تحقیق درباره نهضت تنباکو

اختصاصی از فایلکو تحقیق درباره نهضت تنباکو دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 37

فهرست مطالب:

عنوان

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- مقدمه

2- واگذاری امتیاز

3- مفاد امتیاز

4- مخالفین با قرارداد تالبوت

5- کارگزاران کمپانی در شهرهای مختلف:

فارس

تبریز

اصفهان

مشهد

تهران

6- آیت الله میرزای شیرازی و حکم تحریم

7- واکنش دولت در برابر حکم تحریم

8- آثار و نتایج نهضت تنباکو:

افزایش قدرت علما

بالا رفتن اعتماد به نفس مردم (بیداری ایرانیان و زمینه‌ای برای

انقلاب مشروطه)

عقب نشینی استعمار

پیامد سوء اقتصادی

بی اعتباری امین السلطان و مرگ ناصرالدین شاه

9- جمع بندی

مقدمه

نهضت مردم ایران به رهبری روحانیت در واقعه تنباکو از درخشانترین صفحات تاریخ سیاسی معاصر ایران به شمار می‌رود و بیشتر مشروطه نویسان به دو جهت آن را مبداء و پیش درآمد انقلاب مشروطیت شمرده‌اند:

اولی اینکه مردم تا آن زمان مرعوب دولت بودند و خود را در مقابل اقتدارات دولت استبدادی و شاه زبون و ناتوان تصور می کردند ولی به واسطة کامیابی در انقلاب انحصار تنباکو جرأت و جسارت پیدا کرده و فهمیدند در مقابل ارادة شاه و دولت می توان پایداری کرد و با یک قیام عمومی ممکن است منافع خود را حفظ کنند و شاه را که صاحب اختیار کل و حاکم بر تقدیرات ملت است، مجبور به تسلیم نمایند و این فکر و اندیشه، تخمی از کامیابی در دل‌ها کاشت و در مقابل تسلیم و رضا در پیشگاه زور و قلدوری ، روح مقاومت و پایداری به وجود آورد. و دوم اینکه چون این نهضت عمومی بنا بر احکام علمای روحانی در سر تا سر ایران بر پا شد و با کامیابی آنها خاتمه یافت اقتدار زیادی نصیب آنان گردید و شاه و درباریان که شکست خورده از این مبارزه بیرون آمدند بیش از پیش مرعوب نفوذ و قدرت روحانیت شدند و طبعاً نهضت مشروطیت هم که به دستیاری عده‌ای از علما بزرگ و مرجع تقلید بر پا گشت قدرتیکه در نتیجة‌ انقلاب انحصار دخانیات نصیب روحانیون شده بود و اقتداریکه پس از آن واقعه بدست آورده بودند کمک شایانی در پیشرفت نهضت مشروطه و برقراری حکومت ملی نمود.

در واقع جنبش تنباکو مهمترین حرکت اجتماعی مردم پیش از نهضت مشروطیت بود، هر چند به ظاهر به اعتراض اجتماعی بر یک امتیاز اقتصادی می‌ماند اما در واقع تجربه‌ای سیاسی برای نزدیک شدن و هماهنگی بین اقشار مختلف جامعه از جمله تجار و بخشی از روحانیون در مقابله با نفوذ اقتصادی و سیاسی قدرت های بیگانه در کشور بود از سوی دیگر آن را واکنشی در مقابل ضعف حاکمیت سیاسی و به گونه‌ای تحمیل نظر عمومی به دولت نیز می‌توان محسوب داشت. این نوع مخالفت علنی و جدی با نظام استبدادی قاجاری تا بدین وسعت و گستردگی تا وقوع تحریم تنباکو سابقه نداشت.

این نهضت سرآغاز مبارزة جدی و تقابل دو نهاد روحانیت و سلطنت به شمار می رود و با قیام روحانیت در مقابل امتیاز تالبوت ضربه سختی بر مشروعیت سلطنت وارد آمد و مقام شاهی که تا آن زمان نوعی حقانیت معنوی نزد مردم داشت و از شاه به عنوان ظل الله یاد می‌شد در مقابل با نهاد روحانیت به آسانی وجاهیت خود را از دست داد و این جنبش که در پی واگذاری امتیاز انحصار خرید و فروش توتون و تنباکو در داخل و خارج از ایران به وجود آمد نتایج مطلوبی به بار آورد که در این مقاله به طور مختصر به آن می پردازیم.

