تحقیق در مورد از انقراض حکومت ساسانی تا پایان قرن سوم هجری

اختصاصی از فایلکو تحقیق در مورد از انقراض حکومت ساسانی تا پایان قرن سوم هجری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه100

فهرست مطالب

از انقراض حکومت ساسانی تا پایان قرن سوم هجری --> آغاز ادب فارسی

قرن چهارم، عصر سامانی و بویی

از انقراض حکومت ساسانی تا پایان قرن سوم هجری --> آغاز ادب فارسی

چنانکه میدانیم زبان رسمی و ادبی ایران در دوره ساسانی لهجه پهلوی جنوبی یا پهلوی پارسی بود. این لهجه در دربار و ادارات دولتی و حوزه روحانی زرتشتی چون یک زبان رسمی عمومی بکار میرفت و در همان حال زبان و ادب سریانی هم در کلیساهای نسطوری ایران که در اواخر عهد ساسانی تا برخی از شهرهای ماوراءالنهر گسترده شده است، مورد استعمال داشت.

پیداست که با حمله عرب و بر افتادن دولت ساسانیان برسمیت و عمومیت لهجه پهلوی لطمه‏ای سخت خورد لیکن بهیچ روی نمیتوان پایان حیات ادبی آن لهجه را مقارن با این حادثه بزرگ تاریخی دانست چه از این پس تا دیرگاه هنوز لهجه پهلوی در شمار لهجات زنده و دارای آثار متعدد پهلوی و تاریخی و دینی بوده و حتی باید گفت غالب کتبی که اکنون بخط و لهجه پهلوی در دست داریم متعلق ببعد از دوره ساسانی است.

تا قسمتی از قرن سوم هجری کتابهای معتبری بخط و زبان پهلوی تألیف شده و تا حدود قرن پنجم هجری روایاتی راجع بآشنایی برخی از ایرانیان با ادبیات این لهجه در دست است و مثلاً منظومه ویس و رامین که در اواسط قرن پنجم هجری بنظم درآمده مستقیماً از پهلوی بشعر فارسی ترجمه شده و حتی در قرن هفتم «زرتشت بهرام پژدو» ارداویرفنامه پهلوی را بنظم فارسی درآورد.

در سه چهار قرن اول هجری بسیاری از کتب پهلوی در مسائل مختلف از قبیل منطق، طب، تاریخ، نجوم، ریاضیات، داستانهای ملی، قصص و روایات و نظایر آنها بزبان عربی ترجمه شد و از آنجمله است: کلیله و دمنه، آیین نامه، خداینامه، زیج شهریار، ترجمه پهلوی منطق ارسطو، گاهنامه، ورزنامه و جز آنها.

در همین اوان کتبی مانند دینکرت، بندهشن، شایست نشایست،ارداویرافنامنه، گجستک ابالش، یوشت فریان، اندرز بزرگمهر بختکان، مادیگان شترنگ، شکند گمانیک و یچار و امثال آنها بزبان پهلوی نگاشته شد که بسیاری مطالب مربوط بایران پیش از اسلام و آیین و روایات مزدیسنا و داستانهای ملی در آنها محفوظ مانده است. مؤلفان این کتب غالباً از روحانیون زرتشتی بوده و باین سبب از تاریخ و روایات ملی و دینی ایران قدیم اطلاعات کافی داشته‏اند. از این گذشته در تمام دیوانهای حکام عرب در عراق و ایران و ماوراءالنهر تا مدتی از خط و لهجه پهلوی استفاده میشده است.

با همه این احوال پیداست که غلبه عرب و رواج زبان دینی و سیاسی عربی بتدریج از رواج و انتشار لهجه پهلوی میکاست تا آنجا که پس از چند قرن فراموش شد و جای خود را بلهجات دیگر ایرانی داد.

