دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
الف) اهمیت موضوع : ظهور اسلام منشاء تحولات بزرگی در تاریخ جهان گردید که بر همگان پوشیده نیست . تازیان در پرتو این آیین توانستند شاهنشاهی بزرگ ساسانی را از گردونه تاریخ خارج سازند و سرزمینهای بزرگی را از قلمرو روم شرقی تسخیر نمایند. اعراب به نام اسلام تمدن ایرانی را لگدمال تاراج خویش کردند، هر چند پس از مدتی بر ویرانه های آن به همت ایرانیان تمدن ایرانی- اسلامی دوباره پایه ریزی گردید. از آنجائیکه سرکوب شورشهای موسوم به ارتداد سرآغاز حرکت تهاجمی اعراب مسلمان به سرزمینهای هم جوار بود، بررسی و تحلیل آن بخصوص نقشی که نتیجه این جنگها در ایجاد وحدت در میان اعراب شبه جزیره عربستان داشت اهمیتی فراوان دارد که متاسفانه در مطالعات تاریخی صدر اسلام مورخان معمولا از آن سرسری می گذرند.
سوای از مساله فوق، شناخت اینکه با وجودیکه اعراب در زمان حیات پیامبر اسلام را پذیرفته بودند،چرا پس از مرگ او به سرعت از این آیین برگشتند، خود مبحثی مهم است که موضوعی جالب و جذاب در زمینه مطالعه جامعه شناسی تاریخی برای ما فراهم می آورد.
جایگزینی دین اسلام به جای ادیان و باورهای دیگر در جامعه عربستان و فراگیر شدن آن نیز می تواند مبحثی جالب در حیطه جامعه شناسی دین باشد که هر چند موضوع مستقیم بررسی ما نیست ، اما از آن جاییکه تضاد دینی بهانه اصلی جنگهای موسوم به "ارتداد"
می باشد بررسی تحولی که دین اسلام از این منظر ایجاد کرد و مقاومت در برابر آن،
می تواند مقدمه لازمی برای این چالشها باشد که ما نیز به فراخور بحث نیم نگاهی بدان
داشته ایم.
همچنین تفسیر و تحلیل این نبردها و تاثیری که در تحکیم مشروعیت حکومت مدینه ایجاد کرد ماده خام خوبی است برای تبیین چگونگی استقرار نظام سیاسی خلافت و بخصوص مباحثی که در پرتو چالشهای جانشینی در حیطه معرفتی اندیشه سیاسی در عالم اسلام نزد اندیشمندان مسلمان پس از آن پدید آمد؛ و نیز در بازخوانی مجدد این رویدادها می توان تحلیل تاریخی متفاوتی از چگونگی سیر حوادث منتهی به جنگهای رده، چگونگی انجام آنها و نیز نتایج حاصله ارایه داد که نگارنده در اینجا کوشیده است به وسع اندک خویش بدان بپردازد.
ب) پیشینه موضوع : در خصوص جنگهای ارتداد سوای از منابع عمومی تاریخ اسلام و برخی از کتابهای توصیفی که پیرامون این موضوع مورخان مسلمان نوشته اند و ما در معرفی منابع آنها را نقل کرده ایم ، منابع متاخری نیز در این خصوص به رشته تحریر درآمده است که برخی به زبان تازی و بعضی به زبان پارسی است ، اینها عمدتا به نقل روایی رویدادها اکتفا کرده و جز چند برداشت خاص فرقه ای از حوادث، جملگی تحلیل یکسانی از چرایی حوادث ارائه نموده اند که ما آنها را در فصل " بررسی ایده های موجود در باب ارتداد" آورده ایم، ماخذ عربی موجود در دسترس ما در خصوص جنگهای ارتداد عبارتند از " حروب الرده" از محمد احمد باشمیل[1]؛ و " حرکه الرده "[2] از علی العتوم؛ و " حروب الرده" از زاهیه الدجانی[3] و نیز کتابی از محمد حسین هیکل درباره زندگی ابوبکر که در آن به جنگ های ارتداد نیز پرداخته شده است[4] ماخذی که در زبان فارسی بدین موضوع پرداخته اند عبارتند از " تاریخ پیامبران دروغین در صدر اسلام" نوشته دکتر بحریه اوچ اوک که همانطور که از نامش پیداست تنها به مدعیان نبوت جنگهای ارتداد می پردازد، کتاب دیگری که در این خصوص نگاشته شده است " جنگهای ارتداد و بحران جانشینی پیامبر (ص)" نوشته علی غلامی دهقی می باشد که علی رغم بررسی کلی جنگهای ارتداد، در مبحث تحلیلی این جنگها جز ارایه یک دیدگاه شیعی که آن را نیز بررسی نموده ایم، تنها به ذکر ایده های عنوان شده در دیگر منابع اکتفا کرده است . پایان نامه ای تحت عنوان " ریشه ها و ماهیت رده در یمن" در مقطع کارشناسی ارشد توسط " محمد حسن اللهی زاده" در دانشگاه تربیت مدرس دفاع گردیده که آن نیز هم همانطور که از نامش پیداست، تنها قلمرو محدود یمن را مورد مطالعه قرار داده است و در باب ارایه دیدگاهی نوین همانند منبع قبل است.
