(استادان ودانشجویان عزیز متن کامل پایان نامه ها را می توانید در آخر هر صفحه ی پایان نامه مورد نطر دانلود کنید چون فقط تکه هایی از متن این پایان نامه در این
صفحه ها درج شده است(به طور نمونه)
سیری در نظریه های ناسیونالیسم قومی:
قبل از آن که به دو مکتب نظری راجع به ناسیونالیسم قومی بپردازیم لازم است تا ابتدا توضیح کوتاهی راجع به آن بدهیم.در مورد ناسیونالیسم قومی نظرهای گوناگونی مطرح شده است مثلاً برای مدرنیستها و همچنین ساختار گرایان شکلی از ناسیونالیسم به حساب آمده که حالت بومی به خود گر فته است (اسمیت ،1383:137).اما اگر بخواهیم به یک تصویر روشن از ناسیونالیسم قومی برسیم باید بگوییم که ریشه آن را باید در پیوندهای خویشاوندی پیدا کرد و بیشتر تکیه بر روابط خانوادگی دارد (اسمیت،1383:138).
اما سوالی که مطرح می شود این است که براستی یک گروه قومی که احساس یا گرایش ناسیونالیستی دارند چه اهدافی را دنبال می کنند؟ به نظر می رسد که اهداف گروههای قومی متفاوت باشند اما بطور کلی سه هدف عمده را می توان بر شمرد اول اینکه درصدد ایجاد یک دولت مستقل و متحد که منشاء آن برگردد به آن گروه قومی ،دومین مورد این است که گروه قومی به دنبال کسب هویت مستقل می باشد و در آخر و سومین هدف ،چون ناسیونالیسم قومی آمال و آرزوهای خاص را ارئه می دهد این آمال و آرزوها می تواند در غالب مفاهیمی چون رهایی ،استقلال و وحدت قومی ظهور کند و برای گروهای قومی جذابیت داشته باشد (مقصودی ،1380:52).
لازم است در ادامه به انواع ناسیونالیسم قومی نیز اشاره کنیم . بطور کلی ناسیونالیسم قومی به دو صورت یا شکل ظهور می کند یک نوع آن زمانی است که یک گروه قومی یا چند گروه در درون یک دولت وجود داشته باشند و خارج از بلوک قدرت قرار گیرند در این زمان ممکن است که این گروههای قومی خواهان استقلال و جدایی از دولت مرکزی باشند و بخواهند دولت-ملت مستقل تشکیل دهند گرایش آنها به عنوان ناسیو نالیسم قومی جداهی خواه شناخته می شود .
اما اگر یک گروه قومی در چند کشور پراکنده باشند زمانی که بخواهند به عنوان یک کشور مستقل درآیند آن موقع ناسیونالیسم آنها به عنوان ناسیو نالیسم قومی الحاق گرایانه شناخته می شود ( مقصودی ،1380،:53 52).
در پایان این قسمت باید خاطر نشان کنیم که در مورد ناسیونالیسم قومی دو قلمرو نظری وجود دارد یک قلمرو به ماهیت قومیت و ناسیونالیسم مربوط است و قلمرو دیگر مربوط به علل سیاسی شدن مسئله قومیتهاست ( احمدی ،1386:142)لا زم به ذکر است که مسائل مربوط به قلمرو اول را می توان در دو مکتب کهن گرایی و ابزارگرایی پیدا کرد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد اما قبل از آنکه وارد این بحث شویم و برای آشنایی مقدماتی لازم است بگوییم در حالی که کهن گرایان معتقدند که قومیت و و ناسیونالیسم پدیدههای کهنی هستند در مقابل ابزار گرایان نظر عکس آن را دارند و معتقدند که این پدیده ها محصول دوره جدید مخصوصاً چند قرن اخیر است(احمدی ،1386:143).
