پاورپوینتی زیبا و جذاب در 17اسلاید قابل نمایش و ویرایش بهمراه پاسخ تمرینات
روش ها وفنون تدریس
مقدمه
از زمانی که انسان خلق شده بشر همواره دنبال دانش اندوزی و کسب علم بوده و با طراحی برنامه ها و آموزش های گوناگون پرورش و آموزش همواره با موفقیت ها و فراز و نشیب هایی در آموزش روبرو شده با تحلیل وقاع گذشته دو مشکل اساسی جهت توسعه و غنی سازی برنامه های مذکور قابل مشاهده است:
1) عدم تأثیر فعالیت های پرورشی بر سرنوشت دانش آموزان
2) نقصان اثر بخشی نظام برنامه ریزی درسی در حوزه آموزش و پرورش که حل دو مشکل یاد شده در گرو اقدامات متنی بر یافته های عملی و تجر بی متکی برارزش های دینی و ملی است.
در نظام آموزش و پرورش کشور برنامه درسی به غلط در کتاب درسی خلاصه گردیده و به تدریج «محتوی محوری» سیطره سنگین خود را بر اغلب فعالیت های مدرسه ای تحمیل نموده و تقریباً تمام وقت دانش آموزان با کتابهای درسی پر می شود و یقیناً در چنین فضایی تغییر و تحول در جهت افزایش اثربخشی فعالیت های درسی و چشاندن حلاوت و شیرینی و تلاش کوششهای علمی به صورت فردی و اجتماعی به دانش آموزان بسیار دشوار بوده و راه ساختن انسان های مطلوب برای آینده را بس طولانی خواهد نمود که همواره باید با همت معلمان، مربیان وکارشناسان متعهد تغییرات بنیادی و مطلوب در نظام برنامه ریزی درسی و نظام ارزشیابی تحصیلی شاهد باشیم و این کار جز با روش های فعال و نقطه اثرات، پیشنهادات، انقادات میسر نمی شود.
پیش گفتار
زندگی بدون یادگیری و آموزش همچون مردابی در حال تقلیل وفساد است. از زمانیکه آموزش و یاد دادن شروع شد نحوه انجام دادن این فعالیت یعنی چگونگی آموختن و روش های تدریس مورد توجه دست اندرکاران قرار گرفت. هنر معلم در انتخاب این شیوه ها و روش مؤثر می باشد. از آجا که توانایی های افراد متفاوت است نحوه یادگیری و چگونگی آموزش نیز متفاوت خواهد بود.
روش های تدریس
یکی از عناصر اصلی دربرنامه درسی وطراحی آموزش، موضوع روش های یاددهی، یادگیری است. کلیه اقدامات، تصمیمات، ضمن اجرای روش به مرحله ظهورمی رسد ویادگیری اتفاق می افتد.
درطراحی آموزشی، موضوعاتی چون اهداف، روش های ارزشیابی، وسایل آموزش .... تدوین واز طریق روش تدریس به راه کارهای عملی تبدیل می شود. اگر روش تدریس مورداستفاده به خوبی انتخاب واجرا شود بدون شک خلاقیت دانش آموزان نیز مجال پرورش پیدا می کنند.
درنتیجه روش های یادگیری دردانش آموزان آموزش داده می شود وآنان می دانند چگونه یادبگیرند که یادبگیرند.(یادگیریِ یادگیری )
معلمان درمقام برنامه ریز وطراح آموزش درچند گروه قرارمی گیرند که با شناخت ویژگی های خاصی، حرفه ای یا غیرحرفه ای بودن آن ها مشخص می گردد.
1- معلمان حافظه گرا (غیرحرفه ای)
2- معلمان معلم مدار (غیرحرفه ای )
3- معلمان عمل گرا (حرفه ای )
4- معلمان شاگردمدار (حرفه ای )
روش های تدریس از زوایای گوناگون قابل تقسیم بندی است .
