،استفاده از طلا برای پر کردگی دندان رواج داشته است.
۳٫در آزتک، منطقه ای واقع در جنوب مکزیک فعلی طلا را به نامی متفاوت می خواندند. تئوکیوت لت که معنای ورقه های طلا را می داده است.قدمت این نام مجددا به عمر بسیار بالای کشف طلا اشاره دارد.
۴٫طلا خاصیت کشش و چکش خوری بالایی را دارد که :در ریختگری می توان از هر انس طلای خالص ، ۵ میلیون طلای خرد شده یک اینچی را شکل داد . در حالتی دیگر همان یک انس طلا را می توان در حدود ۸۲۰ متر با قطر ۵ میکرون کشش داد. این میزان قطر طلا معادل یک دهم قطر یک تار مو است.
۵٫این فلز گران بها مقاومت بسیار بالایی دارد که به سختی خراب شده و از بین می رود.از زمان قدیم تا به حال این مطلب گفته شده و این باور وجود داشته است که ” طلا قیمت خود را دارد.” بنابراین آن را می توان آب کرد و دوباره ساخت ولی از بین نخواهد رفت. تمام طلاهایی که در گذشته کشف شده اند،امروزه ۸۵ درصد آن ها همچنان استفاده می شوند.
۶٫دیواره بیرونی فضاپیمای آپلو ، توسط ورقه طلا پوشیده شده است تا فضا نوردان را از خطر تشعشع اتمی حفظ کند.در حال حاضر نیز کلاه های مخصوص فضانوردی با لایه نازکی از طلا پوشانده می شود تا چشمان فضانوردان را از شدت نور محافظت کند.
۷٫ راه های دستیابی به طلا در مواردی به محیط زیست آسیب وارد می کند.معادن طلا محلی است که مقدار بسیار بالایی از مواد شییایی خطرناک و کشنده را وارد راه های آب کرده و هم چنین اکسید نیتروژن و اکسید سولفور به هوا تبخیر می شود.
۸٫ در ذخیره طلا، کشور ایالات متحده آمریکا ،مقام اول را دارد.با این وجود اگر بخواهیم به طلا به عنوان یک زینت نگاه کنیم، کشور هند بالاترین مقام را در استفاده طلا از این جهت دارد، به طوری که بیست درصد کل طلایی که در دنیا به عنوان زیورآلات مورد استفاده است، در لباس ساری هندی ها به کار رفته است.
۹٫ بر روی زمین، بزرگترین میزان تجمع طلا در اقیانوس ها است.تخمین زده می شود که میزان طلای موجود در اقیانوس ها در حدود یک میلیون تن است. تا به حال متاسفانه راه کار مناسبی برای استخراج طلا از اعماق اقیانوس ها ارائه نشده است.
۱۰٫با این وجود، این میزان از طلا اشاره شده در مقابل مقدار موجود درفضا بسیار کم است.بر اساس آخرین اطلاعاتی که از سفینه “نیر” در سال ۱۹۹۹ به دست آمده است ، مقدار طلا تنها در یکی از سیاره ها به نام اروس بیش از کل میزان طلایی است که تا به حال بر روی زمین استخراج شده است. متاسفانه، انسان هنوز نمی داند که باید چگونه در فضا می توان معدن حفر کرد.
تفاوت میان طلاهای ۱۴ عیار، ۱۸ عیار و ۲۴ عیار چیست؟
شما هم هنگام خرید طلا حتما این اصطلاحات را از زبان فروشنده شنیده‌اید. باید بدانید که طلای ۲۴ عیار، طلای خالص است. پس شما با خریدن نمونه‌ای که از طلای ۲۴ عیار باشد، یک نمونه ناب دارید. در ۱۸ عیار ۷۵ درصد طلا وجود دارد که با یک فلز پایه مثل نیکل یا مس ترکیب شده است. در طلای ۱۴ عیار هم ۵/۵۸ طلا وجود دارد. معمولا هرقدر عیار طلا بالاتر باشد، فلز نیز نرم‌تر است. اما یادتان باشد که داشتن طلای ۲۴ عیار، همیشه هم خوب نیست زیرا دوام کمتری دارد. جالب است بدانید که طلای ۱۴ عیار دوام بالاتری نسبت بقیه طلاها دارد زیرا با فلز دیگری ترکیب شده که به آن مقاومت می‌بخشد. مثلا حلقه‌هایی که از طلای ۱۴ عیار ساخته شده باشند، از دوام بیشتری برخوردارند.