کهن گرایان:
ادوارد شیلز نخستین کسی بود که اصطلاح کهن گرایی را به کار برد اما در دهه 1950میلادی شخصی به نام کلیفورد گیرتز آن را رواج داد (احمدی ،1386:142).
این مکتب ناسیونالیسم قومی را بر حسب ویژگیهای رفتاری ذاتی گروه قومی تفسیر می کند که در نزد برخی از صاحب نطران از مبنای زیست شناسی نیز بر خوردار است این مطلب را می توان این گونه معنی کرد که هویت یک گروه قومی از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد( دی سیسک،1379:40).
از این مطالب می توان این گونه استنباط کرد که کهن گرایان بر طبیعی بودن ناسیو نالیسم قومی تاکید دارند یعنی خواسته ها آنان را طبیعی دانسته نه این که تحت شرایطی بوجود آمده باشند به عنوان مثال واکر کونور از برجسته ترین صاحب نظران مکتب کهن گرایی جنبه های سیاسی شدن گروهای قومی را به عنوان پدیده طبیعی حیات بشری میداند( احمدی ،1386:145).
در پایان و برای جمع بندی باید بگوییم که که در مکتب کهن گرایی دو مطلب عمده وجود دارد اول آن که ملتها و ناسیونالیسم پدیده های کهنی هستند و دوم آن که طبیعی و جهان شمولند (احمدی ،1386:142) یعنی مخصوص یک منطقه و زمان خاص نیستند .
ابزار گرایان:
در بالا شاهد آن بودیم کهن گرایان مدعی بودند که ناسیونالیسم قومی پدیده ای طبیعی و همچنین کهنی است در مقابل این نظر ابزارگرایانی وجود دارند که معتقدند ناسیونالیسم قومی مقوله ای مرکب ،پویا و تابع شرایط ساختاری جامعه است آنان اظهار می دارند که هویتهای قومی بر حسب گستره وسیعی از متغیرها رو به افزایش و کاهش می نهد که شامل توانایی و مهارتهای پیشگامان سیاسی است که به شکل کار آمدی توان بسیج گروه ها برای اهداف جمعی و بیان باورها و عقاید حول دو محور پیشنه و سرنوشت مشترک را دارند( دی سیسک،1379:41).
این به آن معنی است که سیاسی شدن قومیتها تابع شرایطی است که توسط اشخاص یا تحت وضعیت خاصی بروز می کند نه این که گرایش ناسیونالیستی یک گرایش طبیعی در درون گروهای قومی باشد .
البته در مورد ابزارگرایان یک مکتب واحد وجود ندارد این رهیافت ها از دیدگاهای مارکسیستی و نومارکسیستی گرفته تا نظریه های گزینش حسابگرانه با یکدیگر متفاوت و دارای انواع گوناگون است اما فرض اساسی همه این رهیافت ها یکی است .
در بالا هم به آن اشاره شد و آن این که سیاسی شدن یا هویت شناسی گروههای قومی یک نوع وفاداری حاشیه ای است که می توان برای دستیابی به اهداف سیاسی و اقتصادی به شیوه های حسابگرایانه ،آن را بوجود آورد ( احمدی،1386:147).
همانطور که اشاره کردیم کهن گرایان مناقشات قومی را به عنوان پدیده ای طبیعی می شناسند اما ابزارگرایان آن را معلول دو عامل اساسی می داند 1) متفاوت بودن درجات و الگوهای نوسازی میان گروه ها 2) رقابت بر سر منافع اقتصادی و زیست محیطی در شرایطی که مناسبات میان گروه ها بر حسب ثروت و موقعیت اجتماعی تغییر می کند . به بیان دیگر ،قوم گرایی اغلب پوششی برای دنبال نمودن منافع ذاتاً اقتصادی است(دی سیسک،1379:44).