واگذاری امتیاز:

امتیاز تنباکو، یکی از امتیازاتی بود که در اواخر قرن نوزدهم میلادی (اوایل قرن چهاردهم هجری) به یک کشور بیگانه (انگلیس) اعطا شد. مقدمات واگذاری این امتیاز در اثنای سومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در سال 1889 م/ 1306 هـ. در لندن انجام شد، نمایندگان کمپانی انگلیسی به ایران آمد.

دولت انگلیس از همان آغاز ورود شاه به لندن، ماژورتالبوت صاحبت اصلی امتیاز را مأمور پذیرایی از هیأت ایرانی کرد، همو در جریان این پذیرایی اطلاعات خود را دربارة محصول تنباکوی ایران تکمیل نموده و به بحث و گفتگو در روند کارها پرداخت.

تالبوت که از منسوبان و نزدیکان لرد سالیسبوری صدر اعظم انگلیس بود از همان آغاز، خصوصاً به توسط سردر اموند ولف- سفیر انگلیس در ایران- و نیز میرزا ملکم خان در جریان بسیاری از مسائل ایرن قرار داشت و در پی اخذ امتیاز از شاه ایران بود، حمایت در اموند ولف و رشوه دادن تالبوت به امین السلطان صدر اعظم ناصرالدین شاه که در این سفر به همراهی اعتماد السلطنه و عده ای دیگر در التزام شاه

مقاله درمورد مقایسه ی نهضت امام حسین و امام خمینی

اختصاصی از فایلکو مقاله درمورد مقایسه ی نهضت امام حسین و امام خمینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دسته بندی : معارف اسلامی _ دینی  ،

فرمت فایل:   ( قابلیت ویرایش و آماده چاپ ) 

فروشگاه کتاب : مرجع فایل 

---

 قسمتی از محتوای متن ...