پرسشها و مفروضات ( تئوری ها): پرسش اصلی ما در این تحقیق این است که دریابیم عامل اصلی ای که موجب پیدایش جنگ های "رده" شده چه بوده است اما در کنار آن پرسشهای فرعی دیگری مانند نحوه و دلیل به خلافت رسیدن ابوبکر و عوامل تثبیت کننده قدرت او ؛ دلایل حمایت قبایل منطقه حجاز از اسلام و عدم ارتداد آنان ؛ چرایی کامیابی اولیه برخی شورشهای ارتداد و پاسخ به چرایی ناکامی نهایی این شورشها را بررسی می نماییم.
مفروضات ما در این خصوص علاوه بر ایده های موجود مانند ریشه های اقتصادی ارتداد و پرهیز از پرداخت زکات، و نیز رقابت های قبیله ای و مخالفت با سلطه قریشیان بر دو ایده اصلی ، نخست تمایل جامعه عرب به بازگشت به وضع نخستین خویش و مخالفت با سلطه یک دولت مرکزی مقتدر که سلب کننده آزادی آنان است، و نیز تمایل برخی افراد فرصت طلب در بهره جویی از قدرت کاریزمایی قدرت پیامبر و جایگزینی خویشتن با تغییر و تبدیل شکل کاریزما از قبیله و آیین پیامبر به قوم و دین خویش استوار می باشد . که تمامی اینهادر بخش " بررسی و نقد ایده های موجود در باب ارتداد" به تفصیل آمده است .
ت) چهارچوب نظری این تحقیق بر ایده های موجود در جامعه شناسی تاریخی تحلیل تحول طبقاتی جوامع و نیز جامعه شناسی سیاسی با استفاده از چارچوب تحلیلی ماکس وبر در باب ساخت سیاسی قدرتها و انواع سیادت ها مبتنی می باشد.
ث) سازماندهی مطالب: در این تحقیق پس از معرفی مختصر منابع به طرح پژوهش در مقدمه پرداخته آنگاه در فصولی متفاوت، نخست به واژه شناسی مفهوم ارتداد به عنوان یک قضیه دینی و انواع مختلف آن پرداخته سپس جهت رهیافت به مبحث اصلی زمینه های ایجاد ارتداد، تاریخ تحولات جامعه عربستان را به طور مختصر از منظرهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی ، دینی و فرهنگی پیش و پس از ظهور اسلام تا آستانه مرگ پیامبر و نیز زمینه های به قدرت رسیدن ابوبکر را بررسی نموده و سپس ایده های ارائه شده در خصوص ماهیت و دلیل جنگ رده را بیان و نقد، و در نهایت تحلیل خود را در این خصوص تشریح می نماییم.
در آخر نیز پس از شرح چگونگی حوادث و رخدادها با بیان نتیجه گیری نهایی خود از این بحث با آوردن منابع و ماخذ مورد استفاده رساله را به پایان می بریم.
در پایان گفتنی است در دسترسی به منابع تحقیق این رساله که بسیاری از آنها به زبان عربی بوده به واسطه نبود آنها در کتابخانه دانشگاه و حتی بعضاً کتاب فروشی های تهران برای تهیه ، ترجمه و تنظیم آنان با دشواریهای فراوان روبرو بوده ام .
