چکیده
بسیاری از شرکتها تلاش می کنند، قدرت اطلاعات مالی را، با ایجاد وب سایت های شرکتی بالا ببرند تا اطلاعاتی برای کارکنان، سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی فراهم کنند. زبان گزارشگری تجاری قابل گسترش (XBRL) برای فراهم نمودن ابزارهای کارا و مؤثر تهیه و تبادل اطلاعات مالی توسط کاربران در اینترنت، ایجاد شده است. زبان گزارشگری مطمئن قابل گسترش (XARL) نیز بدین علت طراحی شده است که تهیه کنندگان گزارش را از صحت اطلاعات منتشر شده در اینترنت مطمئن سازد، و کاربران و شرکتها را جهت ایجاد نمودن اطمینان تضمین شده در چنین اطلاعاتی کمک کند. XBRL عضوی از خانواده زبانهای مبتنی بر XML است، که زبان علامت گذاری قابل گسترش، و یک استاندارد جهت تبادل الکترونیکی داده ها بین مؤسسات تجاری در اینترنت می باشد. این مقاله به روش کتابخانه ای و با تجزیه و تحلیل توصیفی – تحلیلی، به مطالعه در این خصوص می پردازد. و پس از بیان ادبیات و پیشینه موضوع و چگونگی ارتباط موضوع با گزارشگری مالی جدید، نتیجه گیری می نماید که در عرصه رقابت بین المللی، برای اینکه بیش از پیش از قافله توسعه عقب نمانیم، باید مفاهیم، دستاوردها و ابزارهای جدید را شناسایی و به کار گیریم.
واژه های کلیدی : فناوری اطلاعات، زبان گزارشگری تجاری قابل گسترش، تبادل الکترونیکی داده ها، اطلاعات حسابداری، گزارشگری اطلاعات، گزارشگری مالی و تجاری
1- مقدمه
تاریخ پیشرفتهای بشر در طول سه عصرکشاورزی، صنعت و اطلاعات به عنوان سه موج تغییر اساسی اتفاق افتاده است. اولین موج تغییر، ظهور نیروی بخار بود که امکان دستیابی به مجموعه‌ای از شاهکارها در زمینه تکنولوژی را که قبل از آن ناممکن بود، فراهم ساخت. ظهور نیروی بخار، اولین انقلاب تکنولوژیک بود که غرب را مستقیماً از جامعه پیش صنعتی به جامعه صنعتی وارد کرد. دومین انقلاب تکنولوژیک با دو نوآوری شناخته می‌شود: برق و توسعه روش مند علم شیمی. اگر چه این موج تغییر نیز مهم بود و به عنوان یک انقلاب تکنولوژیک قلمداد می‌گردید، اما ساختار اجتماعی ما را دستخوش تغییرات بنیادین نکرد. سومین موج تغییر که بعد از جنگ جهانی دوم شروع شده و هنوز هم ادامه دارد، به عنوان سومین انقلاب تکنولوژیک محسوب شده و گذار از تکنولوژی‌های مکانیکی و برقی به تکنولوژی‌های فکری میباشد. به عبارت دیگر، موج سوم را شاید بتوان گذار از جامعه صنعتی به جامعه پسا صنعتی تلقی کرد. موج سوم، مربوط به عصر اطلاعات است که با حضور رایانه معرفی شده و نه تنها تغییرات فراوانی به بار آورده است، بلکه سرعت چنین تغییراتی نیز رو به افزایش است و چهارمین موج تغییر را در آینده نزدیک در جهان به همراه خواهد داشت. چهارمین موج تغییر یا عصر مجازی، شرایطی را فراهم می کند تا تخیل انسان بتواند به حقیقت نزدیک شده و بیشتر امور روزمرّه زندگی بشری، مجازی خواهد شد ( عزیززاده، طاهره، 1385 ).