تعداد صفحات : 9 صفحه

مقایسه ی نهضت امام حسین (ع) با قیام امام خمینی (ره) امروز ، 12 بهمن ، سالروز ورود باشکوه حضرت امام خمینی (ره) به کشور عزیز ایران و آغاز ایام الله دهه ی مبارک فجر و آخرین ایستگاه تا قبل از پیروزی جمهوری اسلامی بر رژیم طاغوت در سال 1357 محسوب می شود 0 با توجه به همزمانی این ورود و دهه ی فجر امسال با محرم حسینی (ع) برآن شدیم به برخی تفاوتها و تشابهات این 2 نهضت تکمیلی یکدیگر بپردازیم : قیام خونین ، مظلومانه و حماسی سیدالشهداء (ع) در سال 61 هجری قمری ، یکی از بی نظیرترین جنبشهای مردمی تا آن زمان و رهبر فکری سایر نهضتهای بشری تاکنون بوده است 0 قیام عاشورا ، تاریخی بدیع و جامع ، با گستردگی بشریت را در ابعاد مختلف حماسی - احساسی و با رعایت تمامی ظرافتهای آن در میان جوامع انسانی رقم زد که باگذشت بیش از 1400 سال از آن روز ، هنوز بشریت موفق به درک کوچکترین جزییات آن نشده است 0 این قیام نمونه و الگو از آغاز تا پایانش ، دارای پیچیدگیها و نکات ارزنده و مفیدی برای طیفهای مختلف جوامع انسانی و زوایای مختلف دیدگاههای آنان می باشد 0 نوع و علت و چگونگی آغاز این نهضت ، با رعایت تمامی جوانب زمانی و مکانی آن ، نحوه ی عزیمت به محل حادثه و اتفاقات پیش آمده در این مسیر ، نوع آرایش و چینش مردان جنگی ، هرچند کم شمار در سپاه سالار شهیدان ، نوع رزم و تغییر تاتکتیک جنگی از آنچه سپاه دشمن خواهان آن بود به سمت و سویی که خود آن را می پسندید ، از ابعاد حماسی و نظامی این قیام الهی می باشد 0 در کنار این نکات ، علت به همراه داشتن افراد خانواده در رده های سنی مختلف و جنسیتی ، همراهی حماسه با جلوه های احساسی ، از علل پایداری و زنده مانده این نهضت برشمرده می شود 0 آنچه بعد از حادثه ی روز عاشورا شکل گرفت و جریاناتی که منتهی به کوفه و شام شد و نوع یادآوری بازماندگان حماسه سازان کربلا از این واقعه ی عظما ، دیگر علل پویایی و بالندگی و رشد این قیام مظلومانه اما پیروز می باشد 0 حال ، با گذراندن این مقدمه مقایسه ای خواهیم داشت از این نهضت با قیام امام (ره) : 1- امام حسین (ع) برای آغاز قیام خود ، درصدد جمع آوری علل لازم و همچنین فراهم شدن زمان و شرایط مناسب بود 0 البته ، برای وی و یارانش علل فراوان و غیرقابل چشم پوشی حاصل شده بود اما برای پاسخ به تاریخ و مردم لازم بود پاسخهای بهتری ارائه نماید 0 لذا ، با رعایت کامل مسائل امنیتی و پدیدار شدن علل مشهود ، مردم به حد قابل توجهی از آمادگی رسیدند به طوری که طبق برخی اخبار ، بیش از 100 هزار نامه فقط از سوی مردم کوفه جهت آغاز قیام برای حضرتش ارسال گردید 0 این آمادگی مردمی ، به جهت تامل و تدبر امام حاصل شد و اینچنین بود که شرایط برای به ثمر نشستن قیام و آغاز آن مهیا گشت 0 حال به تاریخ انقلاب اسلامی برمی گردیم 0 امام راحل ، با تاسی از سرور و سالار شهیدان و با مطالعه ی دقیق و موشکافانه ی آن قیام بزرگ ، با تدبیر و اندیشمندی خاص خود ، به صورت غیر قابل محسوسی ، رهبری نهضت بزرگ مردم ایران را برعهده گرفت 0 اما برای آغاز علنی و مشهود این نهضت ، باید علل لازم و خواستهای مردمی به صورت کاملا حساب شده ای هدایت و رهبری می شد 0 امام با درک کامل این واقعیت ، روی به روشنگری مردم و افشاگری نسبت به طاغوت آورد 0 نکته ی جالب در این زم

  متن بالا فقط تکه هایی از محتوی متن مقاله میباشد که به صورت نمونه در این صفحه درج شدهاست.شما بعد از پرداخت آنلاین ،فایل را فورا دانلود نمایید 

---

  لطفا به نکات زیر در هنگام خرید دانلود مقاله :  توجه فرمایید.

• در این مطلب،محتوی متن اولیه قرار داده شده است.
• به علت اینکه امکان درج تصاویر استفاده شده در ورد وجود ندارد،در صورتی که مایل به دریافت  تصاویری از ان قبل از خرید هستید، می توانید با پشتیبانی تماس حاصل فرمایید.
• پس از پرداخت هزینه ،ارسال آنی مقاله یا تحقیق مورد نظر خرید شده ، به ادرس ایمیل شما و لینک دانلود فایل برای شما نمایش داده خواهد شد.
• در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون بالا ،دلیل آن کپی کردن این مطالب از داخل متن میباشد ودر فایل اصلی این ورد،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد.
• در صورتی که محتوی متن ورد داری جدول و یا عکس باشند در متون ورد قرار نخواهند گرفت.
• هدف اصلی فروشگاه ، کمک به سیستم آموزشی میباشد.
• بانک ها از جمله بانک ملی اجازه خرید اینترنتی با مبلغ کمتر از 5000 تومان را نمی دهند، پس تحقیق ها و مقاله ها و ...  قیمت 5000 تومان به بالا میباشد.درصورتی که نیاز به تخفیف داشتید با پشتیبانی فروشگاه درارتباط باشید.

