آب میوه، مایعی است که معمولاً در گیاهان یافت می شود. مثلاً آب پرتقال، عصاره میوه درخت پرتقال می باشد. آب میوه یکی از نوشیدنی های رایج مردم دنیاست.
هر آب میوه ای میزان خلوص مشخصی دارد. در برخی کشورها، آب میوه ها، 100 درصد خالص هستند. البته در بیشتر جاها آب میوه ها طبیعی نیستند.
کارخانجات تولید کننده آب میوه، از میوه ها اسانس یا عصاره تهیه می نمایند و از مخلوط نمودن این اسانس با شکر و آب، انواع آب میوه تهیه می کنند. این نوع آب میوه ها به دلیل داشتن شکر، تنها انرژی زا بوده و معمولاً خواص زیادی ندارند. اما آب میوه های تازه سرشار از انواع ویتامین ها و املاح بوده و ارزش غذایی بسیار بالایی دارند.
اغلب افراد سعی می کنند که در وعده ی صبحانه، یک لیوان آب میوه تازه بنوشند تا ویتامین های مورد نیاز بدنشان در طول روز تامین شود.
معمولاً از میوه های آناناس، انبه، پرتقال، سیب، آلبالو، گیلاس، انگور، زرد آلو ،هلو و انار آب میوه تهیه می کنند.
کنسانتره
آب میوه می تواند به حالت کنسانتره (یا غلیظ شده) موجود باشد. کنسانتره، شکلی از ماده است که اکثر اجزای اصلی تشکیل دهنده یا حلال آن را حذف نموده اند. معمولاً با گرفتن آب موجود در یک محلول یا سوسپانسیون، مثلاً گرفتن آب موجود در آب میوه و تبدیل آن به پودر یا عصاره، کنسانتره تشکیل می شود.
فایده تولید کنسانتره این است که با حذف آب، وزن ماده غذایی کاهش یافته و بنابراین حمل و نقل آن راحت تر و با صرف هزینه ی کمتر صورت می گیرد، به علاوه کنسانتره را به راحتی در هنگام مصرف با اضافه نمودن حلال (معمولاً آب)، به حالت اولیه خود برگردانده و مصرف می کنند.
روش های تهیه آبمیوه و رانی
فهرست آزمون های انجام گرفته بر روی نمونه:
1ـ آزمون حسی آبمیوه جات
2ـ مواد خارجی ( به موادی غیر بافت میوه نظیر بقایای گیاهی، شن و ماسه و شش پایان و ... اطلاق می گردد )
3ـ حشرات
4ـ شن و خاک
5ـ دانه و پوست
6ـ پری ظرف
7ـ گوشت میوه.
8ـ وزن مخصوص ( پیکنومتری )
9ـ رفراکتومتری
10ـ پـ . هاش ( عکس لگاریتم یون های H+
11ـ عصاره خشک
12ـ خاکستر ( به بقایای مواد معدنی حاصل از سوختن کامل نمونه اطلاق می گردد. )
13ـ قلیائیات خاکستر.
14ـ اسیدیته نوار.
