مشخصات این فایل
عنوان: حمام های صخره ای آذربایجان شرقی (تبریز)
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 42
این مقاله درمورد حمام های صخره ای آذربایجان شرقی می باشد.
بخشی از تیترها به همراه مختصری از توضیحات هر تیتر از مقاله حمام های صخره ای آذربایجان شرقی
معماری صخره ای در آذربایجان
«از دهانه های آتشفاشن سهند و سبلان طی هزاران سال گدازه و مواد مذاب به بیرون جهیده و بر یو هم انباشته شده است، به تدریج در طی هزاران سال بر روی این گدازه ها پوسته ای از سنگ توف با مقاومت های مختلف به وجود آمده است، لایه های نرم این پوسته در طی سالیان، به وسیله برف و باران شسته شده و لایه های سخت تر به صورت کران به اشکال مختلف به وجود آمده است («کندوان» بررسی های تاریخی، سال دوازدهم، ص 187). ترکیب و دانه بندی این کران ها به نوعی است که به سهولت می توان داخل آن را با گلنگ های حفر قنات و چاه مطابق عملکرد مورد نیاز خالی کرد. شکل کران ها در چگونگی حفر فضاهای مورد نیاز تأثیر دارد. در روستای قدیمی حیله ور، که احتمالاً تا دوره مغول مورد استفاده قرار می گرفته، همچنین در روستای سپور در بناب و روستاهای صخره ای (متروکه) در منطقه ارسباران و اردبیل بناها عموماً در یک سطح کنده شده و یک طبقه است ولی در روستاهای .....(ادامه دارد)
سربینه
فضایی ما بین ورودی و گزمینه حمام که دارای رختکن و سکو و غیره است و برای مراسمی از قبیل میوه خوری، مصرف قلیان، صحبت و شوخی، و در فرم های خصوصی تر آرایش زنان پس از استحمام نیز استفاده می شد.
1- ورودی
2- توالت
3- سکو
4- حوض
5- جرز (قاب طاقی میاندر)
6- گرمینه
چنانچه دکتر فووریه فرانسوی، پزشک مخصوص ناصرالدین شاه و حرمسرای او ، در کتاب خاطرات خودبه سه سال در دباره ایران درباره یکی از همسران شاه می نویسد : «روسی دیگر امنیه اقدس مرا به تماشای حمام خود فرستاد. این حمام دو قسمت دارد و تمام دیوارهای آن از مرمر است.
قسمت اول محل رختکن و آرایش و قسمت دوم برای استحمام است. حوضی در میان سربینه است که فواره ای از آن می جهد و با آب خود که به صورت گرد به اطراف پراکنده می شود فضا را خنک می کند و طاقچه هایی در آنجا است که در آنها هر قسم اسباب آرایش گذاشته و در دو تاق نمای .....(ادامه دارد)
حمام های خصوصی و خانگی
ضرورت پاکیزگی و طهارت و سابقه و درک آن در نزد اقوام یکسان نبوده است ولی آیین شستشو، تظهیر و غسل از قدیم الایام از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
طبق مدارک، سابقه مراسم شستشو در ایران به پیش از زمان زرتشت می رسد و در این رابطه می توان به مراسم غسل مهر پرستان اشاره نمود. که برای انجام مراسم باید سه روز و سه شب در فواصل معین غسل می نمودند تا قادر به شرکت در این برنامه ها گردند. اهمیت آب در این آیین به حدی بود که این مهرابه ها یا در کنار چشمه سازی قرار داشتند و یا آبی روان از کنارشان می گذشت، و پر واضح است که یکی از اعتقادات آیین هر شستشو و استحمام، یک فریضه مذهبی بوده است. بدین ترتیب در زمان کار کالا، امپراطور روم که از پیروان میترا بود، گرمابه های بسیاری ساخته شد و پیروان میترا پیش از ورود به مهرابه ها و برگزاری مراسم مذهبی در .....(ادامه دارد)
تزئینات حمام چهار فصل
تزئینات عمده چهار فصل که شامل ؛ کاشی کاریف نقاشی روی کاشی هفت رنگ و کاربندی زیر گنبد با گچ و دوال کاشی در زیر سقف گنبد سربینه و آجر لعابدار و آجر چینی ساده و بدون لعاب در کف فرش رواق های سربینه و کف فرش حوض هاست.
در تزئینات حمام چهار فصل دو طرح کاشی کاری به ابعاد 25×25 سانتی متر با نقوش احتمالاً بهمن و اسفندیار به صورت نیم برجستخه از سطح و کاشی معرق بسیار زیبا اجرا شده است.
سراسر ازاراه های رواق یا اتاقک های سربینه پوشیده از کاشی هایی با نقوش متنوع اسلیمی، گل و بوته و هندسی و لوزی های قلم گیری شده با رنگ های متنوع آبی، قرمز، طلایی، لاجردی ، سفید و زرد اخرایی، که مشخصه رنگ تزئینات قاجاری است، بسیار لطیف و چشم نواز است.