---

دانلود فایل   پرداخت آنلاین 

تحقیق در مورد نهضت حسینی

اختصاصی از فایلکو تحقیق در مورد نهضت حسینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

مقدمه

نهضت حسینی، نهضتی مقدس است. پاکی، صداقت، وفا و غیرت، بی اعتنایی به دنیا و دفاع از فضیلت ها در آن موج می زند. انقلاب امام حسین، به ما درس وفا و توحید و شرافت می آموزد. فرزند پیغمبر با خون خود درخت اسلام را که رو به خشکیدگی گذاشته بود آبیاری کرد. واقعه عاشورا، یک امر عادی نیست که به سادگی از کنار آن گذر کنیم، بلکه واقعه ای بسیار عظیم است که به دین نبوی حیاتی دوباره می بخشید، ضمناً از حادثه ی عاشورا می توان درس ها و پیام های بزرگ و زندگی ساز که حیات معنوی انسان را تضمین می کند، گرفت. هر چند در طول تاریخ، تلاش های بسیاری برای خاموش کردن این مشعل روشن هدایت انجام دادند؛ اما موفق نشدند که دل های مصلحان عاشورایی و شیفته اهل بیت را از مسیر حقیقی منحرف و به سمت و سوی باطل بکشانند.

در اینجا نقش هدایت گری علماء و فقهای متعهد بر همگان روشن و آشکار است.

امید است این جزوه ی ناچیز مورد قبول درگاه خداوند و امام حسین (ع) و ذخیره ای باشد برای قبر و قیامت ما.

الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آل الطاهرین

امام حسین (ع) در خانه ای چشم به جهان گشود که محل نزول قرآن بود و جبرئیل (ع) بدون اجازه به آنجا وارد نمی شد. حسین تربیت شده رسول خدا و علی بن ابی طالب و زهرای مرضیه (س) است که آنان مربی تمام بشر بودند. حضرت زهرا (س) در خصوص نقش تربیتی پدر و همسرش فرمود: محمد و علی (ع) پدر امت هستند، کجی های زندگی مردم را راست و انحرافات را اصلاح می نمایند و مردم را از عذاب همیشگی نجات می دهند اگر مردم از آنان پیروی کنند نعمت های بی پایان آنها ارزانی می شود.

در آسمان پر ستاره خاندان وحی، وقتی حسین بن علی طلوع کرد چشمان جهانیان را خیره کرد زیرا قرار بود حسین (ع) جهان را با انقلابش تحت تاثیر قرار دهد؛ بنا بود این نوزاد به ابر مردی تبدیل شود که بزرگترین حرکت حماسی تاریخ بشر را شکل بدهد آری بنا بود حسین (ع) با تعالیم تربیتی محمد و علی و فاطمه (س) به الگویی بی نظیر برای تمامی انسان های آرمان خواه دنیا تبدیل شود که محبتش دل تمام کاینات را تسخیر کند، حتی آفریدگارش نیز کوچکترین ناراحتی او را تحمل نکند.

نقل شده است: حسن و حسین (ع) در خردسالی خط نوشتند، حسن گفت: خط من خوب است حسین گفت: نخیر خط من از تو بهتر است، دوان دوان نزد جد مهربانشان رسول خدا (ص) آمدند تا میانشان داوری کند، حسن گفت: یا رسول الله! ببین خط من چقدر زیباست! حسین از آن طرف گفت: نخیر یا رسول الله خط من از حسن زیباتر است مگر نه؟! پیامبر خدا، متحیر ماند کدام را برتر بداند چون واقعا هر دو خط خیلی خوبی نوشته بودند، فرمود: عزیزان من! پیش مادرتان بروید (تا او با مهر مادری بین شما داوری کند) وقتی آن دو قرص ماه پیش مادرشان آمده و نوشته خود را نشان دادند حضرت زهرا هم نتوانست قضاوت کند با دنیایی از حیرت فرمود خدایا من چه کنم و چگونه میان دو نور دیده ام قضاوت کنم؟ تا این که فکرش رسید بگوید: نور دو چشمانم خط دوتایتان هم خوب است من یک مسابقه دیگر نیز میان شما می گذارم و آن این که دانه های گردنبدم را بر سر شما می پاشم هر کدامتان از جواهرهای این گردنبند بیشتر جمع کند او خطش زیبا و زورش بیشتر است. بچه ها دست بکار شدند و هر کدامشان تلاش کردند تا از دانه های گردنبند تعداد بیشتری جمع کنند، دانه ها به طور مساوی جمع شدند یکی مانده بود که هر کدام آن را بر می داشت او برنده می شد؛ حسین از سویی دستش را دراز کرد تا آن دانه را بردارد حسن نیز از سوی دیگر، در این هنگام جبرئیل به امر خدا فرود آمد آن دانه را دو نیم کرد و هر کدامشان نیمی را برداشتند تا دل هیچک محزون نشود؟! سبحان الله! اینها کیستند که خدا راضی نمی شود این اندازه هم دلشان بکشند و متاثر شوند؟!