15ـ اسیدیته کل ( به کل اسیدهای آلی موجود در فرآورده اطلاق می گردد که بر حسب اسید قالب موجود در میوه است )
16ـ اتیل الکل ( یکی از موادی است که در اثر واکنشهای بیوشیمیایی تخمیر قند توسط میکروارگانیسم ها ایجاد می شود. )
17ـ هیدروکسی متیل فدرفورال ( یکی از مواد شیمیایی واسطه که طی جمع آوری فرآورده هنگام حرارت دادن از اسیدهای آمینه حاصل می گردد )
18ـ قند
19ـ قند احیاء ( به قندهایی اطلاق می گردد که خاصیت احیاء کنندگی داشته و در آزمایش بتواند مس دو ظرفیای را با مس یک ظرفیتی Ca+ " Ca2+ تبدیل کند. )
20ـ قند کل
21ـ ساکارز ( مدعی دو قندی غیر احیاء کننده است که با هیدروئید در محیط اسیدی به دو تک قندی احیاء کننده گلوکز و فروکتوز تبدیل می شود. )
22ـ اندیس فرمالین ( مقدار 0.1 NacH نرمال که برای خنثی کردن اسید آمینه موجود در 100 میلی لیتر نمونه )
23ـ ویتامین ث
روش استاندارد سازی نمونه:
الف: در یک استوانه مدرجح 250 میلی لیتری آبمیوه ( نمونه مورد نظر ) را ریخته و سپس دانسیته متر را در درون آن قرار می دهیم و پس از مدتی دانسیته مربوط به آن را خوانده و یادداشت می کنیم. در ضمن بایستی دمای آبمیوه ( نمونه مورد نظر ) را با قرار دادن ترموستو در داخل آن به دست آوریم و یادداشت کنیم چون تمامی ازمایشها در دمای 20 درجه سانتی گراد انجام می شوند و در صورتی که دمای نمونه بالاتر از 20 درجه سانتی گراد باشد به ازای هر درجه 2/0 به دانیسته اضافه می شود و به ازای هر درجه کمتر از 20 درجه سانتی گراد 2/0 از دانسیته کم خواهد شد.
ب: با استفاده از پیپت حبابدار مقداری معلوم از نمونه ( آبمیوه 20 میلی لیتر، نکتار 10 میلی لیتر و کنسانتره 5 میلی لیتر ) را در داخل بشر ریخته و چند قطره شناساگر فنل متالئین به آن اضافه می کنیم و سپس PH متر را در درون بشر قرار داده و در زیر بورت شامل شود 1/0 نرمال تیتر می کنیم . PH آن را به 2/8 رسانده و حجم مصرفی سود را یادداشت می کنیم.
پ: چند قطره از نمونه را به دستگاه فراکتومتر می ریزیم و سپس با نگاه کردن با چشمی راست و بوسیله پیچی که در سمت چپ دستگاه قرار دارد خط مستقیم را طوری تنظیم می کنیم که درست از مرکز علامت ( ) عبور کند و سپس با استفاده از چشمی سمت چپ بریکس ›آن را می خوانیم در هنگام خواندن بریکس بایستی به عامل دما توجه داشته باشیم و دمای آن را با شیلنگی که ( متصل به شیرآب ) در کنار آن قرار داده شده تنظیم کنیم ( 20 درجه سانتی گراد ) و در صورتی که دمای مورد نظر تنظیم نشد و اگر بالاتر از 20 درجه سانتی گراد بود با توجه به مقدار، بریکس مربوط به آن را به عددی که در جدول داده شده اضافه می کنیم و اگر دما پاییتر از 20 درجه سانتی گراد بود مقدار عددی را که در جدول آمده را از بریکس مشاهده شده کم می کنیم.
اما برای نمونه های جامد مثلاً سیب مقداری از آن را ( بر حسب گرم ) در 5، 10 یا 15 و ... میلی لیتر آب حل کرده و بریکس آن را می خوانیم و سپس عدد مشاهده شده را به ترتیب در 2، 3 و 4 و ... ضرب می کنیم.
فرمولهای مربوط به استاندارد سازی:
دانسیته استاندارد ـ دانسیته نمونه در دمای 20 درجه سانتیگراد
دانسیته آب ـ دانسیته استاندارد
حجم مخزن ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = حجم آب (این فرمول فقط برای آبمیوه به کار می رود)
( لیتر ) L 100 = بر حسب هکتولیتر (HL) = حجم آب + حجم مخزن = حجم نهایی مخزن
100 0064/0 حجم سود 1/0 نرمال مصرفی
وزن یا حجم نمونه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = اسیدیته کل
اسید تارتاریک (انگور) = 0075/0
اسید مالئیک ( آلبالو، سیب، سیب گلابی ) = 0067/0
حجم مخزن اسیدیته کل
حجم نهایی
اسید سیتریک ( مابقی میوه ها ) = 0064/0
ـــــــــــــــــــــــــــــ = اسیدیته نمونه
0/01حجم نهایی ( اسیدیته نمونه ) ـ )اسیدیته استاندارد ) = مقدار اسید سیتریکی که باید اضافه شود.