خط پهلوی هم بر اثر صعوبت بسیار و نقص فراوان خود بسرعت فراموش

پایان نامه بررسی مجموعه اشیاء برنزی دوره ساسانی

اختصاصی از فایلکو پایان نامه بررسی مجموعه اشیاء برنزی دوره ساسانی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل wordبوده و قابلیت ویرایش دارد

تعداد صفحه:215

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                          صفحه

مقدمه .................................. 1

فصل اول:کلیات.......................... 3

1-1 بیان مسئله................................. 4

1-2 اهداف تحقیق................................ 4

1-3 سوالات تحقیق................................ 5

1-4 فرضیات تحقیق............................... 5

1-5 روش تحقیق.................................. 5

1-6 محدودیتهای تحقیق........................... 6

فصل دوم:تاریخ سیاسی ساسانیان........... 7

فصل سوم:ظروف........................... 11

3-1 مشخصات کلی ظروف دوره ساسانی .............. 12

3-1-1 شکل ظروف................................ 12

3-1-2 تکنیک ساخت ظروف......................... 15

3-1-3 تکنیک تزیینات ظروف...................... 16

3-1-4 تزیینات ظروف و گاهنگاری آنها............ 17

3-2 ظروف مفرغی................................ 23

3-2-1 بشقابها................................. 27

3-2-2 سینی ها................................. 37

3-2-3 کاسه ها................................. 49

3-2-4 ابریق ها................................ 67

3-2-5 گلدانها................................. 71

3-3 نتیجه گیری فصل............................ 81

فصل چهارم:پیکره ها..................... 85

4-1 مشخصات کلی پیکره سازی دوره ساسانی......... 86

4-2 پیکره های مفرغی........................... 95

4-3 نتیجه گیری فصل............................ 142

فصل پنجم:مسکوکات...................... 145

5-1 مشخصات کلی سکه های دوره ساسانی............ 146

5-2 سکه های مفرغی............................. 158

5-3 نتیجه گیری فصل............................ 197

فصل ششم:نتیجه گیری کلی و پیشنهادات.... 199

6-1 نتیجه گیری کلی............................ 200

6-2 پیشنهادات ................................ 201

پیوست ....................................... 203

منابع و مآخذ ............................. 204

چکیده انگلیسی ............................. 215

مقدمه :

یکی از درخشانترین دوره های تاریخ فرهنگ و تمدن ایران از نظر ترویج هنرهای گوناگون، دوره ساسانی است. دوره طولانی جهانداری ساسانیان (652-224م) که خود را وارث شیوه و منشی جهانداری هخامنشیان می دانستند، از پادشاهی اردشیر اول آغاز گردیده و با ظهور اسلام و شکست یزدگرد سوم پایان گرفته است.

هنر این دوره دارای ویژگیهای درباری، رسمی و مذهبی می باشد. تاثیرات مذهب در فرهنگ و هنر از آغاز تا پایان دوره کاملاً نمایان است.

دوره ساسانی نه تنها تضمین کننده ی تداوم خلاقیتهای گذشته بوده بلکه با نوآوریهای هنری خود سهم مهمی در عرصه جهانی ایفا کرده است. جامعه و تمدن ساسانی ضمن نگاه به گذشته و بی تفاوت نبودن بر جریانهای فرهنگی روز به دلیل وسعت شاهنشاهی ساسانی که از سرحدات گرجستان و ارمنستان تا سواحل خلیج فارس و دریای عمان و از سواحل سند تا روز فرات گسترده بود، ضمن پذیرش جریانهای متفاوت فرهنگی، عناصر فرهنگی آنها را منطبق با نیازها و سنتهای ملی خود تغییر شکل و محتوا می دهد و تبدیل به محصول فرهنگی نوینی می کند.

با انقراض این شاهنشاهی، سنت هنری آن دوره پایان نمی پذیرد، بلکه خلافت بنی امیه وبنی عباس را تحت تاثیر شدید افکار و عقاید هنری خود قرار می دهد و تا نواحی دوردست اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام و امپراتوری عظیم روم شرق نیز نفوذ می کند.