آری حسین جان! تو محبوب خدایی. تو بناست یگانه مربی و تنها آموزگار عشق و ایثار برای جامعه بشری باشی. حسین جان! به تصویر کشیدن چهره زیبای تو چقدر سخت است کدام هنرمند می تواند شخصیت آسمانی و متعالی تو را آن گونه که بودی بنمایش بگذارد؟ چرا که افق فکری و شخصیت والای حسین بن علی آنقدر بلند است که مرغ اندیشه کسی قادر به پرواز به بلندای آن نیست؛

پیامبر اسلام (ص) فرمود: برای کشته شدن حسین حرارتی در دل مومنین هست که هرگز سرد نخواهد شد.

والسلام علیکم

ویژگی های مکتب تربیتی امام حسین (ع)

بدون شک امام حسین (ع) نهضت بزرگی را در عصر خود رهبری کرد و با روش نوین و حماسی خود موجی در تاریخ بشر ایجاد کرد که دامنه آن تا قیام قیامت امتداد خواهد داشت و این نهضت خونین موجب بیداری نه تنها مسلمانان بلکه باعث دگرگونی در کل جهان گردید. تا کنون از زاویه های مختلف به زندگی شخصی و دوران امامت و شخصیت فکری و حماسی امام حسین، و نهضت و قیام عاشورا نگریسته شده است. باید گفت که پیرامون شخصیت امام حسین و ماهیت نهضت حسینی هر چه تحقیق و بررسی صورت بگیرد و سخن گفته شود باز حق مطلب ادا نشده است.

روایت شده است شخصی خدمت امام حسین (ع) رسید و عرض کرد: من مردی گناهکارم و در برابر گناه تاب نمی آورم، مرا نصیحتی بکنید امام حسین (ع) فرمود: پنج کار را انجام بده، آن

دانلود مقایسه ی نهضت امام حسین و امام خمینی

اختصاصی از فایلکو دانلود مقایسه ی نهضت امام حسین و امام خمینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 فرمت فایل:  ورد ( قابلیت ویرایش و آماده چاپ ) 

---

  قسمتی از محتوای متن 

تعداد صفحات : 9 صفحه

مقایسه ی نهضت امام حسین (ع) با قیام امام خمینی (ره) امروز ، 12 بهمن ، سالروز ورود باشکوه حضرت امام خمینی (ره) به کشور عزیز ایران و آغاز ایام الله دهه ی مبارک فجر و آخرین ایستگاه تا قبل از پیروزی جمهوری اسلامی بر رژیم طاغوت در سال 1357 محسوب می شود 0 با توجه به همزمانی این ورود و دهه ی فجر امسال با محرم حسینی (ع) برآن شدیم به برخی تفاوتها و تشابهات این 2 نهضت تکمیلی یکدیگر بپردازیم : قیام خونین ، مظلومانه و حماسی سیدالشهداء (ع) در سال 61 هجری قمری ، یکی از بی نظیرترین جنبشهای مردمی تا آن زمان و رهبر فکری سایر نهضتهای بشری تاکنون بوده است 0 قیام عاشورا ، تاریخی بدیع و جامع ، با گستردگی بشریت را در ابعاد مختلف حماسی - احساسی و با رعایت تمامی ظرافتهای آن در میان جوامع انسانی رقم زد که باگذشت بیش از 1400 سال از آن روز ، هنوز بشریت موفق به درک کوچکترین جزییات آن نشده است 0 این قیام نمونه و الگو از آغاز تا پایانش ، دارای پیچیدگیها و نکات ارزنده و مفیدی برای طیفهای مختلف جوامع انسانی و زوایای مختلف دیدگاههای آنان می باشد 0 نوع و علت و چگونگی آغاز این نهضت ، با رعایت تمامی جوانب زمانی و مکانی آن ، نحوه ی عزیمت به محل حادثه و اتفاقات پیش آمده در این مسیر ، نوع آرایش و چینش مردان جنگی ، هرچند کم شمار در سپاه سالار شهیدان ، نوع رزم و تغییر تاتکتیک جنگی از آنچه سپاه دشمن خواهان آن بود به سمت و سویی که خود آن را می پسندید ، از ابعاد حماسی و نظامی این قیام الهی می باشد 0 در کنار این نکات ، علت به همراه داشتن افراد خانواده در رده های سنی مختلف و جنسیتی ، همراهی حماسه با جلوه های احساسی ، از علل پایداری و زنده مانده این نهضت برشمرده می شود 0 آنچه بعد از حادثه ی روز عاشورا شکل گرفت و جریاناتی که منتهی به کوفه و شام شد و نوع یادآوری بازماندگان حماسه سازان کربلا از این واقعه ی عظما ، دیگر علل پویایی و بالندگی و رشد این قیام مظلومانه اما پیروز می باشد 0 حال ، با گذراندن این مقدمه مقایسه ای خواهیم داشت از این نهضت با قیام امام (ره) : 1- امام حسین (ع) برای آغاز قیام خود ، درصدد جمع آوری علل لازم و همچنین فراهم شدن زمان و شرایط مناسب بود 0 البته ، برای وی و یارانش علل فراوان و غیرقابل چشم پوشی حاصل شده بود اما برای پاسخ به تاریخ و مردم لازم بود پاسخهای بهتری ارائه نماید 0 لذا ، با رعایت کامل مسائل امنیتی و پدیدار شدن علل مشهود ، مردم به حد قابل توجهی از آمادگی رسیدند به طوری که طبق برخی اخبار ، بیش از 100 هزار نامه فقط از سوی مردم کوفه جهت آغاز قیام برای حضرتش ارسال گردید 0 این آمادگی مردمی ، به جهت تامل و تدبر امام حاصل شد و اینچنین بود که شرایط برای به ثمر نشستن قیام و آغاز آن مهیا گشت 0 حال به تاریخ انقلاب اسلامی برمی گردیم 0 امام راحل ، با تاسی از سرور و سالار شهیدان و با مطالعه ی دقیق و موشکافانه ی آن قیام بزرگ ، با تدبیر و اندیشمندی خاص خود ، به صورت غیر قابل محسوسی ، رهبری نهضت بزرگ مردم ایران را برعهده گرفت 0 اما برای آغاز علنی و مشهود این نهضت ، باید علل لازم و خواستهای مردمی به صورت کاملا حساب شده ای هدایت و رهبری می شد 0 امام با درک کامل این واقعیت ، روی به روشنگری مردم و افشاگری نسبت به طاغوت آورد 0 نکته ی جالب در این زم

تحقیق در مورد دیدگاهى خاص درباره نهضت مشروطیت ایران

اختصاصی از فایلکو تحقیق در مورد دیدگاهى خاص درباره نهضت مشروطیت ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحه42

اشاره

این مقاله، منعکس کننده دیدگاهى خاص درباره نهضت مشروطیت ایران است. از نظر نویسنده، مشروطه از اساس، نهضتى با مبانى غربى و غیر بومى بوده که مانند زلزله اى ویران گر، بنیان هاى سیاسى، فرهنگى و اجتماعى ایرانِ آن عصر را هدف قرار داد. در نتیجه به هیچ وجه نمى توان نگاه مثبتى بدان نهضت و نظام داشت. از آن جا که این دیدگاه در جامعه علمى کشور نیز طرفدارانى دارد، مناسب دیده شد که در این مجموعه مقالات، به محققان و علاقه مندان مباحث مشروطه و تاریخ معاصر ایران عرضه شود; هر چند این حق را براى خود محفوظ مى دانیم که در پاورقى، به برخى نقاط محل تأمل این دیدگاه اشاره کنیم. آموزه

مقدمه

در این مقاله پرسش اساسى آن است که آیا مى توان مشروطیت را تهى از رکن اساسى اش، یعنى قانون بررسى نمود و تأیید و یا تکذیبش کرد؟ آیا خردورزانه است با برداشت هاى خودمحورانه و بى پایه، تمثال مقدسى از مشروطه رسم کرد؟ پاسخ منفى این پرسش ها، علت ناهماهنگى، تعارض و تضاد «قانون محورى» مشروطه را با «شریعت» متجلى مى کند. «آزادى» و «برابرى» نیز، ارکان دیگر مشروطیت هستند که بدون تأمل هاى علمى و غورهاى سیاسى با عملکرد خود گویاى بسیارى ناگفته ها مى باشند.

این محورها، همراه با اندیشه بنیادین مشروطه و اندیشه گران، مروّجان و مجریان حاکمیّت مشروطه سبب شد تا آن چه درباره مشروطه از این قلم به نگارش درمى آید، به نحوى «شریعت بر دار» را بنماید; از این رو نگارنده بر آن شد تا نوشته حاضر را نیز «شریعت بر دار» نام گذارد; هر چند مباحثى درباره تحلیل مفهومى مشروطه است.

مشروطیت چیست؟

مشروطیت شاید نخستین واژه بیگانه با بار سیاسى خاص باشد که با ورود خود به ایران، مسیرى هدفمند را ترسیم و هموار کرد. «مشروطه» واژه اى جذاب و محبوب! در تاریخ ایران است که خون هاى بسیارى را طلبید و پیامدهاى هولناکى از خود به جاى گذارد! مشروطه واقعیتى است که فداکارى مسلمانان ایران زمین را در پى داشت و شهیدانى نیز به یغما برد؟! «مشروطیت» طریقى گشود تا مکرر واژگان وارداتى با محتواى غرضمند بر این ملت یورش برند; اما هر بار چون گذشته، محبوب واقع شوند، جذاب گردند، پرطرفدار باشند و عصر و نسلى را زیر سلطه دوست داشتنى خود قرار دهند!!

آیا تفکر پوپولیستى دلیل رویکرد مشتاقانه جامعه به واژگانى مى شود که با قالب و محتوایى ویژه، مقصود نهفته اى را دنبال مى کنند؟ اگر چنین است، عرض اندام تمام عیار راهبران و خواص در این میدان چگونه ارزیابى مى شود؟ آیا دل سوزان جامعه با آگاهى از هدفمندى این واژه ها، پیش قراول توده ها مى گردند؟ آیا مى توان تمام پیش گامان را به عدم امانتدارى از حسن نیت و خلوص فداکارانه مردم متهم کرد، که در خیزش هاى سیاسى مورد سوء استفاده قرار مى گیرند؟

هر یک از گمانه هاى مطرح شده در پرسش ها، مى تواند دست مایه یک تحلیل در نگارش مقاله و یا کتاب باشد; اما انتخاب گزینه نزدیک به واقعیت که همه جانبه نگرى را در عین تعمق مد نظر قرار داده باشد، خردمندانه تر خواهد بود.

