نوع فایل: word
قابل ویرایش 213 صفحه
چکیده:
مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی که مصطفی کمال خواستار آن بود ، در واقع غربی سازی بود و در این راستا می بایست تمام سنتها از بین می رفت. وی برای رسیدن به این هدف، مبارزه گسترده با مذهب و نیروهایی مذهبی انجام داد و اسلام رسمی را بطور کامل از جامعه ترکیه پاک کرد. در کنار اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی به دولت و عدم استقلال سیاسی و مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم آورد تا بتواند با ترکیب سیاست پنهان و آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند. از طرف دیگر در ایران نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را همانند ترکیه بسوی تمدن و نوسازی هدایت کند. در راستای چنین اقدامی طبیعی بود که از طرف روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می شدند ،در مقابل چنین اقدامی مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم با دین زدایی بود مقاومت کنند.استقلال یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است.چه در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره پهلوی، روحانیت اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و ابلاغیه و فرمان شاهی نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه در شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه کرد و برای ایجاد فضایی مساعد تر برای دینداری و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً کوشید تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند. از دوره های بسیار سخت و طاقت- فرسا برای روحانیت ، دوره حکومت بیست ساله رضاخان بود. در این دوره روحانیت با
شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد. رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی می کرد مهمترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیت بود ، از میان بردارد. او علاوه بر مقابله های خشن و زورمندانه با روحانیت ، بر آن بود تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند. رضاشاه برای از بین بردن مذهب و نیروهایی مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به زعم خویش کشور را به دروازه های ترقی برساند. در پژوهش حاضر با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه را به سوی سکولاریسم هدایت می کرد ، آشنا خواهیم شد. و همچنین در این پژوهش سیاست های رضاشاه و آتاتورک را در مقابل مذهب و نیروهایی مذهبی بصورت مقایسه ای بررسی خواهیم کرد.
مقدمه:
معرفی روش و ماهیت تحقیق که معمولاً به شکل طرح تحقیق یا طرح پژوهش ارائه می شود موجب می شود که محقق و خواننده بر محتوا و شکل تحقیق تسلط و احاطه داشتهباشند. با معرفی روش و ماهیت تحقیق است که ارزیابی و قضاوت در توفیق یا عدم توفیق نتایج علمی تحقیق براساس هدف و روش اعلامی میسر می شود براساس چنین ضرورتی دربخش ابتدایی این پژوهش طرح مسأله - تاریخچه موضوع - هدف و قلمرو تحقیق - بیان فرضیه - روش گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها – سازماندهی تحقیق و سایر مسائل به منظور تبین و تحدید و تدقیق و تعمیق موضوع مورد بررسی قرارمی گیرد.
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول. کلیات
1-1) بیان مسأله
2-1) بررسی سوابق و ادبیات موضوع
3-1) اهداف پژوهش
4-1) اهمیت پژوهش
5-1) پرسش پژوهش
1-5-1) پرسش اصلی
2-5-1) پرسش های فرعی
6-1) فرضیه
7-1) تعریف متغیرها و مفاهیم وعملیاتی
الف) دکتر شریعتی سیاست را چنین تعریف می کند
ب) هارولد لاسول استاد علوم سیاسی آمریکا سیاست را این چنین تعریف می کند.
8-1) روش پژوهش
9-1) سازماندهی پژوهش
فصل دوم. دیدگاه های نظری
1-2) تعریف نوسازی
1-2-2) نوسازی روانشناختی
2-2-2) نوسازی اجتماعی
3-2-2) نوسازی سیاسی
3-2) جامعه شناسان کلاسیک و اندیشه گذار
1-3-2) آگوست کنت (1798-1857)
2-3-2) کارل مارکس (1818-1883)
3-3-2) هربرت اسپنسر(1820-1903)
4-3-2) امیل دورکیم(1858-1917)
5-3-2) ماکس وبر (1864-1920)
6-3-2) تالکوت پارسونز
1-6-3-2) تیپ بندی جوامع از نظر پاسونز
8-3-2) برینگتون مور
جمع بندی
فصل سوم. سیاست های ضد مذهبی رضاشاه در ایران
1-3) کودکی رضاخان
3-3) کودتای1299|1930
4-3) گفتمان فکری غرب و ورود آن به ایران
1-4-3) آخوند زاده (1812-1878م|1228-1295ق)
1-1-4-3) نگرش آخوند زاده در مورد دین
1-4-4-3) طالبوف. دین و روحانیت
جمع بندی
1-5-3) رضاخان و مذهب
2-5-3) سیاست ضد مذهبی رضاشاه
3-5-3) مقابله با روحانیت
4-5-3) مقابله با مذهب
3-6-3) طرح متحدالشکل البسه
- روحانیون اقلیتهای مذهبی ؛
4-6-3) دانشکده معقول و منقول
5-6-3) مؤسسه وعظ و خطابه
7-6-3) طرح اداره اوقاف
8-6-3) تخریب مدارس علمی و مساجد و...