Brix استاندارد ـ Brix نمونه
Brix استاندارد
اسیدیته استاندارد حجم نهایی ( اسیدیته استاندارد) ـ )اسیدیته نمونه) = مقدار آبی که باید اضافه شوددر صورت اضافه بودن اسید
( برای کنسانتره ها و تمامی نمونه ها کاربرد دارد حجم نمونه ــــــــــــــــــــــــــــ = (مقدار آب)
استاندارد سازی شربت:
کنسانتره + شکر = شربت
ابتدا بریکس شربت مورد نظر را نگاه می کنیم و بعد از به دست آوردن بریکس از جدولی که در اختیار داریم دانسیته آن را نگاه می کنیم و از آن جایی که وزن نمونه را در اختیار داریم در فرمول قرار داده و حجم آن را به دست می آوریم و بعد تمام مراحل را با توجه به فرمولهای بالایی انجام می دهیم.
نکته: مرحله قبل از استاندارد سازی شامل پیدا کردن مشخصی از کنسانتره ها است که بریکس و اسیدیته و ... آن مطابق استانداردهای ارائه شده باشد.
دستورالعمل اندازه گیری بریکس:
Brix: 1ـ چند قطره اب میوه یا کنسانتره را روی منشور رفراکتومتر قرار داده و آن را کاملاً یکنواخت پخش کنید. 2ـ در مورد رب گوجه فرنگی، رب را داخل کاغذ صافی قرار داده و آب را روی منشور قرار دهید. 3ـ غلظت را در 20 درجه سانتیگراد بخوانید. 4ـ اگر اندیس رفراکسیون در درجه جرارت بالاتر از 20 درجه سانتیگراد خوانده شود مقدار 00023/0 را به ازای هر درجه سانتیگراد به اندیس رفراکسیون اضافه کنید. 5ـ اگر درجه رفراکتومتر در درجه حرارتی کمتر از 20 درجه سانتیگراد خوانده شود مقدار مذکور را از اندیس رفراکسیون کم کنیم. 6ـ نتیجه بر حسب درصد میلی گرم لیتر محلول درجه بریکس بیان می شود.
دستورالعمل اندازه گیری شفافیت و رنگ:
1ـ اگر نمونه آب میوه باشد مستقیماً عمل می کنیم. 2ـ اگر نمونه کنسانتره باشد ابتدا آنرا با آب مقطر رفیق کرده و به بریکس مورد نظر برسانید. 3ـ دستگاه اسپکترو فتومتر را روشن کرده وبا آب مقطر بد از تنظیم طول موج دستگاه را صفر و کالیبره کنید. 4ـ پس از خالی کردن کوت محتوی آب میوه را داخل همان کوت بریزید. 5ـ کوت را در داخل دستگاه قرار داده و عدد را بخوانید. عدد خوانده شده بر روی مانیتور دستگاه شفافیت و رنگ نمونه را نشان می دهد.
دستورالعمل اندازه گیری NTU:
1ـ اگر نمونه مورد نظر آب میوه باشد مستقیماً عمل می کنیم. 2ـ اگر نمونه کنسانتره باشد آن را با آب مقطر رقیق کرده و به بریکس مورد نظر برسانید 3ـ سپس دستگاه NTU را روشن کرده سل دستگاه را که از قبل شسته و خشک کرده ایم از نمونه مورد نظر پر کنید. 4ـ سل را داخل دستگاه قرار دهید. 5ـ عدد خوانده شده بر روی مانیتور دستگاه NTU را نشان می دهد.
دستورالعمل اندازه گیری اسیدیته کل: 1ـ 250 میلی لیتر آب مقطر جوشیده و سرد شده را در یک ارلن مایر 500 بریزید. 2ـ 20 گرم آب میوه، 20 گرم نکتار 4 گرم کنسانتره ) به آن افزوده و کاملاً هم بزنید. 3ـ با استفاده از همزن مغناطیسی با سود 1/0 نرمال در مجاورت فنل فتالئین تا ظهور رنگ صورتی پایدار یا رسیدن به PH = 8.1 تیتر می کنیم. 4ـفرمول محاسبه اسیدیته:
100 اندیس اسید میلی لیتر سود 1/0 نرمال مصرفی
وزن نمونه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = اسیدیته کل
اندیس اسید برای اسید سیتریک: 00064/0
اندیس اسید برای اسید مالیک: 00067/0
اندیس اسید برای تارتاریک: 0075/0
دستورالعمل اندازه گیری PH:
1ـ دستگاه PH متر را با محلول تامپون PH = 4 و PH = 7 تنظیم کنید.
