فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:280
فهرست مطالب:
سپاسگزاری 1
فصل اول-کلیات 4
1-1طرح مساله 5
1-1-1 فولکلور؛ سنت و زیبایی شناسی 6
2-1-1 تعریف مفاهیم 20
2-1 ضرورت و اهمیت پژوهش 24
3-1 اهداف و پرسشها 26
4-1 روش شناسی 28
1-4-1 روش کیفی 28
2-4-1 اتنوگرافی 33
3-4-1 اسناد و مدارک 43
4-4-1 مردم نگاری تفسیری 44
5-4-1 تحلیل، تفسیر و ارائه گزارش 47
5-1 تنگناها 48
بخش نخست: مطالعات نظری
فصل دوم- سوابق پژوهش 49
1-2- پژوهش اول 49
2-2-پژوهش دوم 59
1-2-2 نهاد های فرهنگی در یونان 61
2-2-2 انواع نهادها و نقش سنت 63
3-2-2 فرهنگ عامه به عنوان جایگزین 66
4-2-2 نهادهای فرهنگی در مراکز شهری: مباحثه ای در باب گذشته و حال 69
3-2 پژوهش سوم 74
فصل سوم - نظریه پژوهش 82
1-3 کلود لوی استروس 82
1-1-3 مکتب ساختارگرایی 82
2-1-3 انسان شناسی ساختارگرا 83
3-1-3 رویکردی ساختاری به اسطوره 87
2-3 ویکتور ترنر 93
1-2-3 نمادها، زیارت ها و درام ها 93
2-2-3 نمادها 95
3-3 کلیفورد گیرتز 100
1-3-3 انسان شناسی تفسیری 100
2-3-3 توضیح همه جانبه و فراگیر و فرهنگ به عنوان یک متن 101
3-3-3 مراسم عزاداری جوایی ها 104
4-3 نقد و ارزیابی 107
5-3 چارچوب نظری 110
فصل چهارم – ترکمن های مورد مطالعه 117
1-4 موقعیت جغرافیای طبیعی ترکمن ها در ایران 117
1-1-4 ترکمنستان 119
2-4 نگاهی به تاریخ مردم ترکمن 120
3-4 جمعیت شناسی قوم ترکمن 121
4-4 اصل و نسب ترکمن ها 122
5-4 ایل و طوایف ترکمن 123
1-5-4 ایل گوکلان 124
2-5-4 ایل یموت 124
3-5-4 عشایر ترکمن 125
6-4 ساختار اجتماعی 125
7-4 زبان و ادبیات ترکمن 126
1-7-4 تاریخچه زبان ترکمن ها 126
2-7-4 مقدمه ای بر ادبیات عامیانه ترکمن ها 128
8-4 مذهب ترکمن ها 128
9-4 اقتصاد ترکمنان 130
10-4 ویژگی قومی عشایر ترکمن 130
بخش دوم: مطالعات میدانی
فصل پنجم - یافته های پژوهش 131
1-5 ترانه ها 131
1-1-5 ترانه های عقد کنان 131
2-1-5 ترانه های عروسی 133
3-1-5 ترانه های بازی 137
4-1-5 ترانه های غنایی 140
2-5 لاله 142
1-2-5 لاله های نو عروسان 142
2-2-5 لاله دختران 146
3-5 لالایی 153
4-5 ضرب المثل ها 158
5-5 فکاهیات ، طنز 162
6-5 روایت ها 164
1-6-5 روایت درباره کرم حضرت علی (ع) 165
2-6-5 دلالت بخشی 167
7-5 قصه ها 169
1-7-5 یک وجبی 170
2-7-5 گلنار 173
3-7-5 کلاغ و روباه 176
4-7-5 خواب های پادشاه 178
5-7-5 جوان خردمند 183
8-5 داستان 186
1-8-5 گوک دفه 187
9-5 چیستان ها 191
10-5 کنایات و تشبیهات 195
11-5 اشتباه انداز ها 198
12-5 مرثیه یا نوحه سرایی 200
13-5 دعای باران 203
فصل ششم - تحلیل یافته ها 207
1-6 ترانه ها تراوش گفتمان زیبایی 207
2-6 لاله، خاص گرایی نسل نو 211
3-6 لالایی، از زیبایی شناختی تا روشنگری 214
4-6 ضرب المثل، استعاره حقیقت 217
5-6 خنده های آیینی 218
6-6 روایت، اساس تحلیل 220
7-6 قصه، پیدا و پنهان زندگی 224
8-6 داستان، از سکوت تا سکون 234
9-6 چیستان ها ، اشتباه انداز ها، کنایات و تشبیهات، بازی های زبانی 236
10-6 مرثیه، ملودی حرکت دو جهانی 238
11-6 دعای باران، از خواهش تا طراوت 239
فصل هفتم- نشانه شناسی و معنی شناسی 242
فصل هشتم - تفسیر گفتمانی 259
نتیجه گیری 269
پیشنهاد های علمی 273
فهرست منابع 274
فصل اول-کلیات
پژوهش حاضر «تحلیل اجتماعی گفتمان فولکلور در ایران معاصر (نمونه مورد مطالعه حوزه فولکلور ترکمن)» نام دارد. این پژوهش به منظور انجام تکلیف پایانی فعالیت های آموزشی در دوره تحصیلی دکتری در رشته جامعه شناسی نظری – فرهنگی انجام شده است.