منابع مورد استفاده ما در این رساله به چند گروه تقسیم می شوند . نخست منابع فقهی و کلامی که به معانی واژه ارتداد و احکام مربوط به آن پرداخته اند که شامل منابع شیعی و سنی می گردد . گفتنی است این گروه از منابع تنها جهت برداشتی مختصر از موضوع پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته اند .
منابع تاریخی نیز به دو گروه تقسیم می شوند نخست منابعی که مخصوصا در خصوص بحث ارتداد نگاشته شده اند و منابع تاریخ های عمومی که در بررسی و سیر حوادث تاریخی صدر اسلام به بحث ارتداد نیز پرداخته اند. در اینجا به معرفی مختصر برخی از آنها می پردازیم:
ـ تاریخ طبری: تولد او به سال 224 هجری و مرگش به سال 310 هجری می باشد . کتاب طبری که نام عربی آن " تاریخ الرسل و الامم و الملوک" نام دارد به شرح حوادث تاریخی تا سال 302 هجری قمری پرداخته است . طبری در شرح حوادث تاریخی که بر اساس رخداد اتفاقات به ترتیب سال وقوع آنها می پردازد. در توضیح رویدادهای خلافت ابوبکر حوادث رده را نیز شرح می دهد . طبری کوشیده است تا رویدادها را از منظر روایت های مختلفی که به او رسیده است نقل نماید. کتاب او در خصوص جنگهای رده دارای ارزشی فراوان است که ما در جابجای حوادث از او نقل کرده ایم.
ـ تاریخ یعقوبی ( 284 هـ ) . تاریخ یعقوبی از زندگی آدم آغاز می شود و تا ایام خلافت " معتمد علی الله" عباسی ادامه می یابد . یعقوبی که تمایلات شیعی دارد در کتاب خود از رسوم و عادات و آداب عرب جاهلی فراوان نام می برد . در شرح حوادث تاریخی او نیز حوادث را به ترتیب توالی تاریخی می آورد. در خصوص جنگهای رده هر چند او به اختصار از آنها می گذرد، اما در خصوص برخی حوادث گزارشهای جالبی ارائه می نماید.
فتوح البلدان، احمدبن یحیی بن جابر بلاذری (م 279 هجری) کتاب بلاذری از هجرت پیامبر از مکه به مدینه آغاز می شود و تا " فتحهای سند" ادامه می یابد. او از جنگهای رده تحت عنوان " داستان مرتد شدن اعراب در خلافت ابوبکر " یاد می نماید، اما روایات آن را به تفضیل بیان نمی کند، ما در رساله خود برخی روایات متفاوت او را آورده ایم.
الفتوح، محمدبن علی ابن اعثم کوفی (314هجری) این کتاب از به خلافت رسیدن ابوبکر آغاز و به " ذکر روایات در شهادت حسین بن علی(ع) پایان می یابد. کتاب الفتوح که برخی جنگهای داخلی مسلمین را تحت عنوان فتوح یاد می کند . وی در آغاز کتاب به بحث ارتداد به طور مختصر می پردازد ذکر نوع تقابل و دعوی اشعث بن قیس کندی با ابوبکر موجب ایجاد ایده شیعی بودن ماهیت ارتداد یمن در نزد برخی مورخان متاخر شیعی گردیده است.
محمد بن عمر واقدی، مغازی، کتاب اصلی واقدی در خصوص جنگ های رده "کتاب الرده" می باشد اما در این کتاب سه جلدی نیز که تا شرح اعزام سپاه اسامه به موته می پردازد، ما در خصوص وفود اعراب و نیز برخی خبرهای مربوط به حضرت علی(ع) و ابوبکر استفاده برده ایم .
العبر( تاریخ ابن خلدون) : ابن خلدون در تاریخ مفصل خود گزارش های از جنگهای رده در جلد اول کتاب خود ذکر می کند که برگرفته از منابع دیگر می باشد.