2ـ مقداری نمونه آب میوه یا کنسانتره و ... در یک بشر ml 100 ریخته و الکترود PH متر را داخل آن قرار می دهیم و PH آن را می خوانیم.
دستور العمل آزمایش تأثیر آنزیم آمیلاز:
1ـ مقدار 10 میلی لیتر آب میوه را بردارید. 2ـ به آن 2 قطره محلول سد اضافه کنید. 3ـ اگر ید در بالای آب میوه به رنگ آبی درآید آنزیم تأثیر نکرده است ولی اگر به رنگ ید ( قهوه ای روشن ) باقی ماند آمیلاز تأثیر کرده است.
دستور العمل آزمایش تأثیر پکتیناز:
1ـ مقدار 2 میلی لیتر آب میوه را برداشته و به آن 4 میلی لیتر محلول اسید ـ الکل اضافه نمائید. 2ـ اگر محلول فلوکه شد آنزمیم تأثیر نکرده 3ـ اگر محلول فلوکه نش و شفاف بافی ماند آنزیم ثاثیه کرده است.
کشت میکروبی:
برای کشت میکروبی دو نوع محیط وجود دارد:
الف ـ plate - Count - Agar
ب ـ YGC – Agar
هر یک از این محیط ها به طور جداگانه تهیه و مورد استفاده قرار می گیرند و طرز تهیه آن ها بدین شکل است: مقداری آب مقطر دوباره تقطیر شده را حرارت می دهیم و بعد مقدارهایی در حدود 5/4 گرم از محیط P و 8 گرم از YGC را وزن کرده و به طور جداگانه در 200 میلی لیتر آب مقطری که حرارت داده شده حل می کنیم و به هم می زنیم و رنگ محلول کدر می شود دوباره محلول را حرارت داده و شفاف می کنیم و اینگونه محیط کشت برای آبمیوه ها کاربرد دارد.
برای کنسانتره ها و ترکیباتی که بریکس آن ها بالاست از رینگر استفاده می کنیم.
محیط کشت P.C.A برای تشخیص مخمرها و محیط کشت YGC برای تشخیث کپک ها به کار می رود. قبل از شروع به کشت بایستی محیط های تهیه شده و تمامی ظروف ( پلیت ها و پیپت ها ) را در اتوکلاو قرار دهیم تا استریل شوند. بعد از استریل شدن آنها را استفاده می کنیم. برای هر نمونه آبمیوه دو محیط کشت داریم به طوریکه 1 میلی لیتر از آبمیوه را برداشته و در درون پلیت می ریزیم و بعد مقداری از محیط کشت ( تقریباض 8 میلی لیتر ) که در درون لوله های مخصوص قرار گرفته اند درون پلیت که محتوی آبمیوه است می ریزیم. قبل از اینکار ما باید توجه داشته باشیم که موقع باز کردن درب آبمیوه ها، پاکت آن ها را با الکل 70 پاک کنیم و علت انتخاب الکل 70 به این دلیل است که خاصیت ماندگاری زیادتری روی پاکت دارد در حال که الکل 96 فرار است و زود بخار می شود.
در ضمن کشت باید دو پلیت را به عنوان شاهد برای محیطهای کشت در نظر بگیریم اگر احتمالاً آلودگی از محیط باشد مشخص می شود. بعد از آن که YGC و P.C.A را به طور جداگانه در پلیت ها ریختیم باید منتظر بمانیم که به شکل ژلاتین در آید سپس پلیتها را برگردانده و همه آنها را در انکوباتور قرار می دهیم در ضمن باید روی درب پلیت ها مشخصات آبمیوه ( نمونه ) نوشته شود.