با ایجاد و گسترش سریع اینترنت، از آمیخته شدن فناوری اطلاعات و نظامهای اطلاعات حسابداری، پدیده ای نو با نام «حسابداری در محیط شبکه گسترده جهانی » پا به عرصه وجود گذاشت که به ابزاری برای گردآوری و گزارشگری اطلاعات در حوزه حسابداری بدل شد. حسابداری مبتنی بر شبکه گسترده جهانی، فناوری نوینی است که در حوزه گزارشگری مالی و سیستمهای اطلاعاتی مدیریت و حسابداری بوجود آمده است تا زمینه تصمیم گیریهای مطلوب تر را برای افراد ذینفع فراهم آورد. یکی از این فناوری های پیشرفته جاری در ارائه و استفاده از صورتهای مالی، زبان قابل گسترش گزارشگری تجاری یا XBRL است. (میر مجربیان و شهشهانی، 1385 ، 38 )
2- ضرورت انجام مطالعه
امروزه تحولات شگرفی در زمینه فناوری اطلاعات رخ داده و پیشرفت های آن فراگیر شده است، به طوری که روندهای دگرگونی را در زمینه های مختلف ایجاد کرده است. مهم ترین ویژگی های آن سرعت زیاد در پردازش داده ها، دقت فوق العاده زیاد، سرعت بالای دسترسی به اطلاعات، به روز بودن، امکان مبادله الکترونیکی اطلاعات، کیفیت بالا، قیمت فوق العاده ارزان و روبه کاهش است، از طرفی گسترش حجم عملیات و پیچیده تر شدن امور را در پیش داریم. با توجه به این عوامل، دیگر نیازی به توجیه استفاده از فناوری اطلاعات در دنیای امروز نخواهیم داشت و حسابداری نیز ناگزیر به کاربرد و استفاده از تمام یا برخی از روش های نو در ارایه خدمات و وظایف خود است (اعتمادی و دیگران، 1385، 5 ). اگر ما نخواهیم روابط جدید را بر آموزش حسابداری حاکم کنیم، بعد از گذشت چند سال، متوجه می‌شویم که باید ناچاراً این روش‌ها را بکار گیریم و در آن حالت است که زمان را از دست داده‌ایم و دنیا نیز منتظر ما باقی نمانده است. بنابراین برای پیشرفت و توسعه، باید تحولات زمان را که به سرعت در حال تغییر و تبدیل است، به درستی درک نموده و در عرصه کنونی که شاید بتوان آن را « عصر برخورد فنآوریها یا جنگ فنآوریها» نامید، سربلند و پیروز بیرون آمد ( عزیززاده، طاهره، 1385 ).
3- مروری بر ادبیات و پیشینه موضوع
اکثر شرکت های بزرگ در آمریکا (و رشد تعداد این شرکتها در سراسر دنیا)، بعضی از سطوح اطلاعات مالی را در وب سایت هایشان گزارش می کنند. اما روشن نیست که ذینفعان، از این داده های مبتنی بر وب، رضایت کامل داشته باشند. از این رو، کار و زمان اختصاص داده شده به مکانیزم های بهبود وب، به دلیل مشکل پیدا کردن صفحات و داده های ویژه از بین تعداد زیادی وب عمومی افزایش می یابد. یک راه تعامل با این منبع عظیم اطلاعات، اتوماتیک کردن مکانیزم های جستجوی وب، با توسعه و استفاده از ابزارهای نرم افزار هوشمند می باشد. اما توسعه این ابزارها در محیط وب کنونی خیلی دشوار است. سه عامل، پیش شرط استفاده اثربخش از وب هستند: اول اینکه داده های مناسب همراه اطلاعات گزارشگری مالی در وب ایجاب می کند که دقت جستجوها را ارتقا بخشیم. (مشکل کشف منبع)
دوم اینکه، تمام داده های حسابداری درون صفحات وب باید به طور قابل اعتمادی قدرت تجزیه و تحلیل داشته باشند. (مشکل شناسایی نشان)
سوم اینکه، مکانیزم های استانداردی به منظور ترغیب یا الزام شرکتها برای ارائه شکل یکنواخت گزارش، لازم می باشند. حقیقت وب این است که فاقد یک وسیله ارتباطی قابل اعتماد برای حسابداری و اطلاعات مالی در هر سه این عوامل می باشد. زبان علامت گذاری قابل گسترش (XML) روشی را برای برچسب اطلاعات مالی فراهم می کند که بازیافت و تعیین محل خودکار اطلاعات را تا حد زیادی بهبود بخشد و راه حل های تکنیکی برای کشف منبع و مشکلات شناخت نشان فراهم می آورد. اما اگر هر شرکت برای توسعه نشان های خودش برای برچسب های XML آزاد بود، آنوقت جستجوی اطلاعات مالی فقط بصورت حاشیه ای توسعه می یافت. پیشرفت اخیر بوسیله کنسرسیومی به رهبری انجمن حسابداران رسمی آمریکا (AICPA) صورت پذیرفته است که آغازی برای گسترش گزارشگری تجاری ویژه، براساس وب و مبتنی بر XML می باشد. گزینش گسترده XBRL به این معنی است که انسانها و ابزارهای نرم افزار هوشمند، هر دو می توانند در انتشار اطلاعات مالی در وب، با درجه دقت و قابلیت اعتماد بالا عمل کنند. XBRL فرصت های تحقیقاتی غنی، شامل رده بندی های جدید، حسابداری مبتنی بر داده، اطمینان صورت مالی، ابزارهای هوشمند، تعامل بشر و کامپیوتر، دلایل گزینش و انتخاب، گزینش جهانی و غیره را فراهم می کند (2001، Debreceny & Gray ).
بسیاری از شرکتها تلاش می کنند، قدرت اطلاعات مالی را، با ایجاد وب سایت های شرکتی بالا ببرند تا اطلاعاتی برای کارکنان، سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی فراهم کنند. زبان گزارشگری تجاری قابل گسترش (XBRL) برای فراهم نمودن ابزارهای کارا و مؤثر تهیه و تبادل اطلاعات مالی توسط کاربران در اینترنت، ایجاد شده است. زبان گزارشگری مطمئن قابل گسترش (XARL) نیز بدین علت طراحی شده است که تهیه کنندگان گزارش را از صحت اطلاعات منتشر شده در اینترنت مطمئن سازد، و کاربران و شرکتها را جهت ایجاد نمودن اطمینان تضمین شده در چنین اطلاعاتی کمک کند. XBRL عضوی از خانواده زبانهای مبتنی بر XMLیا زبان علامت گذاری قابل گسترش است، که یک استاندارد جهت تبادل الکترونیکی داده ها بین مؤسسات تجاری در اینترنت می باشد.
خدمات XBRL و XARL مبتنی بر روشهای مبادله پیامهای اینترنتی می باشند. اینترنت بطور طبیعی ناامن می باشد. بدون امنیت لازم، این دو خدمات گزارشگری به قدرت پتانسیل کامل خود نخواهند رسید. روشهای امنیتی امروز شامل ترکیبی از IDها (شناسه) و پسوردهای (رمز عبور) کاربران و امنیت نقطه به نقطه سطح انتقال برای ارسال داده ها در اینترنت نظیر SSL/TLS ، S-HTTP و VPN می باشد. دسترسی به تکنیکهای کنترل مبتنی بر ID و پسورد کاربران می تواند فایلها یا داده ها را از دسترسی غیرمجاز، محافظت کند اما نمی تواند صحت اطلاعات را تضمین نماید. امنیت نقطه به نقطه سطح انتقال، برای ایمنی اطلاعاتی که بین چندین واسطه می گردد، یا رمزگذاری بخشهای انتخاب شده از یک مجموعه اطلاعات، کافی نمی باشد. بنابراین رویکردهای ایمنی جایگزین، برای جبران این محدودیتها مورد نیاز هستند ( Boritz & No , 2005 ).
کمیته بورس اوراق بهادار (SEC) در 16 مارس سال 2005، دستورالعمل پایانی 8529-33 را به منظور تشویق متقاضیان ثبت نام برای فایل بندی داوطلبانه اطلاعات برچسب شده صورتهای مالی ، در سیستم گزارشگری ادگار (EDGAR) ، با استفاده از قالب XBRL را منتشر کرد. پیریموروسو و باتاچاریا (2008)، طی مقاله ای این موضوع را بررسی کردند که آیا فایل گذاران داوطلب و پیشقدم اطلاعات مالی به شکل XBRL، نظام راهبری شرکتی برتر و عملکرد مؤثرتری نسبت به بقیه هم ردیفان خود دارند؟
آنها متغیرهای مربوط به ساختار شرکت، بازار و عملکرد را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که نظام راهبری شرکت بطور مثبت و معنی داری با تصمیم شرکت برای فایل بندی زودتر و داوطلبانه اطلاعات مالی به شکل XBRL در ارتباط است. همچنین، فاکتورهای عملکرد مؤسسه، شامل نقدینگی و اندازه شرکت نیز با تصمیم برای فایل بندی زودتر و داوطلبانه XBRL در ارتباط است (premuroso & Bhattacharya, 2008 ).
