فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 22 صفحه
چکیده
حدود 20 سال از مصوبه مورخ 1373 شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست در خصوص الزام تهیه گزارش ارزیابی محیط‌زیستی برخی از طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌‌ای توسط مجریان می‌گذرد. در طول این مدت علاوه بر تثبیت جایگاه قانونی فرآیند ارزیابی محیط‌زیستی در کشور و افزایش تعداد طرح‌ها و پروژه‌های مشمول ارزیابی محیط‌زیستی از 7 عنوان به 51 عنوان طرح و پروژه، تعداد گزارش‌های ارزیابی در طول سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. به طوری که در طول این 20 سال بیش از 1500 گزارش ارزیابی طرح‌ها و پروژه‌های مختلف تهیه و مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار گرفته است. اکنون پس از گذشت 2 دهه از شروع فرایند ارزیابی محیط‌زیستی در ایران وقت آن رسیده است که این فرایند 20 ساله مورد کالبد شکافی قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت آن بر اساس یک آسیب‌شناسی علمی مورد شناسایی قرار گیرد.
سرآغاز
در فرآیند سیر تکامل مدیریت محیط‌زیست به عنوان یک نظام گسترده و پویا برای مواجهه با آلودگی و تخریب محیط‌زیست، رویـکردهای پیشگیرانه‌ای مورد توجه قــرار گرفته اند. در این راستا، از پایان دهه 1960میلادی، ارزیابی اثرات محیط‌زیستی به عنوان فعالیتی به منظور شناسایی و پیش‌بینی اثرات یک پروژه بر روی رفاه و سلامت انسان و نیز بر محیط بیوژئوفیزیکی و همچنین بررسی و انتشار اطلاعات این اثرات مطرح و اجرای قانونی آن جایگاه ویژه‌ای در کشورهای مختلف جهان یافته است.
در سطح کشور قوانین محیط‌زیستی شاخه مهم و مستقلی از حقوق عمومی تلقی می‌شود که با اصل پنجاهم قانون اساسی قوام گرفته و اخیراً با مصوبات و قوانین مربوط به ارزیابی اثرات محیط‌زیستی از تکوین و تکامل نسبی برخوردار شده است.
با توجه به اثرات تخریبی و بعضاً غیرقابل جبران و بسیار پرهزینه بسیاری از پروژه‌های توسعه، ارزیابی محیط‌زیستی به عنوان یک ابزار قدرتمند برای دستیابی به توسعه پایدار از سال 1373 در کشور ایران جایگاه قانونی یافته است.
طرح مسئله
پس از تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط است در سال 1352 قوانین مختلفی در مراجع قانونی ایران به تصویب رسید که عمده‌ترین آنها در ارتباط با مقوله ارزیابی محیط‌زیستی عبارتند از:
- تبصره 13 برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دولت
- مصوبه شماره 138 شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست در مورد ارزیابی اثرات محیط‌زیستی 1373
- آیین‌نامه (الگوی) ارزیابی اثرات محیط‌زیستی مصوب شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست 1376
- ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه مصوب 1379
- ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب 1384
- آیین‌نامه اجرایی ماده 105 برنامه سوم توسعه تنفیذی در ماده 71 برنامه چهارم توسعه مصوب 1387
- بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389
- تعیین نوع و مقیاس طرح‌ها و پروژه‌های مشمول انجام مطالعـات ارزیابـی محیط‌زیستـی مصوب 1390 شورای‌عالی
حفاظت محیط‌زیست
- آیین‌نامه ارزیابی اثرات محیط‌زیستی طرح‌های بزرگ تولیدی، خدماتی و زیربنایی کشور مصوب 1390 هیئت وزیران
- تهیه پیش‌نویس طرح قانون ارزیابی محیط‌زیستی ایران (در مرحله بررسی در مجلس شورای اسلامی)
توجه به محیط‌زیست و طبیعت در دوران ما تبدیل به معیار شده است، معیاری که هر روز بیش از پیش در جهان فراگیر می‌شود به طوری که از اواخر دهه 1960 که پدیده محیط‌زیست‌گرایی (Environmentalism) در جهان پدیدار می‌شود و در سال 1971 کنفرانس سازمان ملل پیرامون محیط‌زیست انسانی در استکهلم سرآغاز تلاش دولت‌ها برای پاسخگویی به این نیاز جهانی بود (نصیری، 1384). 20 سال پس از اعلامیه استکهلم، اجلاس معروف کره زمین در ریودوژانیرو واقع در کشور برزیل در سال 1992 تشکیل و باعث ایجاد جریان فکری توسعه و محیط‌زیست به عنوان دو روی سکه گردید و عبارت توسعه پایدار یکی از اساسی‌ترین جلوه‌های علایق مردم سراسر جهان درآمد (نصیری، 1384). 20 سال بعد در همین مکان اجلاس ریو به علاوه 20 در سال 2012 میلادی تشکیل و خروجی آن سندی با عنوان آینده‌ای که ما می‌خواهیم بود. این سند که متشکل از 6 فصل است بر تحقق توسعه پایدار با تاکید بر ابعاد سه گانه آن یعنی اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی تدوین گردیده است.
تحقیق درباره بررسی آسیب‌شناسی فرایند ارزیابی محیط‌زیستی در ایران