برخورداری از نعمت حیات مزیت و کمالی است که به عنوان یک واقعیت تردید ناپذیر موجودات زنده را بر اشیای بی جان برتری و رحجان می بخشد سهم و بهره موجودات زنده از حیات، حدود و درجات ان در همه جانداران یکسان نیست بلکه جنبه های متعدد و متفاوت و ناهمسانی دارند بالاترین درجه بهره وری از نیروی حیات به انسان تعلق دارد بارزترین چهره های ان به صورت کمالات و کرامت های خاص و هدایت فطری انسان به پایبندی به اجتماع است و مقتضای زندگی اجتماعی علیرغم وسعت و توان والای انسان همیشه با تنش ها،برخوردها، غبار آلود شدن کمالات انسانی و با ستیزه جویی ها قرین بوده است آنچه این قسم رفتار بشری را تاکنون تعدیل و در مسیر صحیح هدایت نموده است آموزه های دینی و در یک کلام قانون بوده است درواقع قانون مجموع قواعد و مقررات جهت بهتز زیستن انسان در اجتماع است پدیده ای که از منبع وحی و هدایت تشریعی،الهام و از محیط رنگ تعلق می پذیرد و در دنیای پر تحرک راه تحول و تکامل می پیماید ابرهای جهالت و گمراهی را پشت سر می گذارد و شتابان به سوی منبع فیاض علم و معرفت قدم می نهد و هر روز با تجربه جدید پا به عرصه ظهور می گذارد. شیوه و روش های نوین و بهتری ارایه می نماید البته تحول در حقوق خصوصی به جهات عدیده ای از جمله نزدیکی ان به سنن اجتماعی و ریشه در مبانی اعتقادی کندتر و گاه بدون تغییر در گذر ایام مسیر خویش را در می نوردد معهذا از شمول این قاعده مستثنی نبوده است چرا که نیازهای تازه بشری و شرایط و اوضاع و احوال اجتماعی و ایجاد پدیده ها و زمینه های نوین احتیاج به اشتغال را بیشتر از پیش می طلبد و حقوق را که عهده دار تفکر و طراحی برای آینده است گاه به دنبال خود می کشد.امروزه با توسعه و گسترش علم حقوق و فن وکالت و عدم اطلاع ناکافی مردم از حقوق خود لزوم دفاع توسط وکیل دادگستری در محاکم برای احقاق حقوق افراد و همچنین مساعدت به دادگاه در راه برقراری عدالت بیش از پیش احساس میگردد اهمیت نقش وکلا در اجرای عدالت تا بدان جاست که امروزه یکی از اصلی ترین معیار های سنجش عدالت دستگاه قضایی در جوامع حق دفاع و داشتن وکیل و ازادی و استقلال وکلا در انجام وظایف حرفه ای می باشد زیرا عدالت واقعی محقق نمیگردد مگر اینکه اصحاب دعوی و و کلای انان بتوانند بدون هیچ ترس و واهمه ای اظهارات خود را ازادانه بیان نمایند و قاضی نیز بتواند با استقلال تام تصمیمات لازم را اتخاذ نماید وکلا مدافعان حق و بازوی عدالتند و جهت انجام وظیفه به نحو موثر و مطلوب ملزم به رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای می باشند حساسیت شغل وکالت ایجاب میکند که وکلا به وظایف حرفه ای خود اهتمام بیشتری ورزند زیرا تخطی و قصور در انجام تکالیف قانونی توسط وکیل میتواند لطمات مالی و معنوی جبران ناپذیری به اقراد و جامعه وارد کند آنچه در ادامه آمده است به بررسی تطبیقی عقد وکالت می پردازد.