4 یا 3 یا 2 یا M1
ساعت تولید /P.C.A یا YGC / تاریخ تولید
بعد از 24 تا 48 ساعت اگر محیط های کشت و نمونه ها آلودگی داشتند به صورت کلونی های سفید رنگ نمایان می شوند در غیر اینصورت به شکل صاف و شفاف خواهد بود.
برای کشت میکروبی 24 نمونه و ... در 4 دستگاه و دو به دو پشت سر هم قرار گرفته اند و برای هر پاکت آبمیوه 2 پلیت در نظر گرفته می شود که در یکی از پلیت ها YGC و در پلیت دیگری P.C.A ریخته می شود. در ضمن نمونه ها در ساعات گوناگون تولید مورد آزمایش قرار می گیرند.
در هنگام کشت میکروبی باید توجه داشته باشیم که در پلیت ها به مدت طولانی باز نماند ( در هنگام ریختن نمونه و محیط های کشت ) چون احتمال نفوذ آلودگی به آن وجود دارد.
در هنگام برداشتن آبمیوه با پیپت اگر مقداری از آن به دهان رفت باید فوراً پیپت را عوض کرده و از پیپت دیگری استفاده کنیم و باید برای هر پاکت آبمیوه پیپت خاص به آن را داشته باشیم.
در اتاق کشت میکروبی چراغ AV برای میکروب کشی وجود دارد که هنگام روشن بودن آن باید وارد اتاق شد و مدت زمان روشن بودن آن 10 تا 20 دقیقه است.
کشت میکروبی کنسانتره:
در یک لوله آزمایش مقداری در حدود 9 میلی لیتر از رینگر را می ریزیم و سپس توسط پیپت و چدار مقدار 1 میلی لیتر از کنسانترهرا برداشته و درون آن می ریزیم و بعد از آن که کنسانتره در آن کاملاً مخلوط شد 1 میلی لیتر از آن را برداشته و درون پلیت ها می ریزیم و بعد محیط های کشت P و Y را درون پلیت ها ریخته و بعد از 24 تا 48 ساعت که پلیت ها را از انگوباتور برداشتیم در صورت داشتن آلودگی مقدار کلونی ها را در ده ضرب می کنیم ( 10 برابر رقیق شده ).
آزمایش تعیین میزان خاکستر
ابتدا 25 میلی لیتر با 25 گرم از نمونه ( آبمیوه ) را برداشته و درون کوزه چینی می ریزیم البته قبل از اینکار باید وزن کروزه خالی را یکبار توسط ترازوی حساس و یکبار توسط ترازوی آنالیتیک به دست می وریم اینتکار برای به دست آوردن اختلاف بین آن ها است و بعد از آن درون آون قرار می دهیم تا آب آن از بین برود و سپس آن را روی شعله می گذاریم و چند قطره روغن زیتون برای بهتر سوختن به آن اضافه می کنیم. بعد از قدری حرارت را ادامه می دهیم تا نمونه کاملاً بسوزد و دیگر دود نکند و بعد کروزه چینی را برداشته و درون کروه در دمای 525 درجه سانتی گراد قرار می دهیم تا کاملاً بسوزد و به صورت پودر سفید رنگ درآید. اگر بعد از چندین ساعت مشاهده کردیم که مقداری سیاهی بر روی آن مانده است آن را سرد می کنیم و چند قطره آب مقطر بر روی آن لکه سیاه می ریزیم بعد مجدداً آن را درون کوره قرار می دهیم تا کاملاًً سفید شود و بعد آن را وزن کرده و جواب آن به صورت زیر می باشد.
4 = g/100 mlit وزن خاکستر
تذکر: کروزه چینی را بایستی تمیز شسته و با آب مقطر هم شستشو می دهیم سپس درون آون قرار داده و بعد از خشک شدن کامل وزن می کنیم.