در دوره ساسانی بدلیل وسعت شاهنشاهی که برگستره وسیعی از جهان قدیم فرمانروایی می کرد، شاهد تنوع فرهنگی و اقلیمی و هنرهای رایج هستیم، هنرهای همچون معماری، فلزکاری، مهرسازی، گچ بری، پارچه بافی، سکه زنی و غیره، هر یک از این هنرها به اوج شکوفایی خود رسیده بوده اند که امروزه بر آثار باقی مانده قابل مشاهده است.یکی از این هنرها که به اوج شکوفایی خود رسیده بود هنر و صنعت فلزکاری است. اشیاء فراوانی از فلزهای گوناگون همچون طلا، نقره، مفرغ و غیره ساخته شده است. این اشیاء از ظروف گرفته تازیورآلات، مسکوکات، ادوات جنگی و پیکره ها و ...

در حال حاضر بسیاری از این آثار ارزشمند در موزه های معروف جهان همچون موزه لوور، بریتانیا، ارمیتاژ، متروپولتین و همچنین مجموعه های خصوصی نگهداری می شوند.

امروزه به اشیاء ساخته شده از طلا و نقره بخصوص ظروف، مسکوکات توجه فراوانی شده است و مطالعات جامع و کاملی از جنبه های مختلف بر روی این آثار توسط پژوهشگران ایرانی و خارجی صورت گرفته که بصورت مقالات و کتابهای متعدد منتشر گردیده است.

ولی متاسفانه به اشیاء مفرغی این دوره اهمیت چندانی داده نشده است.

در دوره ساسانی اشیاء فراوانی از مفرغ* ساخته شده است که از این میان می توان به ادوات جنگی، زیورآلات ظروف، پیکره ها، قلاب کمرها و مسکوکات اشاره نمود که هر کدام از آنها دارای اهمیت و زیبایی خاص به خود می باشند.

بدلیل اینکه مطالعه و بررسی همگی آثار مفرغی این دوره، بخاطر گستردگی در این پایان‌نامه میسر نمی باشد. بنابراین در این پایان‌نامه سعی بر آن شده است که مجموعه از این آثار را که شامل ظروف، پیکره ها و مسکوکات می باشد را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و با تفکیک و معرفی آثار به تحلیل و مقایسه تطبیقی با سایر آثار این دوره پرداخته شود.

امید است مطالب این تحقیق گاهی کوچک باشد در جهت شناخت و معرفی هنر مفرغ کاری این دوره بخصوص اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام .

* - در این پایان نامه به جای واژه «برنز» سعی گردیده از واژه فارسی آن «مفرغ» استفاده گردد.

تحقیق: معماری ایران در زمان ساسانی

اختصاصی از فایلکو تحقیق: معماری ایران در زمان ساسانی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تحقیق: معماری ایران در زمان ساسانی ، با فرمت ورد 36 صفحه

بخشیهایی از متن :

خلاصه :شرحی بر معماری دورة اسلامی و تاثیرآن برهنر "روم غربی" و هنر اسلامی، ویژگی‌های معماری این دوران، طاق، قوس، گنبد، شرحی بر شهر مدائن پایتخت ایران ساسانی و شهر سلوکیه،‌شهرصد دروازه،‌طاق کسری و و ویژگی‌های معماری آن، مراسمی که دراین بنا انجام می‌شده، کاخ سفید بنای دیگر ساسانی در نزدیکی شهرتیسفون، اسامی هفت شهری که مدائن را تشکیل می‌داده و شرحی دربارة آنان، فتح مدائن و انهدام آن ـ وصف مدائن از شعرا و سخنورانی که پس از ویرانی آن را دیده‌اند، متن شعر فردوسی و خاقانی و ترجمة قصیده "بحتری" دربارة ایوان مدائن ـ توصیف قالی بهارستان و تخت صاقدیس و ارزش هنری هریک.

معماری ایران در عهد ساسانی

           «مدائن»

  علی سامی

  ساسانیان سازنده شهرهای بسیاری بوده که ویرانه‌های چندی از آنها که بجا مانده، نمودار شکوه و بزرگی و بلندنظری آنها

می‌باشد. در کتاب شهرستانهای ایران که به زبان پهلوی مانده، نام صدها شهر که شاهنشاهان ساخته‌اند، و تا چندی پس از آنها نیز آبادان بوده است، یاد شده. در این گفتار به ذکر یکی از معظمترین و پزشکوهترین آن می‌پردازد.