9-6-3) تغییر ماههای قمری به ماههای شمسی و...
جمع بندی
فصل چهارم: سیاست های مصطفی کمال در مقابل مذهب و نیروهای مذهبی
1-4) زندگی نامه مصطفی کمال آتاتورک
3-4) مصطفی کمال و سلطنت
4-4) مصطفی کمال و خلافت
1-4-4) تخریب مساجد و اماکن مذهبی
2-4-4) مقابله با دراویشان
3-4-4) دگرگونی پوشاک
4-4-4) دگرگونی حقوقی
جمع بندی
وجوه تشابه
پیشینه نوسازی
وجوه اختلاف
تفاوت در شیوه عمل
فصل پنجم. دین و سازمان روحانیت در ایران
1-5)مذهب شیعه
1-1-5) رهبری شیعیان در دوران غیبت
2-1-5) سازمان مذهبی شیعه
3-1-5) منابع مالی روحانیون شیعه
4-1-5) تشکیلات حکومتی روحانیون
5-1-5) اصولیون و اخباریون
1-5-1-5) ویژگیهای مکتب اصول
اعتقاد به اجتهاد
تبعیت احکام از مصلحت ومفسده
فصل ششم: دین و سازمان روحانیت در ترکیه
1-6) مذهب رسمی
2-6) ادیان ،مذاهب و طریقتهای موجود در ترکیه
1-2-6) شیعیان
3-6)طریقت ها و داراویش
1-3-6) علویان
2-3-6) بکتاشیه
3-3-6) طریقت نقشبندیه
4-3-6) طریقت نورجی ها
5-3-6) سلیمانجی ها
6-3-6) طریقت تیجانیه
7-3-6) طریقت مولویه
4-6) اقلیتهای غیر مسلمان
جمع بندی
نتیجه گیری بخش سوم.
تفاوتهای دین و سازمان روحانیت در ایران و ترکیه
میزان همگرایی مذهبی
میزان مبارزه جویی
میزان استقلال سیاسی و مالی
فصل هفتم. مقاومت در برابر سیاستهای نوسازی در ایران
1-7) تأسیس جمهوری
2-7) آیة الله نائینی
3-7) آیةالله سید ابوالحسن اصفهانی
4-7) آیةالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی
1-4-7)موضع آیةالله حائری در برابرمسایل سیاسی واجتماعی کشور
5-7) آیةالله شیخ محمد تقی بافقی
6-7) طرقت ها و دراویش
جمع بندی
فصل هشتم. مقاومت در برابر سیاست های آتاتورک
1-8) مقاومت جدی صورت نگرفت
2-8) شورش شیخ سعید
نتیجه گیری بخش چهارم
مقایسه مقاومت در ایران و ترکیه در برابر سیاست های ضد مذهبی
توانای بسیج اجتماعی
ره آورد
منابع مآخذ
منابع ومأخذ:
ابوالحمد ،عبدالحمید ، مبانی علم سیاست ،ج اول ، تهران ، انتشارات توس ،1376.
ابوالقاسمی ،محمدرضا ، اردوش حسین ، ترکیه دریک نگاه ،تهران ،انتشارات المهدی 1378.
آریا ، کورش ، رضاخان و قضیه کشف حجاب ، ابرار18|10|81
آریا ، قاسم ، قضیه رضاشاه و کشف حجاب ، نافه ، شماره هفتم ،42-44.