نگاه واقع بین، «مشروطیت» را نقطه آغاز زمان و مسیرى مى نگرد که ساختار فرهنگى و اجتماعى ایران اسلامى را دگرگون کرد تا «سیاست» خاصى را حاکمیّت بخشد. بنابراین «مشروطه» تنها ایجاد یک رژیم پارلمانتیسم قانونمند نبود؟ به تحدید استبداد صرف محدود نمى شد؟ حکومت مردم را پى نمى گرفت؟ و... آرى; اما وراى این ظواهر که گذار تاریخ باطن آن را بیش از شعارهایش نمایاند، «مشروطه» بنیادى فرهنگى ـ سیاسى بود که استیلاى اجانب را در سراى اسلامى حاکمیّت بخشید. مشروطه خواهى در عثمانى، فروپاشى خلافت را در برداشت که با «اصلاح طلبى» آغاز شده بود، و از آن امپراطورى عظیم و به هر حال اسلامى، ترکیه لائیک آتاتورکى را بر جاى گذارد.

أ) مشروطیت در ایران اسلامى

تبریز نام مشروطه را نشنیده و تا آن روز نام مشروطه در میان نبود. سخن از آزادى خواهى و عدالت طلبى مى رفت; لیکن شبانه کنسول انگلیس که از پیش آمدهاى تهران نیک آگاه مى بود، چگونگى را بازگفت و نام مشروطه از آن جا به میان آمد.2

«کسروى» زمان انجام این مهم را پس از صدور فرمان مشروطه مى داند، که به علت آن که آگاهى هاى درستى از تهران نرسیده بود، مردم تبریز از وقوع آن مطلع نبودند. این اعتراف دستاورد بزرگ مشروطه را حداقل در شهر تبریز، برون آمده از کنسول گرى انگلیس مى خواند; تبریز، دومین شهر پرجوش و خروش ایران در مشروطه خواهى!!

در چنین سندى میزان آگاهى مردم از مشروطه، حتى پس از صدور فرمان آن در تهران روشن مى شود; اما چگونه این بنیاد و واژه ناآشنا و نوظهور شورى زایدالوصف پدید مى آورد و تا آخرین هدف ها را در مى نوردد؟ پرسشى است که پاسخ آن در کندوکاوهایى در خصوص «اندیشه»، «اندیش گران»، «ابزار» و «کارکردهاى» مشروطه قابل حصول است.

گذار از یک سده پس از حاکمیّت مشروطه، پیش قراولان تئورى پرداز مشروطه را طلایه داران اندیشه غربزدگى معرفى کرده است. از همین زاویه مى توان نگاه جامع تر و گسترده ترى داشت تا باطن «مشروطه» اگر نه آن چنان که واقعیت آن بود، بلکه بدان گونه که در ایران اسلامى ظهور کرد و رشد یافت، بررسى شود.

یکى از پژوهش گران چنین نتیجه گیرى مى کند که واژه مشروطه در ترکیه و ایران، معادل «کنستیتوشنالیزم» انگلیسى; یعنى حکومتى بر شالوده قانون اساسى و نظام پارلمانى به کار برده شد. در کشورهاى عربى واژه «دستور» و در هند و پاکستان لغت «آیین»، معادل همان کلمه انگیسى بود.

«سعدالدوله»، از رهبران مشروطه خواه، مى نویسد: لغت مشروطه به معناى چیزى است که مشروط به شرطى باشد، و این برگردانى نادرست از لفظ فرانسوى «کنستیتوسیون» است.

در این حال «حسن تقى زاده»، «رضازاده شفق» شاهدان عینى مشروطه ایران، مشروطه را واژه اى جدا شده از نقطه فرانسوى «لاشارت» مى دانند; نه از واژه عربى شرط.

اندیشه گر مؤثر در مشروطیت «طالبوف» هویت مشروطه را این گونه به معرض قضاوت مى گذارد: فضیلت این بناى مقدس; یعنى مشروطه نمودن حقوق پادشاهان، تاج افتخار ملت انگیس است که اول مجلس مبعوثان را تشکیل داده اند. اندیشه گرى دیگر در مقام یک آزادى خواه سکولاریست به معناى غربى آن روز اروپا، «آخوندزاده» است که پشتیبان گسترش تمدن و اصول پارلمانى غربى در ایران آن روز بوده است.

«احمد کسروى» از جایگاه یک مدافع مشروطه و کسى که به واقع مبانى مشروطه را درک نموده، در ارزیابى از مشروطه خواهى ایران، چنین تص