چکیده:
هدف از مطالعه حاضر، بررسی مقایسه ای مهارت های اجتماعی نوجوان در بین دختران و پسران 13-15 سال شهر گرگان بود. برای این منظور، مقایسه یاد شده به 562 نفر از دانش‌آموزان دبیرستان داده شد و پس از تکمیل، با استفاده از یک شاخص 5 درجه‌ای نمره‌گذاری گردید. برای محاسبه مقایسه ، از روش آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده گردید و ضرایب مطلوب و مناسبی به دست آمد. برای بررسی روایی سازه مقایسه یاد شده، از روش تحلیل عوامل استفاده شد و پنج عامل به دست آمده درعامل مربوط به مهارتهای اجتماعی مناسب، نمرات دختران به نحو معنی‌داری بیشتر از پسران و در عامل مربوط به رابطه با همسالان، نمرات پسران به نحو معنی‌داری بیشتر از دختران بود. اگر چه که در نمره کل مقایسه تفاوت معنی‌داری بین این دو جنس مشاهده نگردید.
واژه‌های کلیدی:مهارتهای اجتماعی نوجوان،سن(15-13 سال)،دختران و پسران،شهر گرگان
فهرست
فصل اول 1
کلیات پژوهش 1
مقدمه: 2
بیان مسئله: 3
سوالات تحقیق: 6
فرضیه ها: 6
اهداف تحقیق: 6
هدف کلی تحقیق: 6
هدف جزیی عبارتند از: 6
متغییر های تحقیق و تعاریف آنها: 7
متغییر مستقل: 7
متغییر وابسته : 7
متغییر کنترل: 7
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق 8
مقدمه 9
تعریف مهارت اجتماعی: 11
اجزاء مهارت 12
تربیت مهارت های اجتماعی: 15
مهارت های اجتماعی پایه 16
آماده سازی مهارت های اجتماعی: 21
روش های کمک به رشد مهارت های اجتماعی کودکان: 22
انــــواع رفتــــارهای ناسازگارانه : 30
1 .علل ارثـــــی : 32
2.علل زیستــــــــــی : 32
3 .علل روانــــی : 33
4 .علل عاطفــــــــــی : 33
5 .علل اجتماعــــی : 33
6. علل تربیتـــــی: 33
تعریف رفتارهای ناسازگارانه: 34
مهارتهای اجتماعی و ارتباط با دیگران 43
معیار معاشرت با دیگران 45
1- معاشرت با دیگران طبق دستورات خدا 45
2- دقت در انتخاب دوست و معاشر 46
3- اعتدال و میانه روی در معاشرت 46
5- امتحان معاشرین 47
6- معاشرت به تناسب افراد 47
7- رعایت حق معاشر 47
8- احترام و دوستی بر اساس مقدار ارزش ها 48
چگونگی رفتار با مردم 48
رابطه فرزند با پدر و مادر 50
احترام به والدین 50
وجوب پرهیز از آزار پدر و مادر 51
فروتنی در برابر والدین 53
اصول کلی ارتباط ومعاشرت صحیح 54
1- حسن ظن وخوش بینی نسبت به مردم 54
2-احترام گذاشتن وشخصیت دادن به مردم 56
ب: افرادرا بانام نیک صدا زدن 60
ج: اظهار علاقه کردن به اطرافیان 61
3- سود و منافع دیگران را در نظر گرفتن 62
4- برای عقاید دیگران احترام قائل شدن 63
5- رازدارى و امانتدارى 65
6. اصلاح بین یکدیگر 66
7- بخشش و گذشت 67
8 - مؤدب بودن 68
9 - وقت شناس بودن 68
10 - حرمت بزرگترها را نگه داشتن 68
11 – اشتباهات و خطاهای کوچک دیگران را نادیده گرفتن 68
12- عیب پوشی از خطاهای قابل بخشش دیگران 69
پیشینه تحقیق 71
فصل سوم 75
روش تحقیق 75
روش تحقیق: 76
روش 76
آزمودنی‌ها: 76
ابزار اندازه گیری: 76
روش آماری: 78
آمار توصیفی 78
آمار استنباطی 78
فصل چهارم 79
تجزیه و تحلیل یافت های پژوهش 79
یافته‌ها: 80
بررسی و مقایسه مهارتهای اجتماعی: 80
مقایسه مهارتهای اجتماعی: 86
بررسی مهارتهای اجتماعی پسران و دختران نوجوان: 87
فصل پنجم 90
نتیجه گیری و منابع 90
بحث و نتیجه‌گیری: 91
پیشنهادهای تحقیق: 95
منابع: 97
مقدمه:
از مقایسه این تعریف‌ها و نیز تعریف‌های دیگری که از مهارتهای اجتماعی در متون مختلف ارایه گردیده، چنین بر می‌آید که تعریفی واحد و مورد قبول همگان وجود ندارد. علت این مسأله را می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد. با وجود آنکه این واژه به ظاهر ساده به نظر می‌آید؛ اما به شدت تحت تأثیر سازه‌های روان‌شناختی و ویژگی‌های اساسی انسان، مانند شخصیت، هوشف زبان، ادراک، ارزیابی، نگرش و تعامل میان رفتار و محیط قرار دارد . تنوع این ویژگی‌ها، توانایی‌ها و رفتارهای وابسته‌ای که مهارتهای اجتماعی را تشکیل می‌دهند، همراه با پیچیدگی ارتباط میان رفتار و محیط که برای کسب این مهارت‌ها و انجام آن ضروری است، منجر به بروز تعریف‌های متعدد شده است. علی‌رغم تفاوت‌های ظاهری در تعریف‌های به عمل آمده از مهارتهای اجتماعی، وجود شباهت آنها بیش از موارد اختلاف است.به نظر آنها تعریفی منسجم از مهارتهای اجتماعی، می‌تواند شامل چند مورد زیر باشد:
1-مهارتهای اجتماعی اساساً از طریق یادگیری، (به ویژه از طریق یادگیری اجتماعی شامل مشاهده، الگوسازی، تمرین و بازخورد) به دست می‌آیند.
2-مهارتهای اجتماعی، شامل رفتارهای کلامی و غیر کلامی شناخته شده و جدایی‌پذیر هستند.
3-مهارتهای اجتماعی، شامل توانایی شروع ارتباط مناسب و مؤثر با دیگران و نیز ارایه پاسخ‌های مفید و شایسته هستند.
4-مهارتهای اجتماعی، تقویت اجتماعی مناسب را به دنبال دارند.
5-مهارتهای اجتماعی، ماهیتی تعاملی دارند و مشتمل بر پاسخ‌های مؤثر و مناسب می‌باشند.
6-انجام مهارت اجتماعی تحت تأثیر ویژگی‌های افراد و محیطی است که مهارت مورد نظر در آن بروز می‌کند (یعنی ویژگی موقعیت) و عواملی همچون سن، جنسیت، و موقعیت اجتماعی افراد، روی نحوة عملکرد اجتماعی آنها تأثیر می‌گذارند .
بنابراین، مهارتهای اجتماعی، رفتارهای آموختنی هستند که بر روابط میان افراد تأثیر می‌گذارند. این مهارت‌ها از رفتارهای مشخص و مشتمل بر توانایی شروع ارتباط و ارایه پاسخ تشکیل شده‌اند و احتمال دریافت تقویت اجتماعی را به بیشترین حد می‌رسانند، و نیز ماهیتی تعاملی دارند و وابسته به موقعیت هستند.
بیان مسئله:
خانواده و مدرسه بیشترین نقش را در انتقال نگرش و مهارتهای اجتماعی بر عهده دارند. کولی معتقد بود که مدرسه عامل اجتماعی کردن فرد و آموختن محبت، همدلی، وفاداری و همکاری با دیگران است. مهارتهای اجتماعی که در خانواده به طور طبیعی آموخته می‌شود، در محیط‌های رسمی آموزشی با تکیه بر اصول اجتماعی شدن و با به کارگیری دانش روان‌شناسی و علوم تربیتی به کودکان و نوجوانان آموخته می‌شود . از این طریق رشد اجتماعی حاصل می‌شود. معیار اندازه‌گیری رشد اجتماعی هر فرد را میزان سازگاری او با دیگران می‌داند. کارتلج و میلبرن نیز یکی از روش‌های اندازه‌گیری نگرش و مهارتهای اجتماعی را پرسشنامه‌های خودسنجی ذکر می‌کنند. رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری با اطرافیان مؤثر است بلکه بعدها در میزان موفقیت شغلی و پیشرفت اجتماعی فرد نیز تأثیر دارد. از طرف دیگر دانش و تجربه فرد نیز در رشد اجتماعی مؤثر است. احدی و همکاران در تحقیق خود وضعیت تحصیلی دانش‌آموز، نحوه گذراندن اوقات فراغت، ویژگی‌های پدر و مادر، دوستان و وضعیت محل سکونت را بهترین متغیرهای پیش‌بینی کننده اختلالات رفتاری نوجوانان دریافتند. رابینسون و رابینسون و همچنین وایتزمن (1371) معتقدند رشداجتماعی روند تدریجی داشته و با افزایش سن فزونی می‌یابد. هر چند که اجتماعی شدن و کسب مهارتهای اجتماعی از دوران کودکی آغاز می‌شود. اما نوجوانی مرحله مهم و برجسته‌ای از رشد اجتماعی به شمار می‌رود.