مفاهیم و کاربرد XBRL
XBRL زبانی برای ارتباط الکترونیکی داده های مالی و تجاری است که گزارشگری تجاری در سراسر جهان را دگرگون ساخته است. XBRL منافع زیادی در تهیه، تجزیه و تحلیل و ارتباط اطلاعات تجاری فراهم می کند که شامل صرفه جویی عمده در بهای تمام شده، کارایی بیشتر، بهبود دقت و صحت و قابلیت اعتماد برای عرضه یا استفاده همه داده های مالی می شود. XBRL می تواند در سطح بسیار وسیعی از داده های مالی و تجاری به کار رود، که از بین موارد متعدد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
_ گزارشگری مالی داخلی و خارجی شرکت.
_ گزارشگری مؤسسه تجاری برای انواع بازرسان، شامل مؤدیان مالیاتی، بانکهای مرکزی و دولتها.
_ تکمیل گزارشات و تقاضای وام؛ تعیین ریسک اعتبار.
_ تبادل اطلاعات بین بخشهای دولتی یا بین دیگر مؤسسات، نظیر بانکهای مرکزی.
_ ادبیات حسابداری رسمی- تهیه یک روش استاندارد برای توصیف اسناد حسابداری فراهم شده توسط ارگانهای رسمی.
_ طیف گسترده ای از داده های مالی و آماری که نیاز به ذخیره، تبادل و تجزیه و تحلیل دارند.
XBRL عضوی از خانواده زبانهای مبتنی بر XML یا زبان علامت گذاری قابل گسترش است که یک استاندارد برای تبادل الکترونیکی داده های بین مؤسسات تجاری در اینترنت می باشد. تحت XML، نوار یا برچسب های شناسایی برای اقلام داده ها به کار می روند. در نتیجه داده ها می توانند به صورت کارا توسط نرم افزار کامپیوتری، پردازش شوند ( ...www.xbrl).
XBRL یک برنامه استاندارد برای حذف کردن ساختار و اصطلاحات ناسازگار، و یک روش جاری در فناوری است که به عنوان زبان گزارشگری واحد تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و قابلیت گسترش دارد. در XBRL چارچوب و استانداردهای مربوط به گزارشگری در نرم افزارهای مربوطه طراحی می شود تا اطلاعات مربوط به واحد تجاری را برای گزارشگری الکترونیکی پردازش و عرضه کند. از آنجا که XBRL براساس اصول XML است، این مزیت را دارد که داده ها به صورت خود تشریحی باشند. به همین دلیل XBRL تنها ساختار داده ها را برای گزارشگری، ارزیابی و تشریح می کند تا بتواند ساختار و مراحل گزارشگری تجاری را به صورت نمودار نشان دهد. از این طریق می تواند با سرعت بالایی، داده های تجاری را ارزیابی، تبدیل، جستجو، خلاصه و تجزیه و تحلیل نماید و برای بخش های سازمانی و استفاده کنندگان مختلف گزارش کند (بزرگ اصل و ولی پور، 1385، 84).
گزارشگری مالی و XBRL
XBRL، اقتباس حرفه مالی از XML برای گزارشگری مالی می باشد. همه داده های مالی، با برچسب هایی که آنها را به عنوان دارایی، سرمایه، سود و غیره از هم متمایز می کند، مشخص می شوند. بنابراین، کاربران به آسانی می توانند داده ها را توسط برچسب هایی نظیر وجه نقد، پیدا کرده، استخراج کنند و یا انتقال دهند و با استفاده از روشهای تجزیه و تحلیل، آنالیز کنند (Boritz & No, 2005 ).