ابزارگرایان ناسیونالیسم را یک پدیده مدرن می دانند و سعی می کنند با آوردن مثالهای تاریخی،تغییر کردن وابستگی های قومی را در طول تاریخ را نشان دهند و به این نتیجه گیری برسند که چنین وفاداریهایی را نمی توان کهن دانست و این یعنی نقطه مقابل کهن گرایان که معتقد بودند ناسیو نالیسم قومی پدیده ای کهن است(احمدی،1386:147).
بطور کلی اگر بخواهیم نشان دهیم که گرایشات قومی پدیده ای است کهن یا مدرن باید بگوییم که وفاداریهای عاطفی گروههای قومی به آداب و سنن خود پدیده ای طبیعی و ماقبل مدرن است اما سیاسی شدن این وفاداریها و بسیج گروه های قومی برای کسب خود مختاری یا استقلال یک پدیده مدرن است( احمدی،1386:152-153).
گروه قومی:
از آنجا که ارائه یک تعریف دقیق برای گروه قومی بسیار مشکل است ابتدا به چند تعریف رایج درباره گروه قومی می پردازیم و در آخر سعی می کنیم تا به یک جمع بندی نائل شویم .
یک گروه قومی شامل مردمی است که دارای وجوه مشترک فرهنگی،تاریخی و یا در موارد جسمانی می باشند که نسبت به یکدگر احساس تعلق و همبستگی می کنند و خود را از گروه های دیگر جدا می سازند( گودرزی ،1384:12).
در تعریفی دیگر گروه قومی این گونه تعریف شده است :قوم را مجموعه ای از افراد و گروههای به هم پیوسته تشکیل می دهند که دارای روابط پیشینه خانوادگی و سر گرفته از یک تبار،که بر اثر گسترش یک یا چند خانواده شکل گرفته است این مجموعه دارای نژاد ،زبان و فرهنگ زیست مشترک می باشد گاه دیده شده است که نما و مشخصات جسمانی و فیزیکی و حتی گویش و لهجه افراد یک قوم یا بهتر بگوییم طایفه با افراد دیگر از همان قوم تفاوت و اختلاف مشهود و فاحش دارند(یوردشاهیان،1380:12).
همانطور که در دو تعرف قبلی مشاهده شد شاهد اختلاف میان دو تعریف هستیم در حالی که تعریف اول بر مسئله وجوه مشترک در خصوصیات ظاهری تاکید کرده بود در تعریف دوم نه تنها به آن اشاره ای نشده است بلکه به این امر اشاره می کند که خصوصیات ظاهری و فیزیکی افراد یک قوم ممکن است متفاوت باشد.
آنچه در این دو تعریف مشترک است تاکید بر امر خویشاوندی بودن آن است این در حالی است که ساموئل هانتینگتون ضمن رد احساس خوشاوندی ، معتقد به ابعاد روانی و احساس هویت قومی میان گروه قومی است (هانتیگتون،1379:244).
اما رولان برتون قوم را یک پدیده اسطوره ای می داند و آن را این گونه تعریف می کند
قوم یک مجموعه اجتماعی تمایز یافته ، بسته و پایدار معرفی می شود
که ریشه های خود را در گذشته ای اسطوره ای تصور می کند و عمدتاً
دارای یک نام ،رسم ، ارزشها و زبان مشترک است(برتون، 2 :1384).
در حالی که رولان برتون قوم را یک پدیده اسطوره ای می داند حمید احمدی معتقد است که واژه قومیت برای مطالعه تاریخی آمریکا بوجود آمده ، که در آن گروههای مختلف نژادی، زبانی و مذهبی دارای ملیتهای اولیه گوناگون زندگی می کردند پس از نظر وی اطلاق صفت قومی در آمریکای شمالی بوجود آمده که به گروههای مهاجر از اروپا ،آسیا و سایر نقاط جهان سوم به این کشور مهاجرت کرده اند (احمدی،1386:33-35).
پایان نامه ارشد علوم سیاسی با موضوع تا ثیر ساخت قدرت بر تشدید ناسیونالیسم