           بطور مقدمه باید گفته شود، که معماری عهد ساسانی با ا حداث طاقهای آجری بجای پوششهای چوبی که سرانجام در اثر پوسیدگی یا موریانه یا آتش‌سوزی ویران می‌گردید، و همچنین نیاز کاخها را به ستونهای زیاد که تالار گسترده‌ای را به شکل جنگلی از ستون سنگی یا چوبی درمیآورد، و هنگام پذیرائی ناگزیر عده‌ای در پشت ستوها دیده نمی‌شدند، و از لحاظ فرش هم تولید اشکال می‌نمود، حل کرده بودند و با بکار بردن طاقهای هلالی مرتفع دهنه‌دار، که فشار آن فقط بر روی حرزهای دو سو بوده، از بکار بردن ستون و پوشش چوبی بی‌نیاز گردیدند. فایده و اثر محسوس این معماری همین بس، که تالار مدائن با 91 متر درازا و 26 متر پهنا، وسعتی در حدود نیمی از وسعت کاخ صدستون خشیارشا در تخت جمشید، بدون وجود ستونهائی مسقف و با ارتفاعی بیش از دو برابر بلندی کاخ آپادانای تخت جمشید سرپا بوده است، و اگر هر آینه خلیفه دوم عباسی «منصور دوانیقی» دست به ویرانی آن برای بردن مصالحش دراز نکرده بود، چه بسا که به این صورت امروزی درنمی‌آمد و با خلل کمتری بجا مانده بود.

           در بسیاری از بناهای ساسانی مصالح کم‌ارزش و پست مانند سنگهای شالوده یا آجر بکار رفته، ولی در ازا گچ‌کاری و گچ‌بری قابل توجه و شایان ارزشی بر روی آنها انجام میدادند. همین گچ‌بریها یکی از ویژگیها و مزایای معماری ادوار اسلامی گردید.

           طاقهای نیم‌دایره‌ای با آجر و پایه‌های سنگی و ستونهائی که از گچ و سنگ ساخته شده و اغلب متصل به دیوار بوده، از مزایای معماری و ساختمانهای عصر ساسانی است. ویرانه‌های مدائن و دو کاخ عظیم فیروزآباد و سروستان و بناهای بیشاپور کازرون و ویرانه‌های استخر همانندی از آن معماریهاست.

دانشمند و مورخ شهیر ویل‌دورات هم در کتاب «اوج اعتلاء بیزانس» درباره هنر و معماری ساسانی مینویسد:

مدائن (تیسفون):

           بزرگترین شهر و باشکوه‌ترین پایتخت ایران ساسانی، شهر تیسفون بود، که اکنون ویرانه‌های طاق و رواق و در و دیوار شکسته‌اش، در کنار رود دجله، چون آئینه سراپا عبرتی نمودار و گویای دوران سرافرازی و فر و شکوه دربار ایران کهن، و پدیدار آثار صنادید عجم میباشد، و با آنکه جزئی بیش از آن برپا نمانده، از لحاظ بزرگی و شکوه و هنر معماری، هنوز مورد شگفتی و تحسین جهانیان میباشد.

           این پایتخت را یونانیان کتیسفون(169 و در کتب مورخان و گویندگان و نویسندگان بنامهای تیسفون، مدائن (شهر شهرها)،‌مدائن سبعه، ایوان مدائن، طاق مدائن، طاق کسری،‌ایوان کسری، ‌تخت کسری، بارگاه خسرو، طاق خسرو و ایوان خسرو یاد گردیده، و بروزگار آبادانی یکی از غنی‌ترین و باحشمتترین دربارهای شاهی دنیای باستان بوده است، نزدیک 700 سال اریکه دو شاهنشاهی بزرگ اشکانی و ساسانی در آنجا قرار گرفته بود. این شهر نخست یک اردوگاه سپاه و در برابر سلوکیه از لحاظ سیاسی و برابری با رومیها بوجود آمده بود (حدود سال 22 ق. م) و کم کم پایتخت زمستانی شاهان اشکانی گردید و سپس این شهر و سلوکیه و چند شهر دیگر بهم پیوسته، شهر بزرگی را تشکیل دادند. قسمتی از کاخ خلیفه عباسی بغداد با مصالح ویرانه‌های شهر مدائن ساخته شده، و در حقیقت جانشین مدائن گردید.