ریشه عیار چیست؟
این کلمه از دانه‌های کاروب (Carob) گرفته شده است. دانه‌هایی که در زمان باستان توسط بازرگانان به منظور میزان ترازوها در سرتاسر بازارهای خاورمیانه استفاده میشد. خود شما از هم‌خانواده‌های این کلمه مثل «معیار» استفاده می‌کنید.
چه علامت‌هایی را می‌توان روی طلا پیدا کرد؟
از نظر قانونی روی هر قطعه طلا علاوه بر میزان عیار آن باید علامت ثبت شده کارخانه سازنده نیز درج شود. (نام کشور صادرکننده طلا نیز می‌تواند نوشته شود، اما این مورد الزامی نیست) در ایالات متحده هر چیزی که عیارش کمتر از ۱۰ باشد، نمی‌تواند به عنوان طلا به فروش برسد.
طلای سفید چیست؟
طلای سفید را نمی‌توان در طبیعت یافت. درحقیقت طلای سفید همان طلاست که با فلزاتی با رنگ روشن‌تر (ترکیب آلیاژ) شده و اغلب نیز به منظور این که سفیدتر به نظر برسد، با رادیوم فلزی از خانواده پلاتینیوم آب داده میشود.
آب رادیوم کردن طلای سفید مانند واکسی است که به ماشین شما زده میشود تا رنگ آن براق‌تر و زیباتر به نظر برسد. همان طور که اتومبیل به طور منظم نیازمند واکس زدن است، طلای سفید هم باید مرتبا آب رادیوم داده شود تا درخشندگی آن از بین نرود. طلا همچنین می‌تواند با دیگر فلزات ترکیب شود و به رنگ‌های صورتی و سبز درآید. پس اگر جایی طلاهایی رنگی دیدید، نگویید تقلبی است.
معنای عبارت‌های طلای قرمز و طلای پر شده چیست؟
طلای قرمز، نقره با عیار صحیح است که آب طلا داده شده باشد. طلای پر شده یک فلز پایه مانند نیکل است که با یک لایه نازک طلا پوشانده شده است. قیمت این نوع از جواهرات ارزان است، اما با گذر زمان لایه طلا از بین می‌رود. هیچ‌گاه برای هدیه دادن این نمونه‌ها را انتخاب نکنید. زشت و خارج از ادب است.
آیا جلا دادن طلا خوب است؟
نه. اگر با یک شوینده شیمیایی این کار انجام شود، چون طلا فلز نرمی است در نتیجه به راحتی روی آن خش می‌افتد. بنابراین تمیز کردن زیاد طلا می‌تواند لایه‌های نازک را از بین ببرد.در عوض این کار، شما می‌توانید حلقه‌هایتان را در هنگام ظرف شستن از دست بیرون آورید یا آنها را با آب صابون و یک پارچه نرم به آرامی تمیز کنید.