مطالعه مهارتهای اجتماعی دانش‌آموزان یکی از اساسی‌ترین ضروریات برنامه‌ریزی آموزشی است. تأثیر آموزش مهارتهای اجتماعی را در محیط مدرسه به صورت تجربی بررسی کردند. برنامه‌های آموزشی دوره متوسطه برای رشد فردی و اجتماعی را در شانگ‌های بررسی کرده و به این نتیجه رسید که در چین همه معلمان و کارکنان مدرسه به اجرای این برنامه کمک می‌کنند و این برنامه به وسیله انجمن محلی حمایت می‌شود. معتقدند برنامه آموزش مهارتهای اجتماعی ابعاد گوناگون اجتماعی شدن را در بر می‌گیرد. آموزش مهارتهای اجتماعی می‌تواند به عنوان عوامل حمایت کننده آموزشی و فردی مانند پیشرفت در مدرسه و مسئولیت‌پذیری تعامل مناسب با همسالان و بهبود عزت نفس مطرح گردد. در تحقیقی که بر روی دانش‌آموزان چهارم و پنجم ابتدایی انجام داد بین مهارتهای اجتماعی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت پیدا کرد.
اهداف کلی آموزش و پرورش در کشور ما توسط شورای عالی آموزش و پرورش تصویب و ابلاغ می‌شود. این اهداف آخرین بار در سال 1379 در 8 زمینه عنوان شده که یکی از آنها اهداف اجتماعی است . در این پژوهش، بخشی از جنبه‌های جامعه‌پذیر کردن دانش‌آموزان یعنی نگرش و مهارتهای اجتماعی با توجه به اهداف اجتماعی دوره متوسطه بررسی شده است. در مباحث و تحقیقات فوق فقط به مشکل عدم تحقق برخی ابعاد اهداف اجتماعی آموزش و پرورش اشاره شده است. هر چند برخی عوامل مؤثر در مشارکت اجتماعی مشخص شده است اما در مورد تأثیر نوع مدرسه تحقیق نشده است. به هر حال آنچه که به عنوان مسأله و مشکل اساسی انگیزه اجرای پژوهش حاضر شد، این بود که میزان نگرش و مهارت اجتماعی دانش‌آموزان دوره متوسطه مدارس دولتی، نمونه و غیر دولتی و برخی عوامل موثر در آن مورد بررسی مقایسه قرار گیرد.
سوالات تحقیق:
بین دانش‌آموزان مدارس متوسطه دولتی، نمونه و غیر دولتی از نظر سطح نگرش و مهارتهای اجتماعی این دوره چه تفاوتی وجود دارد؟
بین دانش‌آموزان دختر و پسر دوره متوسطه از نظر سطح نگرش و مهارتهای اجتماعی این دوره چه تفاوتی وجود دارد؟
بین پایه تحصیلی و سطح نگرش و مهارت اجتماعی دانش‌آموزان دوره متوسطه چه رابطه‌ای وجود دارد؟
بین دانش‌آموزان رشته‌های تحصیلی دوره متوسطه از نظر سطح نگرش و مهارتهای اجتماعی این دوره چه تفاوتی وجود دارد؟
بین معدل دانش‌آموزان دوره متوسطه و سطح نگرش و مهارت اجتماعی آنها چه رابطه‌ای وجود دارد؟
پایان نامه بررسی مقایسه ای مهارت های اجتماعی نوجوان در بین دختران و پسران 13 و 15 سال شهر گرگان