قلیائیت خاکستر
100 0069/0 ( میلی لیتر سود 1/0 نرمال ـ میلی لیتر HCL1/0 نرمال مصرفی )
درصد خاکستر
به خاکستر بدست آمده در کپسول چینی مقدار معینی کلریدریک اسید 1/0 نرمال ( 10 میلی لیتر ) بریزید ورودی جسم آب گرم قرار دهید و بخوشانید سپس آن را برداشته و سرد کنید بعد چند قطره معرف متیل ( یک درصد آبی ) اضافه کنید و سپس آن را در زیر بورت قرار داده و با سود 1/0 ـ نرمال تمیز کنید به طوری که رنگ آن از قرمز آلبالوئی به نارنجی تبدیل شود . ( PH = 3.8 ) اختلاف بین حجم کلریدریک اسید اضافه شده و سود مصرفی مربوط به قلیائیت خاکستری یعنی میلی لیتر اسید مورد نیاز برای خنثی کردن خاکستر حاصل از نمونه توزین شده می باشد سپس قلیائیت را بر حسب کربنات پتاسیم در خاکستر حاصل از صد گرم نمونه بیان کنید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = قلیائیت خاکستر بر حسب گرم در صد گرم نمونه
اندازه گیری ویتامین ث ( Vitc )
روش کار :
5 میلی لیتر یا 5 گرم از نمونه را در یک ارلن 250 میلی لیتری ریخته در حدود 20 میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه کنید و در مجاورت نشاسته بایدیدور پتاسیم تمیز می کنیم . پایان عمل رنگ آبی خواهد بود .
Mg/100 بر حسب اسید آسکوربیک =
V1 = حجم مصرفی یدیدور پتاسیم .
V2 = حجم یا وزن نمونه
طرز تهیه یدیدور پتاسیم :
10 میلی لیتر ید 0.1 نرمال را در بالن 100 میلی لیتری ریخته و 1.6 گرم یدور پتاسیم ( KI ) اضافه کرده و بالن را با آب مقطر به حجم می رسانیم .
طرز تهیه محلول نشاسته %1 ( مصرف آمیدون )
1 گرم پودر نشاسته را در یک بشر 150 میلی لیتری ریخته چند میلی لیتر آب مقطر سرد به آن افزوده و حل می کنیم سپس روی آن مقدار 90 سی سی آب مقطر در حال جوش اضافه کرده و روی هیتر در حالی که به هم می خورد تا وقتی که تقریبا شفاف شود حرارت می دهیم . سپس در بالن 10 میلی لیتری منتقل و در حالیکه سرد است با آب مقطر به حجم می رسانیم .
نکته :
علت تشکیل زینگ آبی را می توان الف ) تشکیل کمپلکس ید و نشاسته دانست { ( c. 24 H40 O20 I4 ) I } H ب) به علت جذب سطحی مولکولهای ید یا ( I-3 ) بر روی مولکولهای بزرگ نشاسته است .
روش آزمون کیفی هیدروکسی متیل فورفورال :
10 میلی لیتر نمونه رقیق شده( Bx = 12 ) را برداشته در یک لوله آزمایش ریخته تا حدود 5 میلی لیتر در اتیل اتر به آن اضافه کنید . با انگشت دز ، لوله را گرفته و چند بار سر و ته کنید بعد حدود یک دقیقه صبر کنید تا محتویات لوله دو فاز شود .
در یک لوله دیگر حدود 2 میلی لیتر دی اتیل دی اثر بریزید این آزمایش مشاهده است. از فاز بالایی لوله آزمایش اول حدود 2 یا 3 میلی لیتر که فاز است برداشته و در لوله تمیز دیگری بریزید به آن دو قطره معرف رزوسینول %6 بریزید همچنین دو قطره هم به لوله آزمایش شاهد اضافه کنید . سپس لوله ها را تکان داده و یک دقیقه صبیر کنید اگر بعد از یک دقیقه رنگ لوله آزمایش اول قرمز آلبالوئی شود دلیل بر وجود هیدروکسی متیل فورفورال در نمونه است . در مواردی که بعد از یک دقیقه رنگ آلبالوئی نشود حدود 5 دقیقه صبر کنید اگر تغییر رنگ ندارد فاقد هیدروکسی – متیل فورمورال است .
لوله آزمایش شاهد بحث بررسی تغییر رنگ رزوسینول در نمونه می باشد .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 24 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله تعریف آب میوه