چگونه طلا بخریم؟
برای اینکه در طلافروشی‌ها گیج نشوید، ابتدا سری به بورس طلا و جواهر بزنید. در میان خیل عظیم فروشگاه‌ها، تعدادی را نشان کنید و برای خرید به همان سر بزنید. برای اینکه بفهمید کدام فروشگاه با سلیقه شما هماهنگ‌تر است، نگاهی به ویترین‌ها بیندازید. هر کدام از ویترین‌ها که تعداد بالاتری از جواهراتشان با سلیقه شما می‌خواند، برای انتخاب شما بهتر است. وقتی به فروشگاه موردنظرتان وارد شدید، سعی کنید در درجه اول تعیین کنید که چه می‌خواهید. دستبند؟ انگشتر؟ شاید هم سرویس کامل. حالا می‌توانید از فروشنده بخواهید جدیدترین نمونه‌هایش را در اختیارتان بگذارد. اگر در میان آنها چیزی نپسندیدید، به نمونه‌های قدیمی‌تر مراجعه کنید. در نهایت هم می‌توانید اگر باب میلتان نبود، فروشگاه بعدی را امتحان کنید
اغلب طلایی که در جواهرات به کار می‌رود، طلای خالص نیست.مقدار طلای موجود در یک گردنبند یا حلقه بر اساس مقیاس عیار سنجیده میشود.
طلای خالص ۲۴ عیار است. شمش‌های طلایی که در خزانه کشورها نگهداری میشوند ۹۹.۹۵ درصد خالص یا ۲۴ عیار محسوب میشوند.
هنگامی که در روند جواهرسازی فلزات دیگر به طلا افزوده میشود، میزان خلوص طلا و در نتیجه عیار آن افت میکند.
برای مثال طلای ۱۲ عیار از لحاظ وزنی دارای پنجاه درصد طلا و پنجاه درصد آلیاژ است.
کلمه karat در انگلیسی هم به معنای “عیار”- میزان خلوص طلا و هم به معنای “قیراط”- واحد وزن به اندازه ۲۰۰ میلی‌گرم که برای طلا و جواهرات به کار می‌رود- از کلمه دانه “خرنوب” (carob) گرفته شده است.
در بازارهای قدیمی آسیا این دانه‌ها برای متعادل کردن کفه‌‌های ترازوهایی برای توزین طلا به کار می‌رفتند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عمده‌ترین موارد تقاضای طلا برای جواهرات، صنایع الکترونیک، دندانپزشکی، سرمایه گذاری‌های جزیی و دیگر موارد است. تقاضای مشتری یکی از موارد تقاضای طلا است که مجموع سرمایه گذاری‌های جزیی و تقاضا برای جواهرات را شامل میشود. میزان تقاضای طلا برای مصارف دندانپزشکی و صنایع در طول سال تقریباْ ثابت است و تغییر خاصی را نشان نمی‌دهد ولی تقاضای طلا برای جواهرات در طول سال متغیر است بطوری‌که در سه ماهه آخر سال بالاترین مقدار را نشان میدهد و در تمام کشورها بالاترین میزان تقاضای طلا در روزهای قبل از سال نو آنها است که به‌دلیل مصرف در ساخت جواهرات می‌باشد. اطلاعات موجود در سال ۱۹۹۵ معرف آن است که کشورهای آسیای‌شرقی و جنوب‌شرقی مجموعاْ با خرید ۱۱۲۶ تن طلا رکورددار تقاضای طلا در سطح منطقه بوده‌اند. این مقدار حدود ۴۰ درصد کل تقاضای جهانی طلا بود که دلیل عمده آن شکوفایی اقتصادی این منطقه از جهان در این سال‌ها است. کشور هند با متوسط تقاضای ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن طلا، در صدر کشورهای مصرف کننده طلا قرار دارد زیرا در هند طلا و جواهرات جایگاه ویژه‌ای دارد.
کشورهای خاورمیانه مجموعاْ از نظر تقاضای طلا در رده دوم قرار دارند. ایالات متحده آمریکا با متوسط تقاضای ۳۵۰ تا ۴۵۰ تن در رده سوم قرار دارد، به عبارتی هند به تنهایی مصرف بالاتری از مجموع کشورهای خاورمیانه و ایالات متحده آمریکا دارد. در رده‌های بعدی چین و کشورهای اروپایی قرار دارند. عربستان سعودی و ترکیه در رده‌های ششم و هفتم واقع شده‌اند. بیشترین مورد مصرف طلا در ساخت جواهرات و وسایل زینتی است که برمی‌گردد به خواص ویژه این فلز از جمله: مقاومت در برابر اکسید شدگی و تیره شدگی، جلا و رنگ زیبای آن و همچنین اثر آرام‌بخش آن بر اعصاب .
