مقدمه
صنعت پتروشیمی که امروزه یکی از صنایع مادر به شمار می رود صنعتی است که در آن با انجام واکنش ها فیزیکی و شیمیایی بر روی هیدروکربن های سبک نفتی می توان به موادی با ارزش افزوده چندین برابر نسبت به مواد اولیه رسید میزان ارزش افزوده رابطه مستقیمی به درجه پیچیدگی عمل و مراحل تبدیل چه از نظر انجام واکنش و چه از نظر سایر مسائل جنبی دارد . به عنوان مثال به مراحل مختلف تهیه و تولید پوشاک از ماده اولیه نفت خام اشاره می کنیم ( نفت خام - برش نفتا – اتیلن – اتیلن گلایکول - الیاف پلی استر – پوشاک ) محصولات تولیدی این صنعت برخی به عنوان ماده اولیه در صنایع پایین دستی مورد استفاده و عده ای به صورت مواد نهایی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد صنایع پایین دستی و وابسته به صنعت پتروشیمی در مقایسه با صنایع دیگر از نظر اشتغال زایی و ایجاد کار دامنه گسترده تری دارد و به نحوی است که برای واحدهای تولید کوچک (با سرمایه کم ) و واحدهای تولیدی بزرگ ( با سرمایه های کلان ) امکان ایجاد کار و فعالیت وجود دارد . فرآورده هایی پتروشیمیایی با توجه به تعداد و تنوع ویژگی ها در رفع بسیاری از احتیاجات روزمره سهم بسزایی دارا می باشد . از جمله در ساخت و تولید مواد دارویی ، غذایی ، پوشاکی ،رنگ و نقاشی ،الکترونیکی ، کشاورزی ، بهداشتی و غیره کاربرد دارد .
تاریخچه صنایع پتروشیمی در جهان :
پس از 60 سال بهره برداری از نفت ( 1920 میلادی ) تصور و پیش بینی استفاده عملی از هیدروکربن های نفتی به عنوان مواد اولیه شیمیایی صورت پذیر نگردیده بود . تا اینکه برای اولین بار صنعت پتروشیمی در آمریکا پا به عرصه وجود گذاشت و آمریکایی ها اصطلاح (پتروکمیکالز) را برای مواد حاصله از نفت ، معمول نمودند . و بعدا ً در اروپا و ممالک دیگر استفاده از مواد نفتی به عنوان مواد خام اولیه شروع گردید.
توسعه و گسترش صنایع پتروشیمی در دهه 1970 میلادی در تمام مناطق جهان ادامه داشته به نحوی که در سال 1977 میلادی تقسیم بندی تولید مواد اولیه بنیادی صنایع پتروشیمی در جهان به صورت زیر در آمده است . آمریکا 36 درصد – اروپای غربی 35 درصد - ژاپن 13 درصد – اروپای شرقی 11 درصد و ممالک دیگر5 درصد مواد بنیادی شامل متانول ،اتیلن ، پروپیلن ، بوتادین ، بنزن ، پاراکسلین و ارتواکسلین میگردد .
در زمان جنگ یعنی سال 1942 میلادی بیشتر تغییرات و تبدیلات مربوط به تهیه تولوئن جهت تبدیل به تری نیترو تولوئن ( TNT ) بود اما پس از جنگ که بازارهای نظامی از بین رفت و در نتیجه شرکت ها یا کمپانی هایی که تا آن زمان احتیاجات مصرفی زمان جنگ را از صنعت پتروشیمی تهیه می نمودند به تولید محصولات جدیدی از قبیل رنگ ها ، حلال های آبی ، دترجنت ها ، پلیمر ها ، حشره کش ها ، داروها ، کودهای شیمیایی و بالاخره مواد واسطه ای برای تهیه سایر فرآورده های شیمیایی پرداخت .
برخی از شرکت های مهم پتروشیمی در جهان عبارتند از آلمان ] فاربن فابریکن – بایروفاربورک هوخست ، بادیش آنیلین و سود افابریک BASF[ ، آمریکا ] شرکت آلاید کمیکال ،شرکت آموکوانترناسیونال ، شرکت بی . اف- گودریچ [ ، ایتالیا ] مونتهکاتینی[ ژاپن ] شرکت میتسوئی و شرکا MBK ، شرکت میتسوئی پترو کمیکال [ فرانسه ] رن پولن ، نفتاشیمی – کارخانه لاورا[ .
مروری بر صنعت پتروشیمی در ایران
با توجه به اهمیت صنعت پتروشیمی و نقشی که این صنعت از نظر اقتصادی و سیاسی و فنی
می تواند برای مملکت داشته باشد برای اولین مرتبه در سال 1343 شمسی صنایع پتروشیمی ایران وابسته به شرکت ملی نفت ایران تشکیل شد و فعالیت های خود را در این زمینه آغاز نمود .
کشور ما به لحاظ ذخایر نفتی چهارمین و به لحاظ منابع گازی دومین کشور جهان است . وفور و ارزانی مواد پایه نفتی در ایران می تواند موجب کسب ارزش افزوده ای بالغ بر 15 برابر ارزش نفت خام و گاز گردد .
تنوع فراوان فرآورده های صنایع پتروشیمی و همچنین قابلیت جایگزینی این فرآورده ها با فرآورده های طبیعی و نیز امکان تولید انبوه و سریع آن موجب شده است که توسعه و گسترش این صنعت از اولویت خاصی در برنامه های عمران کشور برخوردار گردد .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : تاریخچه صنایع پتروشیمی
مقدمه ......................................................................................... 1
تاریخچه صنایع پتروشیمی در جهان ..................................................... 3
مرور بر صنعت پتروشیمی ایران ....................................................... 4
کودهای شیمیایی ............................................................................ 5
فصل دوم : نیترات آمونیوم
تاریخچه نیترات آمونیوم ................................................................... 11
سنتر آمونیاک ................................................................................ 12
تولید اسید نیتریک ............................................................................ 17
شرح فرآیند تولید نیترات آمونیوم کشاورزی ............................................ 20
شرح فرآیند تولید نیترات آمونیوم انفجاری .............................................. 35
مصارف نیترات آمونیوم ................................................................... 40
ویژگی های فیزیکی نیترات آمونیوم ..................................................... 41
فصل سوم : کلوخه نیترات آمونیوم
عوامل آنتی کیکی برای کود شیمیایی نیترات آمونیوم ................................. 44
مکانیسم تشکیل کلوخه در کود نیترات آمونیوم ......................................... 45
عوامل تأثیر گذار در تشکیل کلوخه ...................................................... 47
روشهای جلوگیری از تشکیل کلوخه ..................................................... 52
فصل چهارم : آزمایشات روی نیترات آمونیوم
روش های استاندارد انجام آزمایش روی نیترات آمونیوم ............................. 67
ضمیمه ....................................................................................... 72
پروژه فرآینـد تولیـد نیتـرات آمونیـوم