الگار ، حامد، دین و دولت در ایران، نقش علما در دوره قاجار ، ترجمه ی ابولقاسم سری تهران، انتشارات توس ،1356.
امینی ، داوود ، چالشهای روحانیت با رژیم رضاشاه(بررسی علل چالشهای سنت گرایی با نوگرایی) تهران ، سپاس، 1382.
امینی ،علیرضا ، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دوران پهلوی، تهران، صدای معاصر، 1381.
آزاد ارمکی ، تقی ، مدرنیته ایرانی؛ روشنفکران و پارادایم فکری عقب ماندگی در ایران تهران، انتشارات اجتماع، 1380.
مصطفی ، ازکیا ، جامعه شناسی توسعه (تهران. انتشارات کلمه ،1377)
رضا ، اکبری نوری ، اندیشه سیاسی عبدالرحیم نجارزاده تبریزی ( طالبوف ) ، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ، سال نخست، پیش شماره دوم، تابستان 1383.
هربرت اسپنسر ، مدرنیته. مفاهیم انتقادی جامعه سنتی و جامعه مدرن ، ترجمه ی منصور انصاری تهران ، انتشارات نقش جهان ،1381.
آصف ، محمد حسن ، مبانی ایدئولوژیک حکومت در دوران پهلوی ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،1384.
الهامی ، داود، موضع تشیّع در برابر تصّوف در طول تاریخ ، قم ، انتشارات مکتب اسلام ، 1378.
اولوغ ، ایگدمیر و دیگران ، آتاتورک ، ترجمه ی حمید ناظمی ، تهران ، مؤسسه فرهنگی
منطقه ای 1348.
رابرت اولسن ، قیام شیخ سعید پیران - کردستان 1925، ترجمه ی ابراهیم یونسی ( تهران. انتشارات نگاه ،1377)
بابر، نوئل ، فرمانروایان شاخ زرین از سلیمان قانونی تا آتاتورک ، تر جمه ی ،عبدالرضاهوشنگ مهدوی ، تهران، سپاس ،1369.
بصیرت منش ، حمید ، علما و رژیم رضاخان ، تهران ، عروج ، 1376.
بهار، ملک الشعرا ( محمد تقی ) ، تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران ( انقراض قاجاریه ) ،جلد اول ،تهران، چاپخانه سپهر، 1357.
محسن ، بهشتی سرشت ، نقش علما در سیاست ، تهران ، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی ،1380.
بهنام ، جمشید ، ایرانیان و اندیشه تجدد ، تهران ، انتشارات پژوهش فرزان روز، 1383.
بیات ، کاوه ، شورش کردهای ترکیه و تأثیر آن بر روابط خارجی ایران ، تهران ، نشر تاریخ ایران ، 1374.
تهاجم به روحانیت و حوزه های علمیه در تاریخ معاصر ، جلد اول ، قدر ولایت ، تهران ،1379.
پروند ، شادان ، سبحانی ، زهرا ، زمینه شناخت جامعه و فرهنگ ترکیه ، تهران ، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین اللملی ،1373.
پهلوی ، محمدرضا ، پاسخ به تاریخ ، ترجمه ی حسین ابوترابیان ، تهران ، زریاب ،1379.
پیران ، پرویز ، برنامه ریزی توسعه برون زا ، اطلاعات سیاسی ، اقتصادی ، شماره 25، دیماه 1367.
جمعی از نویسندگان ،سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج ، ترجمه ی عباس مخبر ، تهران ، 1361.
جعفری هرندی ، محمد ، فقها و حکومت پژوهشی در فقه سیاسی شعیه ، تهران ، روزنه ،1378.
جی شاو ، استانفورد ، ازکورال ، شاو، تاریخ امپراطوری عثمانی ترکیه جدید، ترجمه ی محمود رمضان زاده ، جلد دوم ،خراسان ، آستان قدس رضوی ، 1370.
حائری ، عبدالهادی ، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق ، تهران ، مؤسسه انتشارات امیرکبیر ،1381.
حسینی ، سیدحسن ، پلورالیزم دینی یا پلورالیزم در دین ، تهران ، سروش ،1382.
حسینیان ، روح الله ، چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،1382.