طاق کسری در سال 19 پادشاهی خسرو انوشیروان حدود سال 550 میلادی در میان شهر روبروی دجله، همانجا که مانده طاقهای شکستهآن هم‌اکنون سرپا و از فرسنگها راه نمایان است، در شهر (اسپانبر) بنا گردید. ولی دانشمند فقید پروفسور هرتسفلد و چند تن خاورشناس دیگر معتقدند که این ایوان در زمان شاپور یکم بنا گردیده است. اندازه کاخ و ساختمانهای فرعی آن 300*400 متر بوده است.

طبری می‌نویسد که یوانیه(20) یکی از بزرگان، نامه‌ای به حضور بهرام پنجم برد. شکوه و جلال کاخ چنان او را مسحور نموده بود، که فراموشش شد احترامات لازمه و مقرر را بجا آورد، چون شاه علت حیرتش را دریافت، او را بخشید.

           یک کاخ دیگر نیز دو کیلومتری شمال تیسفون بنام (کاخ سفید) بوده است که از سده چهارم هجری به بعد بطور کلی ویران و محو می‌شود، ولی یعقوبی مورخ سده سوم هجری آن را دیده و از آن نام می‌برد.

           ویرانی قسمت مهم بنا را به منصور خلیفه دوم عباسی (754-755 م) نسبت میدهند، ولی چون خرج خراب کردن بیش از منافعی بود که ازین کار برده می‌شد، از ویران ساختن بقیه صرف نظر کرد. مصالح کاخ سفید شاهپور دوم، در بغداد برای (قصر تاج) بکار رفت و مقداری از سنگهای مدائن را نیز برای باروری همان کاخ حمل نمود. در سده چهارم هجری مدائن یک شهر کوچک و پرجمعیتی بوده است، و مسجد جامعی که در همان اوائل اسلام نزدیک گور سلمان فارسی ساخته بودند، برجا بوده است. صاحب مجمل‌التواریخ و القصص راجع به خراب کردن مدائن توسط منصور چنین می‌نویسد:

           «پس منصور خالد برمک(21) را گفت کوشک اسپید که به مدائن است بکنم و آلت و خشتها اینجا آوردم. خالد گفت مصلحت نباشد، که آن بنای اکاسره است و فخر آن امروز شماراست که هر آن کسی که بنا بیند داند، که آن پادشاهی بزرگ کرده است و کسانی که ایشان را غلبه کرده از ایشان بزرگتر باشند نشاید خراب کردن. منصور را از آن خوش نیامد و گفت همواره نصرت گبرکان کنی و دین پدرانت فراموش نگردد. خالد گفتا اگر ایشان را بد خواستم، شما را بدتر و خاموش گشت. منصور بفرمود تا آن کوشک را باز شکافته و خشت پخته به کشتی همه آوردند و چون حساب کردند، مئونت آن از بر شکافتن و ببغداد رسیدن هر خشتی،‌بدرمی سیم برمیآید، و به بغداد از نو بکمتر ازین می‌شایست پختن. منصور خالد را گفت، چه می‌بینید درین کار، گفتا چون دست بدان فراز کردی تمام برباید گرفتن، که اگر بجای بگذاری مردمان گویند بنا که ایشان بکردند، دیگر ملکان برنتوانستند شکافتن و خراب کردن، چنانک بود تمام برشکافتند.»(22)

           اصطخری در مسالک و ممالک توصیف مدائن را در خود چنین نوشته: «مدائن شهری کوچک است. قدیم سخت عظیم بوده است. از بغداد تا آنجا یک مرحله. و آرامگاه پادشاهان بود سمت ایوان کسری آنجاست و به سنگ و گچ بنا کرده‌اند. اکاسره را هیچ بنا عظیمتر از آن نبوده است . . . . مدائن از شرقی دجله است و گویند کی در مدائن بر دجله پلی بوده است و ما آنرا اثر ندیدیم.»(23)

پنج شهر ازین هفت شهر تا زمان یعقوبی مورخ قرن سوم هجری دایر بوده که وی از آنها نام می‌برد: (تیسفون – اسپانبر – رومیه – وه اردشیر – ولاشاباز.)