الف ) روش تاریخی که شامل: 1- روش سقراطی 2- نظام مکتبی (درایران)
ب) روش های جدید که شامل: 1- روش توضیحی 2- روش سخنرانی
3- روش اکتشافی 4- حل مسئله 5- مباحثه ای 6- پرسش وپاسخ
7- انفرادی 8- واحدکار(پروژه) 9- روش نمایشی 10- روش بدیعه پردازی
11- روش بازیهای تربیتی 12- روش ایفای نقش
13- روش دریافت مفهوم 14- روش استقرایی
15- روش آزمایش وکاوشگری و....
یاددهی – یادگیری فعال
با عنایت به اینکه امروزه یادگیری رویکردی اکتشافی تلقی می شود واز طریق مشارکت فعال معلم ودانش آموزصورت می گیرد. ضرورت شناخت روابط فعال بین عوامل تدریس اهمیت بسیار دارد. کسب تجربه به وسیله یک فردیک فعالیت دوجانبه است . فراگیران باید خود را دربطن فرآیند آموزش ببینند ونقش راهبردی ‹‹ اکتشاف مفاهیم وعلوم›› را درک کنند دراین صورت باعلم تولید شده شریک می شوند و با کمال میل از آن دفاع می کنند.
برای نیل به این اهداف ورویکردها مربیان، معلمان باید ویژگی ما وخصوصیات روش های تدریس یاددهی ویادگیری فعال را بدانند. وبرای دستیابی به آن ها کوشش ورزند دراین روش ها :
1- فراگیرندگان روشهای یادگیری را می دانند ونقش مربی ومعلم تسهیل یادگیری وراهنمایی است.
2- بیشتر فعالیت ها بصورت گروهی است وفعالیت فرددرگروه معنا پیدا می کند.
3- دانش آموز ومعلم هردو مسئول یادگیری اند.
4- منابع وامکانات آموزشی با راهنمایی معلم وتلاش دانش آموزانتخاب یا تولید می شود.
مهارت هایی چون اندیشیدن، حل مسئله، تفکر وخلاقیت اهمیت ویژه ای دارد انگیزه درونی دانش آموزان زیاد است. مهارت اجتماعی وارتباطی افراد افزایش می یابد. براعتماد به نفس وحس مسئولیت پذیری فراگیرندگان افزوده می گردد. روحیه جستجوگری وتفحص درافراد تقویت می شود.
ارزیابی از عملکرد بصورت فرآیندی است ونتیجه وپایان مسئله موردنظر نیست فراگیدندگان خود آغاز گر، خودکنترل کننده، خودارزشیاب می شوند. فضای کلاس به یک کارگاه عملی تبدیل می شود. مهارت کلامی دانش آموزان تقویت می شود. ذهن فراگیرفعال وسیال می شود. کلاس درس محل ایجاد فرصت های یادگیری وتبادل تجربیات می شود.
تشویق وترغیب بصورت گروهی وانفرادی انجام می شود.
درفرایند آموزش وتدریس دانش آموزان با سؤالات زیادی روبرو می شوند وآنان برای سوالات ایجاد شده فرضیه سازی وآن ها را براساس روش های مناسب بررسی می کنند.
روش استوایی
هیلدا تابا یکی از صاحب نظران معروف تعلیم وتربیت عقیده دارد که می توان از طریق روش های تدریس مهارت تفکر را درفراگیرندگان افزایش داد. پس برای انتخاب روش تدریس موضوع مهارت تفکر وتفکر خلاق را مورد توجه قراردهند تا فرآیند تفکر استقرایی را به سه مرحله کلی تقسیم وبرای هریک از مراحل عملیات اجرایی پیشنهادهایی ارائه می دهد .
1) تکوین مفهوم 2) تفسیرمطالب 3) کاربرداصول
روش حل مسئله
یکی دیگر از روش های فعال تدریس روش حل مسئله است . برای رسیدن به هدف درهر اقدامی به نوعی حل مسئله است.
یکی از تفاوت های اصلی انسان ها درمقام ذی شعورودارای فکر وخلاقیت همین است که می توانند از طریق تفکر برای تمام رویدادها راه حلی جستجو کند وبه حقیقت امر برسند. رسیدن به کنه قضیه وحقیقت یابی نوعی حل مسئله است.