حیدرزاده ، محمدرضا ، تعامل دین و دولت در ترکیه ، تهران ، انتشارات وزارت امور خارجه ،1380.
فاطمه ، خالقی ، روشنفکرانی در مقابل آتاتورک ، حیات نو ،7|6|81.
خلیلی خو، محمد رضا ، توسعه و نوسازی ایران در دوره دوران پهلوی ، تهران ، جهاد دانشگاهی، 1384.
امام خمینی ره، صحیفه نور ،ج 12.
امام خمینی ، صحیفه نور ،ج 15.
امام خمینی ره،کشف اسرار.
دورسون ، داود ، دین و سیاست در دولت عثمانی ، ترجمه ی منصوره حسینی و داوود وفائی ، تهران ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.
دعوتی ، سیدابوالفتح ، ازماجرای تلخ " کشف حجاب "رضاخانی تا قیام خونین مردم قم ،یالثارات الحسین (ع) ، شماره 259.
دعوتی، سید ابوالفتح ، اصلاحات به روش آتاتورک ، جمهوری اسلامی ،20|2|79
دوران آتاتورک درسهایی برای امروز، ترجمان سیاسی ، سال سوم ، شماره 156
دیوب ، اس. س ، نوسازی و توسعه در جستجوی قالبهای فکری بدیل ، ترجمه ی سید احمد موثقی تهران ، قومس ،1377.
رابیسون ، ریچارد ، ، جمهوری اول ترکیه ، ترجمه ی ایرج امینی ، تبریز، موسسه فرانکین،2536 شاهنشاهی.
رحمانیان،داریوش،چالش جمهوری و سلطنت در ایران زوال قاجار و روی کار آمدن رضاشاه، تهران،نشر مرکز ،1379.
روشه، گی ، تغییرات اجتماعی ، ترجمه ی منصور وثوقی ، تهران ، نی 1368.
زارع ، محمد رضا ، علل رشداسلام گرائی در ترکیه ، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین اللملی ، 1382.
سردارآبادی ، خلیل الله ، موانع تحقق توسعه سیاسی در دوره سلطنت رضاشاه ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، تهران، 1378.
سیف زاده ، حسین ،نظریه های مختلف درباره راههای گوناگون نوسازی ودگرگونی سیاسی ، تهران ، قومس ، 1375.
قادری ،حاتم ،اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران ،تهران ،سمت ،1379.
قاضی ، نعمت الله ، علل سقوط حکومت رضاشاه ،تهران ، نشر آثار، چاپ اول،1372.
شریفی ،علیرضا ، کشف حجاب ، نشریه خراسان ،17|10|79.
شمیم ، علی اصغر ، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران ، مدبر ،1375.
صبوری ، منوچهر، ،جامعه شناسی سازمانها بوروکراسی مدرن ایران ، تهران ، انتشارات سخن، 1380.
طلوعی ، محمود ، پدر و پسر ناگفته ها از زندکی و روزگار پهلوی ،تهران ،علم ،1374.
عاقلی، باقر ، رضاشاه و قشون متحدالشکل ، تهران ،انتشارات نامک ، 1377.
عباسی ، ابراهیم ، دولت پهلوی و توسعه اقتصادی تهران ،مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، 1383.
فوزی تویسرکانی ، یحیی ، مذهب و مدرنیزاسیون در ایران ، تهران ،مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، 1380.
فیاضی ، عماد الدین ، حاج عبدالکریم حائری ، تهران ،مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، چاپ اول ،1380.
فیگارو ، آتاتورک رهبر ترکیه در گذشته و حال ، ترجمان سیاسی ، سال چهارم ، شماره اول.
کتانی، علی، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ترجمه محمد حسین آریا ،تهران ،امیرکبیر 1383.
کریمی، علیرضا ، رژیم و آزمون گیری از طلاب، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378.
کوهستانی نژاد ، مسعود ، چالش مذهب و مدرنیسم سیر اندیشه سیاسی مذهبی در ایران، تهران، انتشارات نی ، 1381
کین راس ، لرد ، قرون عثمانی ، ترجمه ی پروانه ستاری ، تهران ، کهکشان ، 1373.
کاتم ، ریچارد ، ناسیونالیزم در ایران ، ترجمه ی احمد تدین ، تهران ، انتشارات کویر، 1371.
کاتوزیان،محمد علی(همایون)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا سقوط رضاشاه،ترجمه ی محمد رضا نفیسی، تهران ، پاپیروس ،1366.
کشف حجاب تهاجم بنیادی به فرهنگ اسلامی ، جمهوری اسلامی ،17|10|83.
گاندره ،آتاتورک ، رهبر ترکیه در گذشته و حال ، ترجمان سیاسی، سال چهارم، شماره 157 ، سال چهارم ، شماره اول ،
گودرزی ،غلامرضا ، دین و روشنفکران مشروطه ، تهران، انتشارات اختران،1383.
لوییس ، برنارد ، ظهور ترکیه نوین ، ترجمه ی محسن علی سبحانی تهران ، انتشارات مترجم ،1372
مایلی، محمد رضا ، نظامهای سیاسی (بررسی موردی نقش نظام سیاسی در روند توسعه ایران) 57- 1432، تهران ، نشر ارائه ،1378.
معتضد ،خسرو، رضاشاه سقوط پس از سقوط ، تهران ، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ،1376.
معظم پور ، اسماعیل ، نقد و بررسی ناسیونالیسم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی 1383.
مکی ، حسین ، تاریخ بیست ساله استمرار دیکتاتوری پهلوی ، ج6 ، تهران ، نشر ناشر ، 1362.
مؤسسه فرهنگی قدر ولایت ، حکایت کشف حجاب ج 1-2، مؤسسه قدر ولایت ، تهران 1380.
مور ، بریگتون ، ریشه های اجتماعی دیکتاتوری ، ترجمه ی حسین بشریه تهران ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1369.
نورالدین ، محمد ، ترکیه جمهوری سرگردان ، ترجمه ی سید حسین موسوی ، تهران ، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژ یک خاورمیانه ، 1380.
نهاوندی ،آرش ، پدر ترکیه نوین (مصطفی کمال آتاتورک)، فرهنگ آشتی،11|10|82.
نیازمند ، رضا ، رضاشاه از تولد تا سلطنت ، تهران، جامعه ایرانیان، 1381.
واترز ، مالکوم ، جامعه سنتی و جامعه مدرن ، ترجمه ی منصور انصاری ، انتشارات نقش جهان ، تهران، 1381.
واحد ، سینا ، قیام گوهرشاد ، تهران ، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،1366.
وبر ، ماکس ، اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری ، ترجمه ی عبدالمعبود انصاری تهران ، انتشارات ،سمت،1371.
ووسینیچ ، وین ، تاریخ امپراطوری عثمانی ، ترجمه ی سهیل آذری ، تبریز. چاپ شفق با همکاری مؤسسه اتشارات فرانکین ،1346 هجری خورشیدی.
وینر ، مایرون ، نوسازی جامعه چند گفتار در شناخت دینامیسم رشد ، ترجمه ی رحمت الله مقدم مراغه ی ، ب. م، ب.ن، 1354.
هانتیگتون ، ساموئل ، سامان سیاسی درجوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه ی محسن ثلاثی، تهران، علم،1370.
هوشنگ مهدوی ،عبدالرضا ، سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی 1300-1357 ،تهران، پیکان، 1376
منابع انگلیسی
- Hamed Enayat,Modern Islamic Polithcal Thought (London: Macmillan Press 1982)
- Lord 'Kinross' Ataturk: The Rebirth of a Nation(London:Weidenfeld and Nicolson'1966)
- Ozay Mehmet , Islamic Identity and Development ,study of Islamic Periphery(London: 1990) p. 81
- Robert E. ward & Dnkewaryt A.Political Modernizatin in japan and Turky (Princeton. university press.1961)
- www.Google//:Kemal Ataturk-Wikipedia.the free encyclopedia.htm
منابع ترکی استانبولی
- Kabacli , Alpay, cumhuriyet Tarihi (Istanbul: Deniz Bank, 2004)
- M.Kemal Ataturk, Nutuk (Estanbul.Mili,2001)
- Ozel, Mehmat, Kurtulus kurulus cmhuriyet (Estanbul.Ankara ticaret odasi,2005)
پروژه سکولاریسم و کشف حجاب در ایران. doc