تاریخچه وکالت
تاریخ بشر همواره نشان می دهد که از هزاران سال پیش چهره وکیل مدافع و وکالت از لابلای حوادث و وقایع و در اداره و تمشیت امور اجتماعی نمایان است حتی از 5هزار سال قبل در تمدن سومری که وکیل مدافع در دادرسی از متهم دفاع کرده مدارک کتبی به جای مانده. همچنین در ایران باستان سخنگویان قانون طرف مشاور مردم در امور قضایی و زبان ان ها در دادگاه ها بوده اند و درا یران بعد از اسلام مستندا به ادله اربعه و مدارک مسلم درباره جواز و حقانیت وکالت در کتب فقهی به تفصیل یاد شده و وکیل نه تنها برای مدافعان حقوق مردم در محاضر شرعی و محاکم و مراجع عرفی به کار رفته بلکه به جهت وسعت قلمرو عملکرد و عمق مفهوم ان در هر موردی که کسی سمت امین قائم مقام داشته به او اطلاق کرده اند و بالجمله کسی که متکفل امور دیگری یا دیگران یا متصدی امور رسمی و دیوانی بوده وکیل نامیده می شد حتی می بینیم وکیل را درایران خاصه و تصدی امور محاسبات و اجرای اوامر سلطان و امور مالی در برابر کلمه وزیر به کار برده اند و نیز منابع فارسی فراوانی موجود است که درباره وکیل و قاضی سخن به میان اورده از جمله کیمیای سعادت تالیف امام ابوحامد محمد غزالی و تاریخ مسعودی که به نام مولف آن بیهقی معروف شده و از شاهکارهای نثر فارسی است همچنین در یونان قدیم کسانی بوده اند که برای متهمان عاجز از دفاع، لایحه دفاع تنظیم می کرده اند و یا به جای آنان در شورای دادرسی دفاع می نمودند و نیز در رم شهرنشینان ازاد به نام وکیل مدافع و یا به اصطلاح "آدو کاءوس" مدافعی از دیگران را برعهده داشتند و آدو کاءوس به معنی "برای دیگری و به جای دیگری" و بالاخره در سومر که نخستین تمدن بوده است و تاریخ ان را از 5هزار سال پیش از میلاد تعیین کرده اند در شهرهای آن طرح نخستین تمدن فرهنگ داری را ریخته اند که تاریخ از آن اگاه است و در زمینه قانونگذاری و داوری و وکالت تاریخ گواهی می دهد که علاوه بر مجالس محاکمه و داوری که در معبدها تشکیل می شد برای دادگاه های عالی قاضیان متخصص برگزیده می شد و در زمینه ایین داوری و حضور وکیل مدافع در محاکم همواره براساس عدالت، محاکمه، متهم با حضور وکیل مدافع انجام می گرفته است به این ترتیب آنچه تردید ناپذیر است حمایت و پشتیبانی از ناتوانان و دفاع از ستمدیدگان پابه پای داوری و قضا در عرصه اجتماع نمودار گردیده و وکلا در طول تاریخ ممتد بشر و تاریکی های جامعه استبدادی از حقوق افراد دفاع می کردند و اجرای قانون و عدالت را خواستار می شدند.
- وکالت در ایران
قبل از مشروطیت درایران افرادی به عنوان وکیل در محاضر شرع با دیوان خانه عدلیه حاضر می شدند و دفاع از اشخاص را برعهده می گرفتند اما حرفه و شغل اصلی انان وکالت نبود و کار ان ها قید و شرطی نداشت تنها با استفاده از مبانی فقهی و شرعی و گاهی هم با توسل به شعر و ادب و تاریخ از موکلین خود دفاع می کردند در سال 1329 قمری وکلای عدلیه را می توان به دو دسته تقسیم کرد الف وکیل رسمی ب وکیل غیر رسمی در سال 1332 وزارت دادگستری طی فرمانی وکلا را موظف کرد تا برای امکان شرکت در محاکم قبلا امتحان لازم را بدهند و تصدیق نامه بگیرند و در راه اصلاحات بعدی عنوان وکیل غیر رسمی از بین رفت تنها وکلایی مجاز بودند در محاکم شرکت پیدا کنند که دارای شرایط لازم از جمله سابقه خدمت قضایی با وکالت دادگستری بوده باشند و غیر از وکیل مجاز هرکسی می توانست سه مرتبه در سال وکالت اتفاقی داشته باشد در سال 1309 برای اولین بار کانون وکلای دادگستری به وجود آمد که وابسته به یکی از ادارات عدلیه گردید ریاست کانون با شخص وزیر عدلیه بود در سال 1314 قانون وکالت تصویب شد و وکلای دادگستری به 5درجه تقسیم شدند و کانون وکلا از هیئتی مرکب از رئیس و 5 الی 12 نفر عضور که برای مدت دو سال انتخاب می شدند تشکیل گردید. رئیس کانون هر محل را وزارت عدلیه معین می کرد. در سال 1315 قانون جدیدی به تصویب رسید و وکلا به سه درجه تقسیم شدند: 1- وکیل پایه یک
2- وکیل پایه دو
3- وکیل پایه سه
در سال 1331 لایحه قانونی استقلال کانون وکلا تصویب شد و در سال 1331 کمیسیون مشترک مجلسین استقلال وکلا را به صورت قانون درآورد و آیین نامه وکلا در سال 1334 رسما ابلاغ گردید و همین قانون و آیین نامه اساس کار وکلای دادگستری را تشکیل داد.
