برای سر بر آوردن اثری گرانقدر چون مثنوی، از دریای پرگوهر درون مولانا همه چیز از جمله انگیزة آفرینش فراهم بوده است، اما طرح و تبویب از پیش تعیین شده ای نداشته است و این هر چندخود نوعی هنجار شکنی ساختاری ایجاد کرده است اما خوانندگان را، اعم از محقق و غیر محقق، با مشکل درک مقاصد سراینده مواجه کرده است و لاجرم اظهار نظرهایی از این دست ایراد کرده اند: « در مثنوی رشته های انگیزه های گوناگون در هم پیچیده چنان کلاف در همی پدید می آورند که برای پیدا کردن سر رشته، به شکیبایی بسیار نیاز است»
( خلیفه عبد الحکیم، 3،1383 )
دشوار یابی مقاصد مولانا علاوه بر کثیر الوجوهی اندیشه ها، دلایل دیگری نیز دارد، از جمله سبک داستان در داستان، رمز گرایی، هنجارشکنی، گوناگونی داستانها، پیش روی مطالب بر مبنای تداعی و تمثیل که به همة اینها می توان تناقض زبانی، تناقض طولی افکار در برخی قصه ها و ناهماهنگی بعضی از حکایات با مقاصد فکری مطرح شده در آنها را افزود.
مولانا گاه به مشورت توصیه می کند و سپس قصه ای را می آورد که عاقلی مجنون نما، با حرکت در جهت خلاف عقل و مشورت، امید دارد نتیجه بگیرد و یا در قالب حکایتی که نتیجه اش غلبة عقل بر زور است؛ اندیشة پایان ناپذیر جبر و اختیار را مطرح می کند و خواننده را با این سؤال مواجه می کند که این قالب را با این محتوا چه مناسبتی است؟[i]
با این حال مثنوی نیز به مانند دیوان حافظ و قرآن مجید، نظمی پریشان دارد و« در آنچه دیگران آشفتگی ابواب مثنوی دیده اند شیوه ای وجود دارد که خواننده بر اثر آن به کشف موضوع می رسد » ( فرانکلین لوئیس ، 494، 1385 ) و حتی فراتر از این باید گفت رشته های پیوند در مثنوی، از آنچه که می نماید استوارتر است و نیازمند تأمل در سبک بیان مولانا و تحقیق دربارة ویژگیهای مهمی چون تداعی و تمثیل است تداعی در مثنوی پراکنده و از گونة تداعی در داستانهای امروزی نیست. مبانی تداعی در مثنوی اندیشه است. یعنی تداعی‌ها در راستای اندیشه حرکت می کنند و مسیرشان را عقاید و افکار تعیین می کند. بنابراین دقت در رشته تداعی‌های مثنوی ضمن کاوش در ذهن سراینده، امکان بهتری برای شناخت روابط حاکم بر ابیات فراهم می‌آید. تمثیل نیز در کنار تداعی، از خصایص زیر بنای مثنوی است لذا در بخشی دیگر از این مقاله نقش تمثیل در پیوند مطالب بررسی می گردد.
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 22صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا بازکنید
مقاله پیوند ادبیات مثنوی بر مبنای تداعی و تمثیل