سراسر بدنه هشت ستون زیر گنبد اصلی سربینه ازاره تا زیر تاق حمام پوشیده از اشی هایی با تصاویر و نقوش اعم از نقش سربازان درازاره های ستون ها به شکل قرینه و نقوش گیاهی و .....(ادامه دارد)
معماری حمام چهار فصل
این بنا در زمینی به وسعت حدود 1400 متر مربع ساخته شده و دارای جهت غربی- شرقی در طول و شمالی- جنوب در عرض است. در طراحی و ساخت این بنا از فضاهای موجود به شکل مطلوب استفاده شد و اصول معماری ایرانی یعنی استحکام، زیبایی، آرامش و امنیت به طور کامل در آن رعایت شده است.
بنای حمام در عمق چهارمتری زمین قرار داد. اختلاف سطح آن به دلیل دسترسی سهل الوصول به آب، برودت هوا در زمستان و رحرات در تابستان بوده است. برای جلوگیری از تغییر دمای متعارف و تناسب در درون حمام و نیز ایجاد بین هوای برودتی و حرارتی، به گونه ای که افراد هنگام ورود و خروج در معرض تغییر ناگهانی هوا قرار بگیرند، کف واحدهای گوناگون معماری این .....(ادامه دارد)
پیشینیه تاریخی حمام چهار فصل
حمام چهار فصل از بناهای دوره قاجاریه است در زمانی که بنیان قلعه نظامی شهر سلطان آباد به دستور فتحعلی شاه قاجار در 1320 هـ.ق آغاز شد، در طول هفده سال بخش های فراوانی از این شهر نو بنیاد، شامل بازار، مسجد جامع، بناها و مراکز عمومی و واحدهای مسکونی مورد نیاز ساخته شد. پس از شکی گیری شهر مدت زمانی طول کشید تا نقش مسکونی، تجاری و خدماتی خود را به صورت اولیه باز یابد. بدیهی است این امر در شرایط فقدان شهری مهم در منطقه و نیز با توجه به پافشاری بانی، مبنی بر اینکه شهر در زمان کوتاه تری شکل گیرد، نشانگر عدم استقبال جمعیت و آهنگ کند جمعیت پذیری آن در سال های اولیه تأسیس است. شهری که در آغاز تأسیس با مساحت به طور 850 متر و عرض حدود 600 متر ایجاد شد، با تمهیدات حاکمان وقت و ارائه تسهیلات لازم تعداد زیادی از مهاجرین از جمله تجار، کسبه و صنعت گران شهرهای اطراف مانند؛ بروجرد، خوانسار، گلپایگان، نراق و کاشان به .....(ادامه دارد)
برنامه مرمت
همان گونه که در عکس ها مشاهده می شود پیش ورودی (یا جلوخان) حمام هم سطح تراز کف هشتی ورودی نبود و در سال های پس از ساخت در حدود cm60 بالا آمده بود که در هنگام مرمت و ساماندهی، گودبرداری و محوطه سازی انجام شد و این عمل به ارتفاع ورودی افزود. البته در مرمت های گذشته (سال های دهه 1350) ورودی حمام به اندازه یک تاق نما جابجا گردیده بود که در زمان مرمت برگرداندن آن به وضع اصلی امکان پذیر نبود و به همین دلیل جای ورودی قبلی با تغییر مصالح نشان داده شد. در پس هشتی ورودی، فضهای خدماتی حمام وجود داشت که پس از بازسازی به عنوان فضاهای پشتیبانی کاربردی جدید استفاده می شود. با طراحی مناسب وضع سربینه، در تراز سکوها بدن هیچ گونه دخالت در اصالت بنا با مصالح چوبی، میز و نیمکت هایی برای نشستن مراجعین متناسب با پلان معماری حمام ساخته و نصب گردید که هر زمان که .....(ادامه دارد)
بخشی از فهرست مطالب مقاله حمام های صخره ای آذربایجان شرقی
مقدمه
معماری صخره ای در آذربایجان
حمام های صخره ای
تحلیل فضاها
ورودی
سربینه
گرم خانه
محل دوش ها
مصالح
سوخت
برنامه مرمت
پیشینیه تاریخی حمام چهار فصل
معماری حمام چهار فصل
سربینه
خزانه و تیان
مواد و مصالح به کار رفته در بنا
تزئینات حمام چهار فصل
حمام های خصوصی و خانگی
تقارن روز حمام و نظافت خانه
نقش مشاغل مختلف در استحمام خانواده
نقش فصول سال در نوبت های استحمام
سربینه
دانلود مقاله حمام های صخره ای آذربایجان شرقی