باید به فراگیرندگان روش حل مسئله وتصمیم گیری را بیاموزیم وآن ها را به روش های گوناگون مسلح کنیم تا در موقعیت های مناسب دست به انتخاب بزنند باید رویکرد روش حل مسئله را تقویت کنیم، تا دانش آموزان بتوانند به مقتضیات زمان اطلاعات وآموخته های خویش را تعمیم دهند ونیروی بالقوه را به فعل برسانند به رفتار مطلوب دست یابند.
- مراحل روش حل مسئله مبتنی برالگوی (جان دیویی)
1- مشخص کردن مسئله 2- جمع آوری اطلاعات برای ساخت فرضیه
3- فرضیه سازی 4- آزمایش فرضیه ها
5- نتیجه گیری، تعمیم وکاربرد
- مراحل روش حل مسئله مبتنی برالگوی (جورج پولیا)
1- درک وفهم مسئله 2- نقشه کشی یا طراحی برای حل مسئله
3- اجرای نقشه وراهبردهای انتخاب شده 4- بازنگری وکنترل
روش ایفای نقش
این روش، درتکوین شخصیت فردی واجتماعی فراگیرندگان سهم بسزایی دارد موقعیت های متفاوت این روش نمونه های کوچکی از ایفای نقش های زندگانی است وبهتر از بقیه روش ها فراگیرندگان را درعرصه زندگی می آزماید دربعضی درس ها مانند تعلیمات اجتماعی بطور ویژه وخاصی به کسب مهارت های اجتماعی پرداخته می شود. دراین روش دانش آموزان براساس علایق خویش نقش های موردنظر را انتخاب می کنند و با نظارت معلم وهمکاری دیگر دوستان ایفای نقش می کنند. از این طریق آموزش قوانین درروابط اجتماعی بهتر انجام می شود وبه یادگیری موثر وکارآمد می انجامد.
امتیازات روش ایفای نقش
1- ایجاد شور وشوق وانگیزه درونی درفراگیرندگان
2- مشارکت وفعالیت دانش آموزان
3- کاهش کم رویی وخجالت دانش آموزان
4- افزایش مهارت های روانی – حرکتی فراگیرندگان
5- کسب نگرش های جدید وقبول ارزش های اجتماعی
6- تقویت قدرت مدیریت وسازماندهی افراد
روش بارش طوفان فکری
نظام آموزشی درجهت تقویت زمینه های بالقوه خلاقیت نقش مهمی ایفا می کند ویکی از مسیرهای ساخت این فضا به کارگیری روش های تدریس خلاق وخلاقیت زاست. درفرآیند خلاقیت سه محور اصلی وجود دارد.
1- دانش مهارت ها 2- انگیزه درونی 3- دارابودن تفکر خلاق
روش مباحثه ای
این روش بطور فزاینده ای سبب رشد وگسترش مهارت های ارتباطی می گردد. براساس بحث وگفتگوی فردی وگروهی تنظیم می شود.
روش بحث گروهی که جزو یادگیری های اکتشافی است .
دانش آموز بطور فعال به فعالیت شرکت می جویند روش مباحثه ای یک روش قدیمی که همواره برای تجزیه وتحلیل مطالب وموضوعات است وبسط وگسترش آن ها بکار رفته وروش فعال بحساب می آید.
روش پروژه
دراین روش فراگیرندگان مقدمات لازم را فراهم می آورند وبرای انجام دادن پروژه برنامه ریزی می کنند.
اجرای کار عملی (پروژه) مستلزم بررسی، جمع آوری اطلاعات انتخاب راهبردهای مناسب وسپس اجرای روش حل مسئله است.
یکی دیگر از ویژگی های روش پروژه فراگیرندگان درخارج از کلاس ومدرسه به فعالیت پرداخته، یادگیری عمیق است . ودانش آموزان اعتماد به نفس پیدا می کنند. بین معلم ودانش آموز وهمچنین بین خود دانش آموزان تعامل برقرارمی شود.
