3 – 1 اهمیت و ضرورت
1-3-1 اهمیت مسأله
مدیریت و رهبری[1] از ارکان هر سازمان و جامعه است. مدیریت آموزشی در بین سایر انواع مدیریت ها از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر آموزش و پرورش هر جامعه ای در رأس همة مسائل جامعه باشد. مدیریت آموزش نیز با همان منطق اهمیت به سزایی در بهسازی و توسعه جامعه دارد. اگر مدیران آموزش یک جامعه دارای دانش و درایت های کافی باشند ، بدون تردید نظام آموزش نیز از اثر بخشی، کارائی و اعتبار بالائی برخوردار خواهد بود. در همین راستا به اعتقاد صاحبنظران سازمانی، یکی از بهترین روشهای اجرایی ایجاد و حفظ نظام آموزش خوب، تربیت افراد کارآمد و متخصص به منظور مدیریت و رهبری آموزشی است. به نظر می رسد مدیران آموزش علاوه بر دانش و معلومات در زمینة آموزش و پرورش و روان شناسی، و تسلط بر روشها و مهارت های علمی، به اندازه کافی سابقه آموزش داشته باشند تا بتوانند مأموریت اصلی و مشکلات کار خود را بدرستی درک کنند. با توجه به جملات فوق اهمیت امر در چگونگی انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی را دوچندان می نماید.
به همین جهت از آغاز قرن اخیر هیچ کشوری بدون آنکه توسعه و نظام متناسبی در رسالت آموزشی خود به وجود آورده باشد و مدیران آموزشی تحصیلکرده و مجرب اداره آنها را بر عهده داشته باشند ، مراحل توسعه و پیشرفت را پیموده است.
جامعه ما نیز که تا چند دهه قبل به رابطه آموزش و پرورش با زندگی و رشد و توسعه اقتصادی توجه چندانی نداشته و به اهمیت مدیریت آموزشی پی نبرده بود و هر کسی را که از عهده نگهداری تعدادی از کودکان و نوجوانان در چهار دیواری مدرسه برمی آمد به عنوان مدیر می پذیرفت، اکنون بر اثر هوشیاری ناشی از تغییرات و تحولات جهانی و اجتماعی دریافته است که مدیریت آموزشی فعالیتی است پویا که باید همه وظایف مربوط به آن مانند :
برنامه ریزی، تعیین هدف ها ، سازماندهی، هماهنگی ، هدایت و رهبری. مهارت های ادراکی، فنی، و ... کاملاً در نظر گرفت و مورد ارزشیابی و پژوهش قرار دارد زیرا تنها بدین وسیله است که نظام آموزش و پرورش و به تبع آن سایر نهادها و سازمان های اجتماعی تغییر و تحول می پذیرد و جامعه را بسوی تعالی و پیشرفت رهنمون می شود. به همین جهت است که انتخاب و انتصاب مدیران آموزشی از اهمیت زیادی برخوردار است. و دریک قرن اخیر به علت پیدایش نگرشهای جدید در امر تعلیم و تربیت مورد توجه خاص قرار گرفته است.
2-3-1 ضرورت مسأله :
هرکس در زندگی خود به نحوی با مسأله مدیریت مواجه است، در سطوح بالا یا پائین، نه تنها دولت مردان و مدیران و ... بلکه هر انسانی در محدودة کسب و کار و خانه و خانوادة خود، با نوعی از مدیریت سر و کار دارد. که اگر بطور صحیح اعمال شود، راههای نزدیک، فعالیت ها پرثمر، کوشش ها پربار، مشکلات کم و موفقیت و پیروزی قطعی خواهد بود.
برخلاف آنچه بعضی تصور می کنند، هرکجا مشکلی هست معلول کمبودها نیست، بلکه ناشی از سوء مدیریت است.
در بسیاری از شغل ها، آزمایش و خطا برای یادگیری و تجربه کردن مسائل همراه با خطرات و زیان های غیر قابل جبران نیست. اما، در تعلیم و تربیت و مدیریت آموزشی هر آزمایش و خطائی همراه با زیان های بزرگی خواهد بود که خیلی از آنها جبران ناپذیر است. در این میان مدیریت بر سازمان های آموزشی بویژه مدیریت بر مدارس و مراکز آموزشی از ضرورت ویژه ای برخوردار است و نقش راهبردی دارد. زیرا تمام اهداف و عوامل این سازمان انسانی است و نقش آن از یک سو تبدیل انسانهای خام و مستعد به انسان های خلاق و خودآگاه و بالنده و رشد یافته است. و از سوی دیگر تأمین کننده نیازهای نیروی انسانی جامعه در بخش های مختلف در جامعه است. بنابراین مدیریت در دستگاه آموزش و پرورش از سطح مدرسه تا وزارتخانه نقش حیاتی و حساسی در پیشبرد و تحقق اهداف آموزش و پرورش دارد و هیچ نظام آموزشی نمی تواند بدون داشتن مدیرانی شایسته، دلسوز، متعادل و اندیشمند و باتجربه به اهداف خود برسد.
اگر دانش، نگرش و رفتار شغلی مدیران آموزشی برگرفته از دانش و تخصص حرفه ای مورد نیاز برای تصدی این شغل نباشد آنها خود می توانند عمده ترین مانع در جهت بهسازی و نوسازی نظام آموزشی به حساب آیند. بنابراین مدیران کارساز و کارآمد آموزش و پرورش بویژه مدیران مدارس می توانند به بالا بردن درجه رضایت معلمان از کار، پیوند استوار با اولیای دانش آموزان، تقویت انجمن های اولیاء و مربیان، کاهش افت تحصیلی، نوآوری و خلاقیت در روشها، بهره گیری از منابع انسانی و بالاخره شکوفایی شخصیت و اعتلای هستی کودکان یاری رسانند. ( طوسی،محمدعلی 1374)
امروزه معیارها و ضوابط تعیین و انتصاب مدیران مدارس، همان شاخص های چند دهه قبل است که در آن بیشتر به تجربه و تأهل و گاهی نیز مدرک تحصیلی تاکید شده است. و ویژگی های دیگر برای احراز مدیریت مدارس پیش بینی و در نظر گرفته نشده است.
در پایان ضرورت تربیت و تامین مدیران مدارس از اولویت سیاست هایی است که باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. بویژه آنکه در انتصاب آنان به معیارها و شاخص های کمی و قابل اندازه گیری عنایت شود.[2]
-1 گذاره های تحقیق
1-4-1 اهداف اصلی :
- تبیین اصول حاکم بر فرآیند انتخاب و انتصاب مدیران و مدارس.
- شناسائی عوامل و شرایط مؤثر برای احراز پست مدیریت مدیران و اولویت دهی آن
2-4-1 اهداف فرعی :
- به حداقل رساندن انتخاب غیر علمی در فرآیند انتخاب و انتصاب مدیران مدارس.
- ایجاد زمینه برای انتخاب و انتصاب مطلوب مدیران و مدارس آموزشی بر اساس ضوابط و معیار های قابل سنجش.
- تمهید مقدمات استاندارد نمودن فرایند انتخاب و انتصاب مدیرانو مدارس.
- شناسایی ویژگی های لازم برای مدیران و مدارس.
- مطالعه تطبیقی بین دیدگاه های صاحبنظران مدیریت در مورد شناسایی ویژگی های مورد نیاز مدیران و مدارس.
3-4-1 سؤالات تحقیق عباراتند از :
1- اصول حاکم بر فرایند انتخاب و انتصاب مدیران مدارس در کشور ما در یکصد سال اخیر چگونه بوده است؟
2- شرایط مؤثر برای احراز پست مدیریت در مدارس کدامند ؟
3- اولویت بندی این شرایط چگونه است ؟
5-1 شیوه تحقیق
هر محقق و پژوهشگری بعد از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باتوجه به ویژگی های موضوع باید درصدد انتخاب روش تحقیق باشد. هدف از روش تحقیق این است که مشخص کنیم از چه راه و شیوه ای می توان به موضوع مورد نظر دست یافت. تعیین روش، بستگی به ماهیت موضوع، اهداف و امکانات و منابع در دسترس دارد.
همچنین نادری و نراقی در توصیف روش پژوهش چنین اظهار می دارند :
« پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش انجام تحقیق باشد. مراد از انتخاب روش انجام تحقیق این است که مشخص کنیم چه روشی برای موضوع خاصی لازم است. باید به خاطر داشت محقق به خوبی آگاهی دارد که آنچه یافته است تا چه حد بستگی به نوع کاوش او برای دست یافتن به آن دارد. »
در این مجموعه سوالات را در فصل دوم و سوم مورد تحلیل قرار گرفته است همچنین به اهداف فرعی نیز با الهام از یافته‌های سه سوال تحقیق در بخش پیشنهادات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شده است.
دلایل انتخاب این نوع روش :
1-5-1 روش این تحقیق ( توصیفی – کتابخانه ای ) می باشد.
زیرا از یک طرف به توصیف نظرات مختلف در مورد شرایط و ویژگی های احراز مدیران و فرایند انتخاب و انتصاب آنان می پردازد و از طرفی از منابع و مأخذ مورد استفاده قرار گرفته شده از کتب و متون علمی مدیریت و مدیریت آموزشی و آموزشگاهی موجود در کتابخانه ها و مرکز علمی پژوهشی و همچنین استفاده از پایان نامه ها می باشد.