تاریخ کامل، عزالدین ابن اثیر: این کتاب که بیشتر برگرفته از تاریخ طبری است به طور مفصل به ذکر حوادث جنگ های رده می پردازد که تفاوت هایی نیز با تاریخ طبری دارد و به ویژه در خصوص مسیلمه و سجاح اخبار جالبی را نقل می کند.
تاریخ خلیفه بن خیاط، خلیفه بن خیاط العصفری( م 240 هجری) : این کتاب به شرح حوادث تاریخ اسلام تا سال 232 هجری پرداخته در خصوص جنگ های ارتداد مطالب جالبی دارد . وی در خصوص پیامبران دروغین به " اسود" و " سجاح" اشاره ای نکرده است.
فهرست مطالب:
عنوان................................... صفحه
مقدمه ..................................... 1
معرفی منابع ............................... 5
بخش یکم: مبحث فقهی ارتداد ................. 9
ـ بررسی مفاهیم و انواع ارتداد و احکام مربوط به آنها 9
ـ تعریف ارتداد ............................ 9
ـ انواع ارتداد ........................... 10
ـ شرایط احراز ارتداد ..................... 13
ـ سیر تاریخی ارتداد در اسلام .............. 14
ـ ارتداد در قرآن ......................... 17
ـ ارتداد در حدیث ......................... 19
ـ راههای اثبات ارتداد .................... 21
ـ موجبات ارتداد .......................... 22
ـ مجازاتهای ارتداد ....................... 24
بخش دوم: تحولات جامعه عربستان از پیش از اسلام تا مرگ پیامبر
ـ موقعیت جغرافیایی مناطق درگیر در نبرد ... 30
ـ وضعیت سیاسی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 31
ـ وضعیت اقتصادی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 34
ـ بافت فرهنگی و دینی جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام 36
ـ نتیجه تحلیلی تحولات جامعه عربستان در آستانهی ظهور پیامبر(ص) 42
جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر
ـ وضعیت جامعه عربستان در آستانه مرگ پیامبر 45
ـ چگونگی ایمان اعراب و گسترش اسلام در شبهجزیره عربی 47
ـ اشرافیت قریش و آیین اسلام ............... 49
بخش سوم: مساله جانشینی و وضعیت دولت اسلامی پس از مرگ پیامبر
ـ بررسی و نقد دیدگاههای مختلف درباره جانشینی پیامبر 54
ـ زمینههای ذهنی به قدرت رسیدن ابوبکر ..... 59
زمینههای عینی به قدرت رسیدن ابوبکر ....... 60
ـ تدبیرها و ترفندهای ابوبکر در کسب و تحکیم قدرت 65
ـ نتیجهگیری
بخش چهارم: ایدههای انگیزه های ایجاد جنگ های ارتداد
ـ بررسی و نقد ایدههای موجود در باب دلیل جنگ های رده 68
ـ ماهیت جنگهای ارتداد در پرتو الگوی نظری . 72
بخش پنجم : جنگهای رده در نجد ، بحرین و عمان
ـ هجوم قبایل پیرامون مدینه ............... 84
ـ طلیحه .................................. 86
ـ عقاید و تعالیم طلیحه ............................ 89
ـ شورشهای پراکنده پس از سرکوب طلیحه....... 92
ـ سرکوب قبایل بنی عامر ................... 92
ـ نبرد جواء و سرکوب بنی سلیم ............. 93
ـ نبرد ظفر ............................... 94
ـ مسیلمه ................................. 95
ـ عقاید و تعالیم مسیلمه ................. 100
ـ سجاح .................................. 103
ـ جدایی مالک بن نویر از سجاع و کشتهشدنش به دستور خالد 108
ـ نبرد دباء و سرکوب ارتداد عمان ......... 112
ـ ارتداد بحرین .......................... 113
بخش ششم: جنگهای رده در یمن
ـ چگونگی قیام اسود عنسی و فرجام کار او .. 117
ـ تعالیم و آموزههای دینی اسود عنسی....... 120
ـ شورش قبس بن عبدیغوث بر سر امارت ....... 122
ـ برگشت مردم حضر موت و کنده از آیین اسلام 124
نتیجه نهایی ............................. 131
فهرست منابع ............................. 134
شامل 150 صفحه فایل word قابل ویرایش