            رومگان یا رومیه - در زمان انوشیروان ساخته شده و این را مورخین رومی و ارمنی انطاکیه خسرو نامیده‌اند. در سال 540 میلادی که انوشیروان انطاکیه و شام و سلوکیه را فتح نمود (کنار نهر الکلب(24) اهالی آنجا را به تیسفون کوچ داد و در یک محله نوسازی به شکل انطاکیه در شرق دجله برابر سلوکیه مسکن داد. بهمین جهت به نام رومی‌ها (رومگان – رومیه) معروف گردید. عربها رومقان گفته‌اند، و بطوریکه نوشته‌اند تا چند سده پس از اسلام دایر و منصور خلیفه چندی در آنجا اقامت داشته و تا زمان یعقوبی نیز بقایائی از شهر بجا بوده است.

فتح مدائن و انهدام آن:

           سپاهیان مهاجم عرب پس از فتح قادسیه که در سال چهاردهم هجرت اتفاق افتاد، در سال پانزدهم وارد شهر وه اردشیر (بهرسیر – بهر شیر) گردیدند. از آن شهر که یکی از هفت شهری بود که مدائن را تشکیل میداد، ایوان بزرگ کسری را دیدند. ضراربن الخطاب تکبیر (الله اکبر) بسیار بلندی گفت و همه سپاهیان با هم آنرا تکرار کردند. ضرار اظهار داشت که وصف این کاخ عالی و وعده فتحش را از دهان حضرت پیغمبر صلی‌الله علیه و آله شنیده است.

           یزدگرد چون دید که مسلمانان آهنگ پایتخت کرده‌اند، بانوان حرم و شاهزادگان و مقداری از مال و منال را بحلوان فرستاد و مدائن را به مهران رازی و نخیرجان سپرد، ولی قسمت اعظم از ثروت و اسباب و ظروف زرین و سیمین و جواهرات و فرش و اشیاء گرانبها، در خزائن بماند. طبری نقود خزائن را سه هزار ملیون سکه نوشته است بعضی از مورخین این مبلغ را به نصف تقلیل داده و متذکر شده‌اند که نصف دیگر که یکهزار و پانصد میلیون سکه بوده، خرج جنگ قادسیه و سپاهیانی که تحت سرداری رستم فرخزاد و پیروزان و هرمزان تجهیز و بسیج شده بود، گردیده است.

مقاله در مورد یهود اصفهانی در سلسله ساسانی

اختصاصی از فایلکو مقاله در مورد یهود اصفهانی در سلسله ساسانی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)


تعداد صفحه:5

فهرست:

یهود اصفهانی در سلسله ساسانی

خاندان ‏های پیش از صفویه و یهودیان اصفهان پس از اسلام

اصفهان، یهود و صفویان

یهودیان اصفهان از سرنگونی صفویه تا سلطنت قاجاریه

جایی که اکنون اصفهان نامیده می‏شود از نخستین کانون‏ های زندگی قوم یهود در ایران بوده است و تاریخ ورودشان به حدود 7 قرن پیش از میلاد برمی‏گردد. از عهد بسیار قدیم، یهودیان اصفهان می‏ گفته ‏اند این شهر را اسرای یهود که «بخت‏ النصر» از کشور یهودیه به بابل کوچ داده بود و پس از وی به ایران مهاجرت کرده ‏اند، تأسیس نموده ‏اند. و این مسئله در «دایرة ‏المعارف یهود» نیز مورد تاکید قرار گرفته است. نیاکان آنان هنگامی که به ناحیه «جبال» ایران رانده شدند، در مسیر خود، هیچ منطقه‏ ای را شبیه ‏تر از اصفهان به بیت ‏المقدس نیافتند و در این شهر ساکن شدند. طبق نوشت جغرافی ‏دانان و تاریخ ‏نگارانی همچون «ابن‏فقیه»، «استخری»، «ابن حوقل»، «مقدسی»، ... و «ابن‏خلدون» یهودیان چون به اصفهان رسیدند در مکانی که ترجمه عبری آن «اردو زدن» معنی می‏دهد («اشکهان»: در اینجا می‏نشینم) منزل کردند. و آب و خاک آن را هم ‏وزن با آب و خاکی که از اورشلیم همراه خویش آورده بودند، یافتند. همچنین در جلد سوم کتاب «اوصر نگینوت اسرائیل»، لغت اصفهان را عبری دانسته ‏اند و آن را مشتق از «سپان» به معنی پناهگاه می‏دانند.

ولی به نظر می‏رسد این تعابیر نادرستند و اصفهان امروزی همان شهری است که در زمان ساسانیان «سپاهان» نامیده می‏شد و پیش از آن نیز در تاریخ با نام‏های «شهرستان‌» و «گی» (جی) شناخته می‏گردید. یک سند بسیار روشن و در برابر دیدگان شهروندان اصفهانی، «مادی»های کنده شده در سطح شهر هستند که دیرینگی آن را به سلسله ماد می‏رساند. در ایران باستان برای رساندن آب روی زمین، جوی می‏کندند که در پاره‏ای از آنها هنوز آب روان است مانند مادی‏های اصفهان که باید زمان مادها کنده شده باشند. میرزا حسن خان در صفحه 37 «جغرافیای اصفهان» می‏نویسد: مادی به لفظ فرس قدیم، ممر و مجرای آب‏ها را گویند که از رودخانه کوچک‏تر و از نهر بزرگ‏تر است.

استقرار یهودیان در اصفهان را بایستی به کوروش بزرگ یا داریوش یکم نسبت دهیم. بدین ترتیب که، آن عده از اسرای یهودی که به سمت جنوب «کلده» کوچانیده شده بودند، پس از آن که به دست هخامنشیان آزاد گردیدند در اوایل این سلسله از طریق بصره کنونی به اطراف کارون – خصوصاً شوش – و بعدها «استخر» و «پازارگاد» مهاجرت نمودند و سپس تا اصفهان و ناحیه لنجان پیش رفتند دسته‏ای از یهودیان نیز در سال 79 میلادی به سبب حمله تیتوس، امپراتور روم، از طریق شوش و ایلام وارد ایران شده در اطراف اصفهان آرام گرفتند. اصفهان و مناطق گسترده ‏ای پیرامون آن به جایگاه سکونت یهودیان تبدیل گشته بود، چنان که از «گز» در شمال شرقی اصفهان تا آبادی‏های «پریشان»، «خیزان» و «بنه اصفهان» در غرب آن و از منطقه «زفره» در جنوب شرقی تا «لنجان» در جنوب غربی اصفهان یادگارهایی از این قوم برجای مانده است. برای نمونه در پیربکران، در فاصله 30 کیلومتری جنوب غربی اصفهان، قبرستان وسیع و باستانی یهودیان اصفهان قرار دارد که مقبره «استر خاتون» و یا به قول خود کلیمی‏ها «سارَح بَت آشِر» در آن است. قدیمی‏ترین سنگ نوشته یهودیان اصفهان، به طول 95 و عرض 75 سانتیمتر، در سال 1323 در آنجا یافت شد و اکنون بر دیوار یکی از تاق‏ نماهای داخل کنیسه نصب شده است. کتیبه این لوح به خط عبری برجسته مشتمل بر آیاتی از تورات بوده و تاریخ آن مربوط به عصر اشکانیان، از اوایل قرن دوم مسیحی، متعلق به شخصی به نام «داود بن یعقوب» می‏ باشد.