XBRL منافع عمده ای را در همه مراحل تجزیه و تحلیل و گزارشگری تجاری ارائه می کند. این منافع شامل کاهش بهای تمام شده، سرعت عمل، کار اتوماتیک، قابلیت اعتماد و بررسی دقیق تر داده ها، بهبود فرآیندها، تجزیه و تحلیل پیشرفته، کیفیت بالاتر اطلاعات و تصمیم گیری می باشد. XBRL تهیه کنندگان و استفاده کنندگان داده های مالی را قادر می سازد تا از فرآیندهای دستی هزینه بر، که عمومأ شامل مقایسه زمان مصرف شده، جمع آوری و ثبت دوباره داده ها می باشد، دوری کنند. آنها قادر می شوند به کمک نرم افزاری که اطلاعات را صحیح و معتبر می سازد، تلاش خود را بر روی تجزیه و تحلیل متمرکز سازند. به عنوان مثال، پژوهشگران می توانند اطلاعات خاصی که در گذشته ممکن بود ساعتها طول بکشد، با XBRL در کسری از ثانیه انجام بدهند. این منافع شامل همه آن کسانی است که داده های مؤسسه تجاری را دریافت می نمایند، شامل دولتها، قانونگذاران، سازمانهای اقتصادی، بازارهای بورس، مؤسسات اطلاعات مالی و نظایر آن، و کسانی که آنها را تهیه یا استفاده می کنند، شامل حسابداران، حسابرسان، مدیران مؤسسه، تحلیلگران مالی، سرمایه گذاران و اعتباردهندگان. از جمله کسانی که از مزیت XBRL برخوردار می شوند، فروشندگان نرم افزار حسابداری، صنایع خدمات مالی، مؤسسات ارتباطات سرمایه گذار و صنعت فن آوری اطلاعات هستند. استفاده از XBRL، استاندارد کردن اجباری گزارشگری مالی را ایجاب نمی کند. برعکس، زبان قابل انعطافی است که پشتیبانی همه جنبه های رایج گزارشگری در کشورها و صنایع مختلف را در نظر دارد. XBRL مفاهیم ذاتی قابل بسطی است که می تواند در مواجهه با الزامات تجاری ویژه، حتی در سطح سازمان فردی، تعدیل بشود. با گزینش کامل XBRL، شرکتها می توانند جمع آوری داده ها را به صورت خودکار انجام دهند. برای مثال داده ها از بخشهای متفاوت شرکت با سیستمهای حسابداری گوناگون می تواند بطور سریع، ارزان و کارا جمع آوری شود. زمانی که اطلاعات در XBRL جمع آوری شود، انواع متفاوت گزارشات با استفاده از زیرمجموعه های متنوع داده ها، با کمترین زحمت و کوشش تولید می شوند. برای مثال بخش تأمین مالی شرکت، می تواند به طور سریع و قابل اعتمادی، گزارشات مدیریت داخلی، صورتهای مالی عمومی، مالیات و دیگر فایلهای قانونی، همینطور گزارشات معتبر برای وام دهندگان را فراهم نماید. بدین ترتیب نه تنها کنترل داده ها می تواند به طور خودکار صورت پذیرد، زمان آن کاهش یابد و اشتباهات آن کم شود، بلکه داده ها به منظور دقت و صحت آن می تواند توسط نرم افزار، کنترل شود (...www.xbrl).
4- نتیجه گیری
در حال حاضر بسیاری از شرکتها در تلاش هستند تا قدرت اطلاعات مالی را با استفاده از اینترنت افزایش دهند. آنها با نصب اینترانت و اتصال اینترانت به اینترنت، وب سایت های شرکتی ایجاد می کنند تا ذینفعان بتوانند از اطلاعات مالی آنها استفاده نمایند. استفاده کنندگان اطلاعات مالی می توانند به آسانی و به موقع، هر اطلاعاتی که نیاز داشته باشند، به دست آورند. با این حال، این اطلاعات برای تجزیه و تحلیل کاربران جستجو کننده، بایستی مجددأ ثبت، جدا یا الحاق شوند. این به آن دلیل است که برای توصیف داده های گزارشگری تجاری، هیچ شکل پذیرفته شده عمومی مرسوم نیست. زبان گزارشگری تجاری قابل گسترش (XBRL) برای غلبه بر این محدودیتها و فراهم نمودن ابزارهای کارا و مؤثر تهیه و تبادل اطلاعات مالی در سراسر اینترنت، برای کاربران ایجاد شده است
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله10 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بررسی XBRL به عنوان یکی از خدمات گزارشگری مالی مبتنی بر XML