امیرعلی‌شیر نوایی «فانی»
نویسنده: محمد یعقوب واحدی جوزجانی
انجمن تاریخ افغانستان - ۱۳۴۶ - کابل
علی‌شیر نوایی (زادهٔ ۸۴۴ هـ.ق در هرات–درگذشتهٔ ۹۰۶ هـ.ق) شاعر، دانشمند و سیاستمدار برجستهٔ روزگار فرمانروایی تیموریان و معاصر سلطان حسین بایقرا بوده‌است. او مردی نیکوصفت و دانشمند و شاعر بوده اشعار بسیاری به دو زبان فارسی و ترکی جغتایی دارد به همین جهت مشهور به «ذوللسانین» بود. تخلص او در اشعار ترکی «نوائی» و در اشعار فارسی «فانی» است. برخی پژوهشگران، به پدید آوردن آثاری به زبان‌های پشتو و عربی توسط او نیز اشاره داشته‌اند، با وجود این، مدارکی که بتوان دعاوی این چنینی را با استناد به آن‌ها تأیید کرد تا به امروز یافت نشده است. مورخان درباره عقاید مذهبی امیر علی‌شیر آرای متفاوتی ذکر داشته‌اند. شماری او را پیرو تشیع و گروهی وی را از جمله باورمندان به تسنن برشمرده‌اند. دسته‌ای نیز او را یک صوفی صافی و یا فردی که در هیچ گروه مذهبی قرار نمی‌گرفت و تنها دارای گرایش‌های صوفیانه بود، شناخته‌اند. شمار آثاری که تدوین آن‌ها را به امیر علی‌شیر نسبت داده‌اند به نسبت افزون و حدود سی تا نود اثر می‌باشد.
امیرعلی‌شیر نوایی «فانی»