- وکالت در ترکیه:داوطلبان ورود به حرفه وکالت در ترکیه لازم است دارای مدرک حقوق از دانشگاه آنکارا یا استانبول و یا دارای مدرک علوم سیاسی از دانشگاه آنکارا باشد مدت تحصیل دراین دانشگاه 4سال است فارغ التحصیلان علاوه بر آن می بایست به مدت یکسال در محاکم و دفتر حقوقی دوره کار اموزی ببینند.
- وکالت در عربستان سعودی:
وکالت هنوز به طور کامل در عربستان سعودی تصویب نشده است و همینطور کانون وکلا نیز در عربستان وجود ندارد درواقع بر اساس حقوق اسلام وکلا حق امتیاز انحصاری را ندارند. به طور سنتی چنین بوده است که دو طرف دعوا یا خودشان دعوا را مطرح می کنند یا دیگری را که خویشاوند و یا وکیل مدافع است برای این منظور می گزینند. این روش را نخستین بار در سال 1936 میلادی قانون آیین دادرسی دادگاه ها محدود کرد به این صورت که اشخاص فاقد صلاحیت وکالت فقط می توانستند وکالت بستگان خودشان را به عهده بگیرند محدودیت های بیشتری در سال 1952 میلادی به وجود آمد و مقرر شد که افراد غیر اگاه نمی توانند در هر بار، وکالت بیش از سه شخص را به عهده بگیرند.
وکلای شاغل در عربستان سعودی به دو بخش تقسیم می گردند:
- وکلای دادگاه شرعیت که باید گواهینامه از وزارت دادگستری بگیرند و آشنا با حقوق اسلامی باشند.
- وکلای شاغل در حقوق تجارت حق حضور در دادگاه های شریعت را ندارند ولی می توانند در دادگاه های اداری دفاعیات را پیگیری کنند. و مشاور حقوقی یا تجاری شوند بنابراین گواهینامه فوق را تجارت بازرگانی به انان می دهند. در موسسات اموزشی شریعت اسلامی وکلا و قضات فقط به خواندن دروس فقه اسلامی می پردازند.
- کانون وکلا در مصر:
در مصر یک کانون وکلا وجود دارد که 15644 وکیل عضو ان هستند کانون وکلا دارای یک رئیس و هیئت رئیسه به مدت چهار سال انتخاب می شوند.
وکالت در برخی کشورهای اروپایی:
- وکالت در فرانسه
در فرانسه برای اخذ پروانه وکالت ثبت نام در کانون وکلا لازم است. هیئت مدیره کانون باید صلاحیت داوطلب را احراز نماید. انتخاب هیئت مدیره کانون از زبان ناپلئون و برطبق فرمان او در اختیار دادستان بود. اکنون به وسیله خود وکلا انجام می گردد. در فرانسه وکیل دادگستری دارای موقعیت ممتازی است. عرف و عادت وکالت به وضع ابرومندی در سنخ وکلا رسوخ دارد و ان ها را از هرگونه انحراف به دور می سازد تخلفات انتظامی به شدت مورد تعقیب قرار می گیرد و در این موارد سابقه دوستی و ارفاق و ملاک هایی از این نوع موجب گسترش انحراف نمی گردد. حیثیت و شان وکالت در سطحی بالاست وکیل باید دارای ویژگی های زیر باشد:
شامل 16 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله نگاهی به تاریخ وکالت در ایران