پس از این نکته لازم است که گفته شود موضوع پیشنهادی مورد مطالعه مورد علاقه محقق می باشد و سالیان سال است که از مجرای چنین مطالعاتی موفق به دست یابی به معانی و مفاهیم گوناگونی در عرصه های پژوهشی شده است. در این مسیر فولکلور به عنوان ابزاری برای انعکاس مفاهیم اجتماعی، در دو نگره روش شناختی درونی و بیرونی در نظر گرفته می شود و این امکان را برای محقق بوجود می آورد که از دو منظر به پدیده فرهنگی – اجتماعی توجه کند. همین قاعده راهنمای پژوهشگر به حیطه های مختلف گفتمانی می باشد و بارزترین نکته مورد نظر پژوهشگر به حساب می آید.
همانگونه که گفته شد فولکلور ابزار و انعکاس معانی اجتماعی هر قومیت است. افراد قومیت بدین ترتیب ظرف بسیار مناسبی برای ابراز عقاید خود از نظر محتوایی و از نظر ابزاری بدست می آورند. این ظرف و ابزار برای محققانی که بخواهد معانی تولید شده در حوزه عمومی و خصوصی یک جامعه را به کار بگیرند بسیار راهگشا خواهد بود.
بدین ترتیب معلوم می شود که انجام چنین پژوهشی هم از نظر بیرونی و هم از نظر درونی می تواند وضعیت فرهنگی و اجتماعی قومیت را بر نمایاند. هرچند که خود فولکلور امری است تاریخی و به ظاهر تکراری؛ اما کارکرد های منعطف به زمان آن معانی جدیدی را ارائه می دهد که بسیار با ارزش است و محقق را بر آن می دارد تا به جای آنکه بگوید تاریخ برای دیروز است آن را برای فردا نیز معرفی نماید.
1-1طرح مساله
همانگونه که گفته شد، موضوع این تحقیق عبارتست از تحلیل اجتماعی-فرهنگی گفتمان های فولکلور در ایران معاصر (نمونه مورد مطالعه قوم ترکمن). در راه انجام چنین پژوهشی نکات گوناگونی وجود دارد که می تواند این موضوع را از سطح یک موضوع عام مطالعاتی، به طرح یک موضوع خاص هدایت نماید و نظام مندی ویژه ای را برای نیل به اهداف مطالعاتی پیرامون خود بوجود آورد.
همانطور که همه می دانیم فولکلور عنصری زبانی از عناصر چندگانه فرهنگ است که می تواند به عنوان یک ابزار و یک حوزه مناسب، اطلاعات لازم را در اختیار پژوهشگر قرار دهد و پژوهشگر بدین گونه بتواند حول محور شناخت ابعاد مفسر حیات فرهنگی اجتماعی قوم مورد مطالعه قدم بزند.
بدین ترتیب فولکلور برای همگان امری شناخته شده است. هنگامی که این پدیده را از مناظر مختلف مورد توجه قرار دهیم از آن مفاهیم گوناگونی در می یابیم. مثلا گاهی اوقات تولیدات فولکلوری از نظر نوع و جایگاه زبانشناسانه مورد توجه قرارمی گیرد. در چنین مواقعی عناصر تولید شده از نظر صحت ادبی مورد توجه قرار میگیرند و زشتی و زیبایی آنها از منظر ساختار زبانی به مطالعه در می آید. گاهی اوقات عناصر تولیدی از نظر زیبایی شناسی مورد توجه واقع می شوند که در این صورت پژوهشگران به دنبال آن هستند تا عناصر و شاخص های تولید زیبایی را در این مجرا جستجو کنند. در اینگونه مطالعات، عموما عناصر فولکلوریستیک تولید شده از منظری مورد توجه قرار می گیرند که می توانند ابزاری برای ایجاد تزیینات در آثار تولید شده زبانی به حساب آیند و وظیفه بسیار مهمی در چرایی و چگونگی پرکردن اوقات فراغت افراد جامعه را به دنبال خود به یدک می کشند.
در مرحله ی بعد نگاه به فولکلور به عنوان یک زبان اجتماعی است؛ یعنی جوامع و قومیت های مربوط، ضمن توجه به اصول زبان شناختی و زیبایی شناختی آن برای طرح اندیشه ها، آمال و آرزوهای خود در زندگی اجتماعی از آن استفاده می کنند. فولکلور وسیله ای است که امروزه در نقاط مختلف جهان به عنوان ابزاری برای خودنمایی و ابراز وجود در حوزه عمومی جامعه به کار گرفته می شود. در حوزه عمومی طرح اندیشه های اجتماعی مهم تر از هرچیز دیگری متوجه منطق و بکارآیی لازم است. در این مرحله انسان ها اصرار دارند که اصلیت آنها معلوم باشد تا با چنین وضعیتی هویت های شناخته ای از ایشان صادر گردد تا بتوانند به ابراز وجود خویشتن بپردازند. هنگامی که این ابزار در دست اعضای اجتماعی و قومی قرار می گیرد، این اعضا را بر قدم های خود استوار می سازد و آنها را به خود باوری می رساند. به علاوه این خاصیت مردم شناسانه فولکلور به لحاظ استمرار حیات تاریخی مستمرش با زمان حال به پشتوانه ای ارزشمند تحت عنوان میراث فرهنگی تبدیل می شود که علاوه بر بکارآیی فرهنگی، بکارآیی اجتماعی نیز از آن صادر می گردد. درچنین وضعیتی "خود" اجتماعی اعضای قوم شکل می گیرد و برمبنای این شکل گیری، قومیت به خودنمایی و طرح عقیده و دفاع از خویشتن می پردازد.
اینک برای آشنا شدن بهتر با مفاهیم ذکر شده، به بررسی دقیق تر فولکلور در سه حوزه سنتی بودن، زیبایی شناسی و اساس اجتماعی می پردازیم.
1-1-1 فولکلور؛ سنت و زیبایی شناسی
واژه ای که در سال 1864بوسیله ویلیام توماس مطرح گردید ترجمه واژه آلمانی folkkunde بود که در سال 1787 در مردم شناسی آلمان مطرح گردید. "واژه ترکیبی ساکسونی توماس یعنی folklore در زبانهای مختلف دنیا از رواج خوبی برخودار شد." ؛ هر چند گاهی در توافق یا تضاد و رقابت با واژه های محلی قرارمی گرفت. توماس فولکلور را ضرورتا با به کارگیری و معرفی و معین کردن برخی اشکال آن تعریف کرد. مثلا در کلام او ضرب المثل، خرافات، آداب و رسوم، آیین ها و... مربوط به زمان گذشته فولکلور به حساب می آمد.
فولکلور در بر گیرنده اشکال فرهنگی، سنتی می باشد و رشته ای است که به مطالعه این اشکال می پردازد؛ اگر چه در سالهای اخیر واژه folkloristic Studies برای رشته ای که به مطالعه فولکلور می پردازد از رواج بیشتری برخوردارشده است.
"مفهوم فولکلور در اواخر قرن نوزدهم به عنوان تصویری یک پارچه شده از زبان، فرهنگ، ادبیات و ایدئولوژی در آمد تا در خدمت ملیت گرایی رمانتیک قرار گیرد." در نزد فیلسوف معروف آلمانی یعنی "هردر" ، که مفهوم مردم و سنت مردم او، تمامی استنباط های بعدی از فولکلور را شکل می داد، دارا بودن یک زبان مشترک، سنگ محکی برای تمایزات بین افراد و ابزاری برای تشخیص منشا ظهور وخاستگاه خودشناسی و محافظت از آن بود. در نظر "هردر" زبان مشترک، ابزاری برای نشان دادن خصوصیات درونی مردم بود.
به علاوه، زبان نشان دهنده معانی انتقال سنت های مجزای عامه در طول نسل های متفاوت بود. همچنین زبان ابزاری برای شناخت فرآیند تولیداتی بود که "هردر" آنها را فرهنگ می نامید . در مفهوم "هردر" فرهنگ وسنت بالاترین ودرست ترین معنی خود را در شکل گیری فرهنگ عامه بدست می آورند. انسان شناسان، زبان شناسان، جامعه شناسان فرهنگ و فولکلور شناسان، از این پس سعی کردند با مطالعه خود به حفظ و نگهداری فولکلور کمک نمایند هر چند هر کدام از آنها فولکلور را از نگاه خود تعریف کرده اند؛ هر یک بر ابعاد و جنبه های خاص خود توجه کردند و هزینه چنین اقدامی به جای وحدت روش شناختی در یک مطالعه موفق، درگیر شدن با یکدیگر بر سر تناقضات و تفاوتها بود. بنابراین به جای تلاش برای ارائه معنای واحدی از فولکلور، مفید تر آن است که ما بر ابعاد برجسته و باقی مانده هر یک از حوزه های یاد شده قبلی (زبان شناسی و...) بپردازیم. شاید این عناصر عواملی برای جلب علاقه به مطالعه فولکلور باشد.