احتمالا این بحث مورد توجه بسیاری از خانم‌ها قرار خواهد گرفت؛ طلا!
با گفتن کلمه طلا، اصولا اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، طلای زرد براق است. طلا به‌علت آنکه فلزی بسیار نرم و چکش‌خـور است، بـاید بـا فــلزات دیگـری آمیـختـــه شود تــا استحکام لازم را پیدا کند. به غیر از طلای ۲۴ عیار، مـابقی، آلیاژ طلا نامیده میشوند. مس، نقره، نیکل و پالادیوم بــرای استحکام بیشتر و فلز روی به ایـن خـاطر بـه طـلا افــزوده میشود تا اکسیژن هوا را جذب کــرده و از اکـسیـدشــدن مـس و نـقـره جـلوگیــری کنـــد. عـیار طلا یا همان قـیـراط (KARAT)، درجـه خـلوص طـــلا را مشـخـص میکند. هـر قیـراط، ۱/۲۴ درصـد کل طلا در آلیاژ طلا را تعیین می‌کـنـد.
البته آن را با CARAT که وزن الماس و دیگر سنگهای قیمتی را مشخص میکند، اشتباه نگیرید. یکCARAT معادل ۲۰۰ میلی گرم است.
اگر طلا را با مس و نقره مخلوط کنیم (در صورتی که مقدار طلای آن بیشتر باشد)، طلای زرد حاصل میشود اما اگر طلا را با نقره، مس و روی (نقره این ترکیب بیشتر است) مخلوط کنیم، طلای سبز به دست می‌آید و اگر طلا و مس (مقدار مس بیشتر از طلا باشد) را ترکیب کنیم، طلای قرمز (صورتی) نتیجه آن است.
▪ طلای سفید هم ترکیبی از طلا، نیکل، پالادیوم، نقره و روی است.
طلای سفید طبیعی، خاکستری روشن است؛ بـه هـمـین خاطر برای سفیدتر جلوه دادن آن، از روکش رادیوم برای پوشش آن استفاده می‌کنند. باتوجه به اینکه رادیــوم پــس از مدتی ساییده میشود، باید مجددا طلای سفید را روکش کرد؛ ایـن مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه است.
نقره یکی دیگر از انواع جواهرآلات مصرفی است که مثل طلا بسیار نرم بوده و به‌سرعت آسیب می‌بیند، از این رو آن را معمولا با فلز مس ترکیب می‌کنند تا استحکام لازم را پیدا کند. درجـه خلوص نقره را با واحدهایی از هزار قسمت می‌سنجند. نقره پس از مـدتی به‌خـاطـر اکسـیـدهای گوگرد موجود در هوا یا عرق بدن، دچار تیرگی میشود کـه بـاید آن را مجددا پرداخت کرد.
پلاتین یا پلاتینیوم، فلزی سنگین و بسیار مقاوم است که مـعمولا با پـالادیـوم، رادیـوم، ایـریـدیوم، مس، روتیوم و تیتانیوم ترکیب میشود. درجه خلوص آن مانند نقره، بر پایه هزار قسمتی است. اگر بخواهیم پلاتین را با طلای سفید مقایسه کنیم، باید بگوییم پلاتین سنگین‌تر از طلای سفید است. این فلز به‌طور طبیعی، سفید بوده و درخشندگی و لومینانس بیشتری از طـلای سفید دارد. همچنین از طلا کمیاب‌تر بوده و در نتیجه گرانبهاتر است.