روش بدیعه پردازی(نوآفرینی )
یکی دیگر از روش های فعال درفرآیند یاددهی ویادگیری روش بدیعه پردازی است. قوه خلاقیت دانش آموزان را افزایش می دهد. چون ذهن به تفکر وامی دارد. این روش شبیه روش پرورش خلاقیت ‹‹ اسکمپر›› است که درآن شخص مفهوم آشنایی با موقعیت های گوناگون به موارد دیگر تشبیه وبین آن ها ارتباط برقرارمی کند وتقویت مهارت حل مسئله درفراگیرندگان از مهم ترین دستاوردهای روش بدیعه پردازی است.
یادگیری مشارکتی
یادگیری از طریق همیاری ومشارکت دانش آموزان دریادگیری وآموزش تاکید بر دانش آموزمحوری وفعال بودن آنها درحین آموزش است نتایج یادگیری مشارکتی عبارتند از:
1- نیازبه ابراز وجود درفراگیران ارضا می شود.
2- میزان پیشرفت تحصیلی بیشتر می شود.
3- قدرت بیان دانش آموزتقویت می شود.
4- میزان یادسپاری افزون تر می شود.
5- ارتباطات مثبت ناهمگن بیش تر و همین موجب شوق و هیجان شاگردان برای یادگیری می شود.
6- انگیزه درونی شاگردان برای یادگیری بالا می رود. روحیه حمایت از دیگران تقویت می شود و شاگردان وظیفه شناس تر می شوند یادگیری عمیق تر می شود و از عقب ماندگی درسی جلوگیری می شود.
شیوه یادگیری
مشارکتی از روش های دانش آموز محور است که به چهار مرحله تقسیم می شود:
1- آمادگی 2- یادگیری مفاهیم مورد نظر 3 - ارائه مفاهیم توسط اعضای یک گروه به گروه های دیگر 4- ارزشیابی
سینر گوژی : (Synergogy)
برپایه بهترین ویژگی های پتاگوژی و آندراگوژی ساخته می شود. در حالی که محدودیت های هیچ کدام را ندارد. ساختار سینرگوژی از طریق قادر ساختن فراگیران به کسب دانش مدرن تحت شرایطی که درگیری و تعهدشان را بر می انگیزد، فراهم می شود.
صاحبان نظریه سینرگوژی چنین اظهار می دارند که "ما کار را 30 سال پیش زمانیکه به عنوان استاد روانشناسی اجتماعی در دانشگاه تگزاس تدریس می کردیم شروع کردیم. از عکس العملهای دانشجویان بعد از جنگ نسبت به کار درسی شگفت زده شده بودیم. آنها موقعیت کلاس درس را فاقد انگیزه می دیدند اما به هنگام شرکت در کارهای آزمایشگاهی یادگیری و علاقه شان بر انگیخته می شد. به علاوه زمان کار در آزمایشگاه دریافتیم که کاربرد آنچه در کلاس آموخته اند تا چه حد اندک است. مشاهداتمان ما را بر آن داشت تا به تحقیق این موضوع بپردازیم که چه طور روش های دانش مدرن و یادگیری آزمایشگاهی را درهم آمیزیم و به روشی دست یابیم که دانش آموزان را به استفاده از آنچه آموخته اند برای حل مشکلات زندگی واقعی و یا برای غنی سازی تجربه خودشان ترغیب کند."
سینرگوژی جهت آموزش دروس مختلف و موقعیتهای متفاوت هر چهار روش را ارئه می دهد.
معلم جهت آموزش در موقعیت های متفاوت باید هر چهار روش را فراگیرد تا بتواند به اهدافی که آموزش "یادگیری از طریق همیاری" مطرح می کند دست یابد.
در قلب این روش موضوع "انگیزه" نهفته است. اگر فراگیران به اندازه کافی دارای انگیزه نشوند، نه به طور مؤثر عمل می کنند و نه یادگیری را پاداش دهنده و یا ارضا کننده می یابند.
یکی دیگر از نقاط قوت این طرح این است که مسئولیت یادگیری را بر دوش شرکت کنندگان قرار می دهد و آنان را درگیر فرایند یادگیری می نماید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 18 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید