چکیده:
با استفاده از XBRL سیستم مالی شرکت به صورت مستقیم به اینترنت وصل و استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداری در هر نقطه از جهان می‌توانند به وب سایت شرکت مراجعه و در هر زمان صورتهای مالی را با آخرین تغییرات مشاهده و تجزیه و تحلیل نمایند.شرکتها می‌توانند با استفاده از XBRL در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و با کارایی بیشتری به جمع‌آوری و گزارشگری اطلاعات مالی بپردازند. بنابراین نخست لازم است تا جامعه حسابداری و حسابرسی ایران با این مهم آشنا شوند تا در مراحل بعدی موجب شناسایی عوامل موثر در ایجاد و گسترش آن گردد . لذا در این پژوهش سعی شده است ضمن شناسایی جوانب نظری موضوع به بررسی علل عدم استفاده از این زبان گزارشگری توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران از دیدگاه صاحبنظران حرفه حسابداری بپردازد . بدین منظور ابتدا با مطالعه ادبیات موضوع متغیرهایی نظیر عدم آگاهی از وجود این زبان ، مهیا نبودن شرایط پذیرش این زبان در کشور ایران ( از دیدگاه زیرساختهای تکنولوژیکی)، عدم صرفه اقتصادی و در نهایت عدم نیاز به تحول شیوه گزارشگری موجود ، به عنوان متغیرهای موثر در عدم استفاده شرکتها از XBRL شناسایی گردیدند . و سپس از طریق پرسش نامه از مدرسین و محققین دانشگاهی در رشته حسابداری و نیز حسابرسان شاغل در حرفه نظر سنجی شده است . برای تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون t استیودنت و نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شده است . نتیجه اینکه عدم اطلاع از وجود XBRL ، مهیا نبودن شرایط پذیرش XBRL در ایران و عدم نیاز به زبان گزارشگری توسعه پذیر ، در حال حاضر به عنوان عواملی که از استفاده XBRL جلوگیری می کند شناخته شدند در حالیکه عدم صرفه اقتصادی بکارگیری XBRL به عنوان مانعی در استفاده از XBRL شناخته نشد.
مقدمه:
اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد و به استفاده کنندگان امکان برقراری ارتباط فوری ، جامع (فراگیر) و ارزان را می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند (کلتون و یانگ، 2008،ص2) . با وجو مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML و PDF در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجا است که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارت است از یکی از توسعه های زبان XML در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید. در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی ( شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد(همان منبع ،ص2)5 . XBRL می تواند برای انتقال اطلاعات درون سازمانی یا شبکه ای توافقی و مشترک از سازمان ها نیز بکار گرفته شود . به طور خلاصه ، XBRL می تواند مبادله اطلاعات را از طریق هر رسانه دیجیتالی در گزارش دهی داخلی و خارجی تسهیل نماید ، زنجیره های تأمین اطلاعات بین و درون سازمانی را بهبود بخشد و به طور بالقوه یکپارچگی و هماهنگی های مورد نیاز کسب و کار الکترونیکی را ارتقاء دهد (سهرابی و خانلری،1388،ص80)6.
با توجه به مزایای ذکر شده ، لزوم بکارگیری این فن آوری در سازمانها و شرکتهای ایرانی به خوبی احساس می شود . با این حال اگرچه آگاهی و دانش اولیه در مورد مزایا و اهمیت این فن آوری در کشور بوجود آمده است لیکن شواهد نشان از عدم کفایت آن دارد و لذا همچنان نحوه پیاده سازی و ریسک های اجرایی آن در هاله ای از ابهام قرار دارد . در این پژوهش سعی شده است تا عواملی که بر عدم استفاده شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از این فن آوری تأثیرگذارند شناسایی شوند تا تصمیم گیرندگان و مجریان این طرح در سازمان ها بتوانند این تغییر سازمانی را با دانش بیشتری مدیریت کنند .
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1-مقدمه :
در سالهای پایان قرن بیستم و زمانی که بهره برداری و سوء استفاده های غیر قانونی فراوانی که در بازارهای مالی دنیا رخ داد ، منجر شد تا یک عزم بی سابقه و بین المللی بر عملیات حسابداری و شفافیت بیشتر در گزارشات مالی پدید آید . یکی از عواملی که به بحران در گزارشات مالی انجامید ، نا مناسب بودن اطلاعات در فرمتهای کاغذی و یا الکترونیکی مشابه کاغذ بود که فاقد ویژگیهای لازم برای انتقال کارآمد اطلاعات مالی پیچیده به سرمایه گذاران ، قانونگذاران و سایر ذینفعان می باشد .
بازارهای تجاری – اقتصادی و همچنین استفاده کنندگان اطلاعات از این بازارها به مقدمات و شرایطی نیاز دارند تا شفافیت مراحل گزارشگری را افزایش دهند ، زیرا امروزه گزارشگری تجاری – اقتصادی با انبوهی از مشکلات ( مانند نا کارایی ، تجزیه و تحلیل نا مناسب اطلاعات ) در بین ذینفعانی مانند بخش های مختلف سازمان ، سهامداران و بانکها روبرو است . بنابراین دستیابی به یک سامانه گزارشگری تجاری مناسب برای حل مشکلات و نا کارایی ها بسیار مهم است . در حالی که موج تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات همه عرصه ها را در بر می گیرد ، می توان ادعا کرد حرفه حسابداری بیش از سایر مشاغل از اثرات و منافع این تغییرات در بهبود و اثربخشی گزارشگری مالی بهره مند شده است . توسعه بسترهای مالی همواره دغدغه اساسی جوامع اقتصادی بوده و راهکارهای گوناگون در این مسیر به چالش کشیده شده اند که در این مسیر ، تکنولوژی اطلاعات این توسعه را دچار تحول شگفت انگیزی نموده است . علاوه بر هزینه بالا ، سرعت و دقت پایین ، روش سنتی (دستی) موجب بروز خطاهای انسانی در گزارش های مالی نیز می شود ، به طوری که امروزه روش دستی چه در ورود اطلاعات و چه در بررسی آنها منسوخ شده است . استاندارد سازی نرم افزاری بسترهای مالی و به ویژه بازار سرمایه ، موجب بالا بردن کیفیت بازار با امکان نظارت دقیق ، سریع و فراگیر بر بازار اولیه و ثانویه ، تسهیل پیاده سازی بورس الکترونیک و اطلاع رسانی سریع و عادلانه به سهامداران در راستای حمایت از حقوق سهامداران گردیده است (شفاعی و کاظمی، 1388،ص2)2.
اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند (کلتون و یانگ ، 2008 ،ص2) .
با وجود مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML و PDF در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجاست که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارتست از یکی از توسعه های زبان XML در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید . در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی (شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد (همان منبع،ص4)6.
در این فصل به تبیین کلیات تحقیق شامل بیان مسئله ، تاریخچه مطالعاتی ، اهمیت پژوهش ، اهداف تحقیق ، مدل مفهومی تحقیق ، متغیرهای پژوهش ، فرضیات پژوهش و تعریف واژه ها پرداخته خواهد شد .
2-1- بیان مسئله
سیستم گزارشگری XBRL به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش هزینه تولید و دسترسی به اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات صورتهای مالی می‌شود. از مزایای دیگر این سیستم گزارشگری می‌توان به افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات7 ، کاهش میزان خطا در اطلاعات و دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات اشاره نمود.
نظر به اهمیت و فواید قابل توجه این سیستم گزارشگری است که رئیس کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا از آن بعنوان "گزارشگری (داده های) تعاملی" یاد کرده و آنرا به عنوان آینده گزارشگری مالی معرفی می‌نماید. نظر به اهمیت و مزایای این نوع گزارشگری، کشورهای متعددی در دنیا استفاده از XBRL را شروع نموده‌اند ( کشورهای چین، اسپانیا، بلژیک، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمریکا). علاوه بر این سایر کشورها با تشکیل کارگروه‌های مربوطه، در حال پیاده‌سازی و تهیه زیرساختهای بکارگیری آن هستند (استرالیا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربی). روند رو به رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر اینست که این روش به عنوان آینده در گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روشهای موجود برای گزارشگری مالی گردد. از سوی دیگر، سیاست‌های دولت ایران مبنی بر توسعه بازار سرمایه از طریق اجرای اصل 44 قانون اساسی و تلاش در جهت جذب سرمایه‌های خارجی در بازار سرمایه کشور، نیازمند یک بازار کارا با سیستمهای اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و قابل اتکاست. سیستم گزارشگری XBRLبه عنوان ابزار کارای تهیه، تبادل و تحلیل اطلاعات مالی در بازارهای مهم سرمایه دنیا به شکل اجباری و یا اختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم گزارشگری می‌تواند به تحقق سیاست‌های دولت در امر تعامل با بازارهای سرمایه دنیا و جذب سرمایه‌گذاران خارجی ممکن نماید(سایت سرمایه گذاری غدیر) .
با توجه به اینکه هم اکنون شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اطلاعات خود را به صورتPDF در اختیار سهامداران قرار می دهند و در صورتی که یک سهام دار اطلاعات مالی سال های پیش را نیاز داشته باشد باید به طور جداگانه اقدام به باز کردن اطلاعیه ها کند درحالیکه XBRL این امکان را فراهم می کند که اطلاعات به صورت یکجا در اختیار سهام داران قرار بگیرد که از مزایای اثبات شده XBRL به شمار می رود و لذا چه بسا در آینده ای نزدیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیز ملزم به استفاده از این زبان گزارشگری جهت ارائه اطلاعات خود گردند .
بنا بر آنچه در بالا گفته شد محقق لازم دانست تا پژوهشی را درباره علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیراز دیدگاه صاحبنظران حرفه ای ارائه دهد تا هم به بررسی فرضیه های خود پرداخته و هم به ارائه اطلاعات و پیشنهادات حرفه ای راجع به این زبان گزارشگری به جامعه حسابداری ، حسابرسی و علمی کشور بپردازد .
3-1-تاریخچه مطالعاتی
زبان گزارشگری توسعه پذیر برای اولین بار در آوریل سال 1998 توسط چارلز هافمن مطرح گردید . وی در شرکت ویل و گریگوری ، XML را برای گزارشگری الکترونیکی اطلاعات مالی ( با ایجاد نمونه های صورتهای مالی و برنامه های حسابرسی با استفاده از XML ) مورد استفاده قرار داد. او در همان سال رئیس شرکت های تک تسک فورس را در جریان قابلیت استفاده از XML در گزارشگری مالی قرار داد و سرانجام در 31 دسامبر 98 مدل ایجاد شده توسط او و مارک ژِوِت کامل گردید . در 15 ژانویه 1999 هافمن به همراه وِین هاردینگ این نمونه را به هیأت مدیره AICPA ارائه کرده و آنها را متقاعد کرد که XML در حرفه حسابداری حائز اهمیت می باشد . AICPA نیز خواستار طرح توجیهی برای گزارشات مالی مبتنی بر XML شد که این پروژه XFRML نام گرفت . در آگوست 1999 ، دوازده شرکت به کمیته پشتیبانی از این طرح پیوستند . سرانجام اولین نشست کمیته پشتیبانی XFRML در تاریخ 14 اکتبر 1999 صورت گرفت و در 6 آوریل 2000 نام سازمان از XFRML به XBRL تغییر کرد (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص25)6.
در سال 2000 انجمن حسابداران آمریکا پیشنهاد کرد کمیته ای جهت نظارت بر بکارگیری استاندارد گزارشگری در شرکتها تشکیل گردد ، بر این اساس اطلاعات برخی از شرکتها بصورت نمونه در قالب XBRL تهیه شد تا قابلیت های آن مشخص شود . از دسامبر سال 2001 که زبان XBRL بصورت یک راهکار تازه پیشنهادی مطرح شد ، عملاً در امر گزارشگری مالی شرکتها مورد استفاده قرار گرفته است . پس از پذیرش اولیه XBRL ، تلاش زیادی برای ایجاد رده بندی های عمومی تری از اطلاعات مالی برای استفاده در محیط این ربان انجام شد تا اینکه در آوریل سال 2002 نخستین متن پیشنهادی برای استاندارد بین المللی حسابداری انتشار یافت . در دسامبر 2002 در بورس نیویورک 7 تصویب شد که از این زبان استاندارد برای انتشار اطلاعات معاملات و همچنین برای دریافت گزارشات شرکتها استفاده شود و انطباق با آن از سال 2005 الزامی شود . استفاده از این استاندارد در بورس نزدک8 نیز از سال 2004 بصورت رسمی آغاز گردید.
در سند استراتژی توسعه بازار سرمایه آمریکا برای سالهای 2004 تا 2009 استفاده از داده های استاندارد ( برچسب زده یا نشان گذاری شده ) مانند XBRL به عنوان یکی از بندهای اساسی در نظر گرفته شده است . در اکتبر سال 2004 کمیته بورس های اروپایی تصویب کرد که از سال 2005 استفاده از فرمت استاندارد در انتشار گزارشات شرکتها اجباری شود . در این راستا بودجه ای در کنسرسیوم اروپا برای بسترسازی و بکارگیری استاندارد نظام مالی با هدف برقراری امکان نظارت دقیق تر بر شرکتها تصویب شد . استفاده از XBRL برای گزارشگری قانونی بانکها در آمریکا ، موفقیت بزرگی را به همراه داشته است ، بطوری که در گزارش شورای آزمون موسسات مالی فدرال در خصوص مزایای XBRL به مزایای راه حلهای مبتنی بر XBRL توجه ویژه ای صورت گرفته است ( از جمله افزایش 66 تا 95 درصدی در شفافیت داده ها ، افزایش 70 تا 100 درصدی در دقت داده ها ، کاهش زمان از هفته به ساعت در بهنگام بودن و افزایش 15 درصدی در بهره وری تحلیلگران) . در این راستا و بر اساس نظر مقامات بانکداری آمریکا و نیز با توجه به موفقیتهای کسب شده در اجرای آزمایشی XBRL در سال 2005 ، مقرر شده است گزارشگیری مالی بانکها از سال 2006 بر این اساس صورت پذیرد و به همین نحو نیز کمیسیون بورس اوراق بهادار سایر شرکتها را تشویق به پذیرش آن کرده و امیدوار است تأکید شرکتهای مشابه و نیاز سرمایه گذاران، موجب استفاده سراسری از این زبان گردد .
در کشور چین بیش از 800 شرکت گزارشهای مربوط به نیمه دوم سال 2005 خود را با استفاده از سرفصل حسابهای XBRL ( که توسط بورس اوراق بهادار شانگهای طراحی و ایجاد شده ) تنظیم کرده اند . نهاد بین المللی XBRL ضمن به رسمیت شناختن سرفصل حسابهای مورد استفاده جهت گزارشگری شرکتهای در چین ، تأیید می کند که این طبقه بندی بر پایه استاندارد های XBRL بوده و زمینه ساز پیشرفت سریع چین در استفاده از این زبان می باشد .
امارات متحده عربی به عنوان اولین کشور در خاورمیانه ، حوزه حقوقی موقتی را برای XBRL تحت سرپرستی بورس اوراق بهادار ابوظبی ایجاد کرده است که انتظار می رود این حوزه حقوقی جدید ، طبقه بندی XBRL را برای پشتیبانی از گزارشگیری مالی توسط XBRL و تحت استاندارد بین المللی حسابداری در شرکتهای امارات متحده عربی بکار بندد .
بر اساس گزارش های دوره ای انجمن بین المللی مدیران مالی ، استفاده از XBRL را از رتبه نهم در سال 2006 به رتبه سوم در سال 2007 ارتقاء یافته و با افزایش کاربرد داوطلبانه توسط شرکتهای مختلف ، گسترش این زبان شتاب بیشتری را تجربه کرده است . در واقع دنیای مجازی این استاندارد جدید که در سال 2008 حدود 60 هزار شرکت به آن پیوسته اند ، اهمیت توسعه این استاندارد را در کشورها نشان می دهد (همان منبع ، ص27 )2.
4-1 اهمیت پژوهش
اهمیت موضوع از جوانب مختلفی قابل بررسی است . یکی الزاماتی است که رشد و گسترش فناوری اطلاعات باعث آن شده است . مثلاً با گسترش فناوری اطلاعات نحوء ثبت ، پردازش و گزارشگری مالی بطور اساسی تغییر کرده و پیرو آن حوزه حسابرسی نیز تغییر یافته است . و دیگر آنکه زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر، شرکتها و سایر ارائه دهندگان داده های مالی و گزارشات تجاری را قادر به خودکار کردن فعالیتهای جمع آوری اطلاعات در زبان XBRL و تهیه انواع مختلف گزارشها با استفاده از زیر مجموعه های گوناگون اطلاعات که مستلزم حداقل تلاش می باشد ، می نماید . برای مثال قسمت تأمین مالی شرکت گزارشات داخلی مدیریت و صورتهای مالی ، مدارک مورد نیاز مالیات و قوانین و گزارشات مانده حسابها برای اعتبار دهندگان را سریعتر و قابل اتکاتر تهیه می نماید . بجز انتقال اتوماتیک داده ها ، حذف فعالیتهای زمانبر و خطاپذیر ، امکان بررسی صحت اطلاعات توسط نرم افزار فراهم می شود . واضح است که اهمیت دیگر این پژوهش در آنست که بدانیم XBRL بعنوان یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعاتی نقش بسیار حساسی در ارائه سریعتر و قابل اتکاتر اطلاعات برای شرکتها و یا دیگر ازائه دهندگان دارد . و همانطور که در بالا گفته شد XBRL با خودکار سازی فرایندهای ورود ، پردازش و توزیع اطلاعات باعث اولاً کاهش بهای تولید اطلاعات و ثانیاً جلوگیری از فعالیتهای پر زحمت و مستعد اشتباه ورود دستی ، ورود مجدد و ... می گردد . از طرف دیگر شاهد پذیرش این زبان گزارشگری با رشد فزاینده ای در سطح بین المللی هستیم که با توجه به نزدیکتر شدن ارتباط بین کشورها و مسائلی که تجارت جهانی در پی خواهد داشت لزوم آشنایی با XBRL و حسابرسی آن بیشتر عیان می گردد . به ویژه برای شرکتهای حسابرسی که آیا بدون آشنایی با XBRL و حسابرسی آن3 اصلاً قادر به رقابت و بقاء خواهند بود یا خیر (فریور لیلان ،1386،ص10)4.
با توجه به آنچه گفته شد ، به نظر می رسد آشنایی با XBRL از اهمیت بالایی بویژه در آینده نزدیک ، در کشور ایران برخوردار خواهد بود ، لذا لازم است تا جامعه حسابداری و حسابرسی ایران با این مهم آشنا شوند تا موجب شناسایی عوامل موثر در ایجاد و گسترش آن گردد .
5-1 اهداف تحقیق
این پژوهش به دنبال یافتن دلایلی است که موجب می شود بر خلاف مزایایی که بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذبر دارد ، در کشور ایران چندان مورد توجه نباشد . بدین منظور تلاش می نماید تا به اهداف ذیل دست یابد :
1- شناسایی موانع بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی جهت رفع موانع موجود
2- روشن شدن برخی از جوانب نظری موضوع تا بعضی از دلایلی که از دیدگاه نظری سبب عدم استفاده از XBRL میگردد ، شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد
3- آشنایی با ساختار و کاربردهای XBRL و تشریح نحوه عملکرد آن
4- بررسی مزایا و معایب XBRL
6-1 مدل مفهومی تحقیق
روابط بین متغیرها
این مدل برگرفته از مدل تروشانی و رائو1 (2007 ) می باشد که با اندک تغییراتی جهت این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است .
7-1 متغیرهای پژوهش
این پژوهش شامل دو نوع متغیر است : متغیر مستقل و متغیر وابسته
متغیر وابسته در این پژوهش عبارت است از :
امتناع شرکتها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
متغیرهای مستقل این پژوهش عبارتند از :
الف - عدم اطلاعات فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
ب – مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیردر کشور ایران
ج - عدم صرفه اقتصادی در بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
د – عدم نیاز به استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
8-1 فرضیات پژوهش
در این تحقیق به منظور یافتن دلایل عدم بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران ، فرضیه هایی به شرح زیر تدوین شده است:
فرضیه 1 : عدم اطلاعات فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است .
فرضیه 2 : مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در کشور ایران در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است .
فرضیه 3 : عدم صرفه اقتصادی در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است.
فرضیه 4: عدم نیاز به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است .
9-1 تعریف واژه ها
زبان نشانه گذاری تحت وب :
زبان نشانه گذاری تحت وب زبانی است برای تنظیم صفحاتی که می توانند انواع اطلاعات متنوع وب را نمایش دهند و همچنین برای ایجاد اسناد و ایجاد ارتباط میان آنها مورد استفاده قرار می گیرد . تصاویر رنگی که بر روی وب مشاهده می کنید ، فرمهایی که پر می کنید . نوارهایی که در هر عبور بر روی صفحات نقش بسته اند ، در نتیجه وجود زبان نشانه گذاری تحت وب می باشند . شرکتهای نرم افزاری متعددی اقدام به ساخت و فروش برنامه های نرم افزاری خوانندن و نوشتن زبان نشانه گذاری تحت وب خاص خود را کرده اند اما هیچ یک از آنها مالک HTML نیستند . HTML استاندارد بین المللی است که توسط فرآیند سیاسی پیچیده ای نگهداری و به روز می شود ( احمدی فصیح ، 1381، ص42)2.
نشانه3 :
نشانه ها را می توانیم یک واژه ( عنوان ) یا یک گروه واژه کلیدی بدانیم که همانند یک کانال ارتباطی عمل کرده و کاربر را به اطلاعات مرتبط راهنمایی می نماید . از نشانه برای علامتگذاری عناصری چون متن و تیتر ( عنوان ) استفاده می شود تا برای مرورگرهای وب 4 مشخص شود که این عناصر را چگونه به کاربر نشان داده و به درخواستی مانند فعال کردن یک ارتباط 5 از طریق فشردن یک کلید یا دکمه ماوس چگونه پاسخ دهند .
نشانه لزوماً یک واژه تنها نبوده و ممکن است چند وازه یا یک جمله بصورت یک نشانه در نظر گرفته شوند . بطور مثال " حقوق صاحبان سهام " می تواند یک نشانه باشد که با کلیک کردن بر این نشانه ها در XBRL گزینه های مرتبط با آن ظاهر می شود. نشانه ها با توجه به رفتار کاربران ایجاد می شوند و هر کاربر می تواند برای موضوعی که می خواند نشانه تعریف کند تا علاوه بر خود ، به دیگران در جستجوی اطلاعات کمک کند . برای مثال <Asset>1000</Asset> کلمه های (دارایی) Asset به همراه علائم < و > یک نشانه ( عنوان ) نامیده می شود باید توجه داشت که عناوین آغازین دارای علامت <...> و عناوین پایانی دارای علامت <.../> هستند (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص39)6.
زبان نشانه گذاری توسعه پذیر:
XML یا همان زبان نشانه گذازی توسعه پذیر ، توسط W3C برای تعریف و انتقال داده به شکلی که امکان ایجاد ( اضافه کردن ) عناوین مورد نیاز وجود داشته باشد ، توسعه یافت . ( بر خلاف HTML که در آن عناوین از قبل تعریف شده اند ) ( سایت آی اِی اِس بی ) .
زبان توسعه پذیر:
زبان توسعه پذیر به این معناست که بعد از طراحی ، در تاریخ های بعدی به سهولت می توان ترکیب هایی جدید را به آن افزود . همچنان که انتظار می رود لازم است قواعد یا خصوصیات این زبان به گونه ای مدیریت شود که در طراحی آن سازگاری و یکنواختی منظور شود( سعیدی و دیگران ، 1385 ،ص132)5.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر6 :
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر عبارتست از یک زبان برای مبادله الکترونیکی داده های مالی تجاری که در حال ایجاد یک انقلاب در گزارشگری مالی در سراسر جهان می باشد . این زبان مبتنی بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML می باشد (سایت ایکس بی آر اِل)7 .
زبان گزارشگری توسعه پذیر یک چارچوب مبتنی بر زبان نشانه گذاری XML است که بطور آزادانه امکان تبادل اتوماتیک و ارائه قابل اطمینان اطلاعات مالی در سراسر جهان و برای کاربرد های متفاوتی را فراهم و تسهیل می کند . این زبان گزارشگری تجاری جدید این توانایی را در اختیار شرکتها و اشخاص می گذارد تا به یک شیوه کاملاً انعطاف پذیر و بسیار سریع ، اطلاعات مالی را مورد استفاده ، تحلیل و ارائه قرار دهد (ماهوترا و گریت ، 2004 ،ص73 )8.
زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر9 :
زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر یک توسعه از XML است و جهت بسط XBRL به منظور مشارکت در قابلیت اتکاء اطلاعات تهیه شده در محیط XBRL طراحی شده است . یک سند XARL شامل عناوین ویژه ای است که بیانگر نوع حسابرسی ، تاریخ حسابرسی ، امضاء دیجیتالی حسابرسان ، قابلیت اتکاء سیستم و ... می باشد .
زبان XARL قصد ندارد تا استاندارد جدید حسابرسی وضع کند بلکه با ایجاد یک زبان دیجیتالی در پی بهبود ارزش XBRL در ارتباط با حسابرسی مبتنی بر استانداردهای موجود می باشد( بوریتز و نو، 2003 ،ص4) .
رده شناسی :
رده شناسی فرآیند دسته بندی مجموعه ای از داده ها می باشد . در یک حالت بهینه با استفاده از رده شناسی می توان تعدادی فایل و سند را به یک منبع اطلاعاتی تبدیل کرد به طوری که توسط کاربر قابل مرور ، جستجو و پیمایش باشد . رده شناسی را می توان با ساختار پوشه ها مقایسه کرد . با این تفاوت که دسته بندی داده ها دارای قوانین و قواعد خاص و منظمی می باشد . این ساختار که در اغلب موارد شامل تعداد زیادی ارتباط می باشد که باعث دسترسی سریعتر و راحت تر کاربر به اطلاعات خواهد شد (شفاعی و کاظمی ،1388،ص41 )5.
سند نمونه6 :
پس از تهیه یک رده شناسی ، داده ها در آن قرار گرفته و پردازش می شوند که نتایج حاصل از این پردازش سند نمونه نام دارد که شامل رشته ای از داده های نشانه گذاری شده است . سند نمونه یکی از روشهای بیان ساختار اطلاعاتی یک فایل است . کاربر می تواند با استفاده از سند نمونه داده ها ، قالب و مجموعه نشانه های لازم برای تعیین ساختار اطلاعات را بطور دلخواه تعریف کند . سند نمونه می بایست حداقل با یک واژه نامه در ارتباط باشد تا مفاهیم و مراجع و آنرا تعریف نماید (شفاعی و کاظمی، 1388،ص41 )7.
پایگاه داده8:
پایگاه در اصل مجموعه ای از اطلاعات به هم مرتبط است که با یک روش سیستماتیک می تواند به پرسش های کاربر پاسخ دهد . در XBRL وقتی اطلاعات تجاری وارد برنامه شود هر یک از این اطلاعات در رده شناسی با نشانه های مربوط به برنامه علامت گذاری می شوند . بعنوان مثال : در یک شرکت فرضی ، دارایی های غیر جاری در اسفند 1387 برابر 110.000.000 واحد پولی است. در XBRL این اطلاعات بصورت زیر تعریف می شود(شفاعی و کاظمی ،1388،ص40 )9.
رده شناسی :
Item type = non current assets (دارایی غیر جاری)
<Period> <end data >1387-12-30</end data> </Period> <non current assets> 110000000</non current assets>
پس از اینکه اطلاعات بصورت رده شناسی در XBRL تعریف شدند ، نتایج حاصله در سند نمونه ذخیره می شوند . بر خلاف گمان بسیاری از کاربران برای اینکه بتوان قسمتی از اطلاعات را استفاده کرد نیازی نیست تا همه اطلاعات پایگاه داده توسط XBRL بررسی شوند و فقط اطلاعات مورد نظر کاربر در XBRL باز می شود . در واقع سطح نیاز اطلاعاتی کاربر ، تعیین کننده سطح اطلاعاتی است که باید باز شود (شفاعی و کاظمی ،1388،ص40 )1.
واژه نامه 2 :
واژه نامه XBRL سیستمی برای توصیف و طبقه بندی محتوای صورتهای مالی و سایر انواع گزارشهای مالی است . هر واژه نامه در بر گیرنده تمام سرفصل های مندرج در صورتهای مالی ، روابط ریاضی و مفهومی مابین آنها به همراه عنوان های مربوط به آنهاست . به این ترتیب واژه نامه های متعددی می تواند برای صورتهای مالی صنایع مختلف وجود داشته باشد . مراجه معتبر حسابداری تا کنون واژه نامه های متعددی سازگار با استانداردهای گزارشگری مالی منتشر کرده اند که زمینه را برای استفاده از واژه نامه های استاندارد فراهم میکند . برخی از واژه های متداول عبارتند از : درآمد3، هزینه4 ، نتیجه5 ، تبلیغات6 ، بازاریابی و فروش7 ، سود8 ، بهره خالص9 و ... (شفاعی و کاظمی ،1388،ص42)10 .
فرا داده
فراداده عبارت است از داده راجع به مِتا داده از ترکیب دو کلمه یونانی مِتا و کلمه یونانی دیتا ایجاد شده که هر دو به معنای داده می باشند . در XBRL می توان آنرا بدین شکل توصیف نمود : یک سری اطلاعات قابل فهم برای کامپیوتر راجع به مفاهیم تجاری به عنوان مثال اصطلاح حسابداری "دارایی " برای افرادی که با گزارشگری مالی آشنا هستند معانی زیادی دارد در حالیکه هیچ مفهومی برای یک کامپیوتر ندارد تا زمانیکه به آن گفته شود که چگونه آنرا تفسیر نماید (فریور لیلان ،1386 ، ص15)4.
شِما5 :
شِمای XBRL به همراه پایگاه ارتباط XBRL با یکدیگر واژه نامه XBRL را تعریف می نمایند . هدف شِما عبارتست از تعریف اجزاء ( مفاهیم ) واژه نامه و دادن یک نام به هر مفهوم و توصیف ویژگیهای آن (فریور لیلان ، 1386،ص15)6.
پایگاه ارتباط7
پایگاه ارتباط XBRL به همراه شِمای XBRL با یکدیگر واژه نامه XBRL را تعریف می کنند . واژه نامه ها تنها با اجزاء هسته ای ( مفاهیم ) تعریف شده در یک شِـمای واژه نامه کارایی ندارند . هدف پایگاه ارتباط XBRL عبارتست از ترکیب عناوین و منابع با مفاهیم و مشخص کردن روابط بین آنها (فریور لیلان ، 1386،ص16)8 .
فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
1-2- مقدمه:
در آینده ارائه گزارشهای مالی بصورت دیجیتالی در خواهد آمد . این سوال که کدام زبان مبادله اطلاعات استاندارد می باشد ، هنوز بدون جواب است . در حال حاضر ، بیشتر ارائه اطلاعات مالی دیجیتالی به زبان نشانه گذاری فرامتن HTML می باشد که روش ارائه اطلاعات را کنترل می کند . اما عدم شناسایی محتوا سودمندی اینگونه اطلاعات را کاهش می دهد . شکل زبا نشانه گذاری فرامتن HTML بسادگی اجازه جستجو ، تحلیل و یا پردازش اطلاعات را نمی دهد . پیشرفتهای بشر بویژه آن بخشی که مربوط به اینترنت می باشد تا حد زیادی گزارشگری مالی را تحت تأثیر قرار داده است . اولین مرحله استفاده از اینترنت در گزارشگری مالی که اصطلاحاً گزارشگری مالی الکترونیکی نامیده می شود ، استفاده از اینترنت برای ارائه اطلاعات ( صورتهای مالی) شرکتها بود . در این مرحله از زبانهای HTML یا PDF استفاده می شد که اطلاعات مالی شرکت را همانند یک عکس در اختیار استفاده کننده قرار می داد . با استفاده از اینترنت در این مرحله سرعت و میزان دسترسی استفاده کنندگان اطلاعات مالی به این اطلاعات افزایش چشمگیری داشت . اما این نوع گزارشگری الکترونیکی امکان تجزیه و تحلیل و داد و ستد هوشمند اطلاعات را نمی داد . گام دوم در این زمینه استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر ( XBRL) بود . در این زبان به هر جزء از اطلاعات مالی یک عنوان XBRL داده می شود که این عناوین دارای فراداده ای هستند که برای کامپیوتر قابل فهم است . بنابراین اطلاعات عنوان بندی شده XBRL امکان داد و ستد هوشمند اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنرا می دهد . توجه به این نکته ضروری است که XBRL نه استاندارد حسابداری جدیدی است و نه به دنبال وضع استاندارد و حسابداری جدیدی است . بلکه XBRL یک استاندارد برای داد و ستد داده های مالی است که مبتنی بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML می باشد . گرچه XBRL مزایای زیادی در کاهش بهای تولید اطلاعات ، افزایش سرعت ، کاهش فعالیتهای پر هزینه ، وقت گیر و مستعد اشتباه ورود مجدد ، حذف و اضافه کردن اطلاعات دارد ، ولی قابلیت اتکاء اطلاعات عنوان بندی شده XBRL در درون یک سند تضمین نشده ، بنابراین نیازمند به مکانیسمی جهت اطمینان بخشی (حسابرسی) XBRL هستیم که آن هم عبارت است از زبان اطمینان بخشی XARL .
تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی ( شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد . همانطور که حسابداری از پردازش الکترونیکی داده ها برای ایجاد ، محاسبه ، نگهداری و طبقه بندی داده های مربوط به رویدادهای مالی استفاده کرده است همزمان واحدهای تجاری نیز از پردازش الکترونیکی داده ها و یا دیگر سیستمهای اتوماسیون استفاده کرده اند . اطلاعاتی که در فرمت الکترونیکی ایجاد می شوند از دو طریق تأثیر بزرگی بر حسابرسی گذاشته اند : اولی مربوط به تغییر در موضوع حسابرسی است ، مثل اینکه بسیاری از فعالیت های دستی با پروسه های اتوماتیک جایگزین شده اند و دوم فشاری که حهت ارائه خدمات بیشتر بر حرفه حسابرسی وارد می آید . با توجه به ارائه به موقع اطلاعات توسط برخی از شرکتها از حسابرسی انتظار می رود تا خود را با این تغییرات هماهنگ ساخته و روشهای حسابرسی را بشکل حسابرسی مستمر (ضمنی) بکار گیرد و یک نقش مثبت در جهت بنا نهادن یک بازرسی رو به جلو بجای بازرسی رو به عقب در اطمینان بخشی به اطلاعات داشته باشند . با توجه به تهدیدات موجود و امکان اشتباه در ایجاد و ارائه اطلاعات با فرمت XBRL و با توجه به سخن رفته در بالا نیازمند یک سیستم اطمینان بخشی ( حسابرسی ) برای XBRL هستیم که توسط آقایان بوریتز و نو در سال 2003 با عنوان زبان اطمینان بخشی توسعه پذیر3 ایجاد گردید (فریورلیلان ، 1386،ص20 )4.
در این فصل ضمن توضیح مبانی نظری تحقیق به تشریح پیشینه تحقیق در داخل و خارج ایران پرداخته خواهد شد .
2-2 معرفی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL
1-2-2 تعریف زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL
هدف عمده گزارشگری مالی تهیه اطلاعات مفید برای استفاده کنندگان در راستای اتکاء به آن اطلاعات در هنگام تصمیم گیری می باشد . با ارائه اطلاعات مالی در اینترنت ، اکسترانت و وب سایت شرکت ، واحدهای تجاری می توانند استفاده کنندگان را در دسترسی آسانتر و به موقع تر اطلاعات مورد نیاز یاری دهند.
با اینحال بدلیل اینکه یک شکل عمومی و پذیرفته شده برای گزارشگری مالی وجود ندارد ، ایجاد شکل گزارشگری متناسب با نیازهای استفاده کنندگان متفاوت و مبادله داده ها در کاربری های مختلف مشکل می باشد . بنابراین استفاده کنندگان بدنبال کار با داده های ارسال شده در وب سایتها هستند و لیکن این امر به تنهایی راه به جایی نمی برد . زیرا در وضعیتهای معمول باز هم لازم است استفاده کنندگان پس از مشاهده اطلاعات یا حداکثر انتقال آنها بر روی محمل های اطلاعاتی دیگر باز با استفاده از همان روشهای قدیمی تر ورود مجدد اطلاعات به سیستم های کاربردی و تحلیلی مورد نظر خود و یا حسب مورد استفاده از برش و الحاق و الصاق اطلاعات رسیده را به نحو مورد نظر سازماندهی نمایند . و واضح است که چقدر وقت و انرژی برای این کارها لازم است (شفاعی و کاظمی،1388،ص14-11)1.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL جهت کمک به بیان موضوعات فوق بوسیله ایجاد مجموعه ای از عناوین شناخته شده زبان نشانه گذاری قابل توسعه XML برای مرورگران وب یا دیگر کاربردها مثل کاربرگها و نرم افزارهای پایگاه داده ایجاد شده است . با استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL به همه داده های صورتهای مالی جهت شناسایی آنها مثل دارایی ، دارایی جاری ، بدهی ، سرمایه ، سود و دیگر موارد عناوین لازم الصاق می شود . بنابراین استفاده کنندگان اطلاعات می توانند از یک مرورگر وب در مشاهده وب سایت شرکتها کمک بگیرند و داده ها را تحت عناوین مورد نظر پیدا نمایند ( مثل وجه نقد و معادل وجه نقد ) و داده ها را انتخاب و آنها را با عملیات تحلیلی ، تحلیل نمایند . (همان منبع ،ص14-11)2.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر به زبان گزارشگری مالی اتلاق می شود که نسخه مالی زبان نشانه گذاری قابل توسعه XML برای گزارشگری مالی می باشد و بوسیله یک کنسرسیوم بزرگی از صنایع که بدنبال ایجاد شیوه ای یکنواخت در گزارشگری اطلاعات و وقایع مالی بودند بوجود آمد ( رُمنی و اِستین بارت ، 2007،ص531-530)3.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL سرمایه گذاران و حرفه مالی را قادر به جستجو و انتخاب داده ها از صورتهای مالی در سیستم های کاربردی متعلق به خود آنها می نماید و یکی از مراحل کلیدی تحلیل صورتهای مالی را تسهیل میکند . زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر،زبان تعریف داده هاست که مبادله قابل فهم و منحصر بفرد اطلاعات مالی را امکانپذیر می سازد . زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL مبتنی بر XML است و اجازه مبادله خودکار و انتخاب قابل اتکا اطلاعات مالی را در همه اشکال نرم افزاری و فناوری در اینترنت می دهد .
XBRL به سازمانها اجازه می دهد که از راه عنوان بندی به اطلاعات ساختار بدهند . برای مثال هنگامیکه یک بخش از داده بعنوان درآمد عنوان بندی می شود ، زبان گزارشگری توسعه پذیر این امکان را ایجاد می کند که عملیاتی را از یک تعریف دقیق از درآمد پیروی می کند و می تواند به همان صورت از آن استفاده کند ، درک کنند . کامل بودن ( یکپارچگی ) اطلاعات با استانداردهایی که بطور گسترده ای مورد استفاده می باشند به یقین می رسد . بعلاوه زبان گزارشگری توسعه پذیر اطلاعات زمینه ای گسترده ای در مورد محتوای داده های خاص در اسناد مالی ایجاد می کند . برای مثال هنگامی که جمع اقلام پولی در گزارشی مشخص باشد ، عناوین زبان گزارشگری توسعه پذیر شاید مشخص کنند که آیا داده (وجه نقد ) یا ( حسابهای دریافتنی ) می باشد . عناوین زبان گزارشگری توسعه پذیر همچنین نشان دهنده چارچوب زمانی برای اطلاعات خاص مثل فروش از اول سال تا کنون می باشد (بوریتز و نو ، 2003 ،ص11) .
با زبان گزارشگری توسعه پذیر یک سازمان یا یک نرم افزار خاص دیگر می تواند بسادگی اشکال مختلف محصول و گزارشات مبتنی بر یک مجموعه واحد از داده ایجاد کند . ایده اولیه ای که منجر به تدوین زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL شد بسیار ساده بود. بر خلاف صفحات استاندارد اینترنتی یا متون چاپی که در آن اطلاعات مالی به شکل متن یکپارچه ارائه می شود ، در این زبان به هر یک از داده ها یک عنوان شناسایی قابل ردیابی بوسیله کامپیوتر داده می شود . برای مثال سود ویژه شرکت در این زبان عنوان خاص خود را دارد . با استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL پردازش خودکار اطلاعات تجاری توسط نرم افزار کامپیوتر میسر شده و از فرآیند پر هزینه و پر مشقت ثبت دستی و مقایسه مجدد این اقلام اجتناب می گردد (فریور لیلان ،1386،ص28)3.
کامپیوتر ، داده ها و اطلاعات ارائه شده به این زبان را هشیارانه شناسایی می کند به عبارتی کامپیوتر می تواند اطلاعات یک متن زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL را بخواند ، برگزیند ، تحلیل کند ، ذخیره نماید و آنرا با سایر کامپیوترها مبادله کند و بطور خودکار به شکلهای گوناگون به کاربران ارائه نماید . این زبان سرعت پردازش داده های مالی را بطور چشمگیری افزایش داده و امکان اشتباه را با میسر ساختن کنترل خودکار اطلاعات کاهش می دهد .
شرکتها می توانند با استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL در هزینه ها صرفه جویی کرده و با کارایی بیشتری به جمع آوری و گزارشگری اطلاعات مالی بپردازند .
اگر داده های مالی به زبان گزارشگری توسعه پذیر تدوین شده باشد استفاده کنندگان این داده ها شامل سرمایه گذاران ، تحلیلگران ، نهادهای مالی و مراجع قانونی با سرعت و کارایی بیشتری می توانند داده های مورد نظر خود را بیابند ، در اختیار بگیرند و در نهایت به مقایسه و تحلیل آنها بپردازند . زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL می تواند داده های مالی را بر اساس زبانهای مختلف و استانداردهای گوناگون حسابداری پردازش کرده و خود را بسادگی با نیازها و کاربردهای گوناگون منطبق نماید . داده های مالی را می توان با استفاده از ابزار شکلبندی یا نرم افزار مناسب به زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRLبرگرداند . کامپیوتر می تواند اطلاعات درون یک سند XBRL را بصورت اتوماتیک به شکلها و روشهای مختلفی برای استفاده کنندگان آنها آماده کند (مثلاً کامپیوتر می تواند اطلاعاتی را که در فرمت XBRL دریافت کرده بشکل PDF ، HTML ، سند Excel و یا سند Word درآورده و در اختیار استفاده کنندگان آن قراردهد) .
در دید کلان XBRL را بدون توجه به آثار جهانی سازی می توان ابزاری در جهت جهانی سازی دانست . اما در دید خرد باید توجه داشت که XBRL برای شرکتهای کوچک و متوسط کاملاً قابل استفاده است . برای آنکه خواننده بهتر متوجه XBRL شود در این بخش به تشریح XBRL می پردازیم .
فرمت استاندارد مبتنی بر XML برای گزارشگری مالی ( زبان تعریف داده ) است .
امکان تجزیه و تحلیل و بدست آوردن اطلاعات تفضیلی ( بیشتر) از داده ها را می دهد (فراداده به ما میدهد)
قابل توسعه است پس امکان توسعه کاربردها وجود دارد .
در مالکیت عموم قرار دارد .
می تواند برای جابجایی یک جز اطلاعات و یا یک پایگاه داده بکار رود .
امکان سازماندهی اطلاعات با استفاده از عناوین را می دهد .
هیچ استاندارد جدید حسابداری وضع نکرده و در استاندارد های موجود هم تغییری ایجاد نمی کند .
یک سرفصل حساب جدید از خود ایجاد نمی کند .
پروتکل داد و ستد جدیدی نیست ( بلکه یک استاندارد برای شکل دهی اطلاعات پیچیده سازمان یافته مالی مثل صورتحساب سود و زیان است .
2-2-2 فرآیند ارتباطی در XBRL
عملکرد XBRL را می توان به یک سیستم بارکد کالا ( برای صورتهای مالی ) تشبیه کرد که به کاربران اجازه می دهد از برچسبهای متداول ملی یا بین المللی برای مشخص کردن مفاهیم گزارشگری یک شرکت ( بر اساس ویژگی های آن شرکت ) استفاده کرده و بصورت زنده و با دقت بالا اطلاعات کد گذاری شده را با نهادهای مالی یا تجاری دیگر تبادل نماید . از آنجا که XBRL بر اساس اصول XML پایه گذاری شده ، این مزیت را داراست که داده ها بصورت خودتشریحی باشند . به همین دلیل XBRL فقط بر ارزیابی و تشریح ساختار داده ها برای گزارشگری تمرکز می کند تا بتواند ساختار و مراحل گزارشگری تجاری را به صورت نمودار نشان دهد . از این طریق است که XBRL می تواند با سرعت بالایی داده های تجاری را ارزیابی ، تبدیل ، جستجو ، خلاصه ، تجزیه و تحلیل نموده و گزارش های متنوعی را برای بخش های مختلف سازمان و استفاده کنندگان خارجی تهیه نماید . XBRL پردازش اطلاعات را آسان نموده و اطلاعات تجاری را با سرعت بیشتری در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد ، و با کاهش زمان تهیه اطلاعات این امکان را به تحلیل گران مالی می دهد که وقت بیشتری را به تحلیل اطلاعات اختصاص دهند . همچنین سرعت جستجوی اطلاعات در این زبان بالا بوده و مهمتر اینکه علاوه بر کاهش زمان و هزینه ، شفافیت مراحل تبدیل اطلاعات و گزارشگیری مالی را به میزان چشمگیری بالا می برد . مقایسه تصاویر 1-2 و 2-2 این تغییرات را بخوبی نشان می دهد (شفاعی و کاظمی ،1388،ص35-33 )3.
شکل 1-2 جریان اطلاعات بدون استفاده از XBRL (شفاعی و کاظمی ،1388،ص34 )4
شکل 2-2 جریان اطلاعات با استفاده از XBRL (شفاعی و کاظمی ،1388،ص 35 )1
تصویر ( 3-2 ) زیر فرآیند ارتباطی بخش های مختلف داخلی و خارجی سازمان را بعد از پیاده سازی
XBRL نشان می دهد.
شکل 3-2 فرآیند ارتباطی در XBRL- (همان منبع،ص 35 )2
3-2 مروری بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر
1-3-2 مراحل تکامل XML :
مراحل تکامل XML را می توان بدین ترتیب عنوان کرد : حرکت از SGML به HTML و از HTML به XML . رشد حیرت انگیز شبکه با توانایی که به تهیه کنندگان اطلاعات ، جهت توزیع ارزان و ساده اسناد الکترونیکی به استفاده کنندگان آنها در اینترنت می دهد ، کامل شد . اکثر اسناد روی شبکه با زبان HTML نگهداری و توزیع می شوند ، زبانی ساده که به منظور ایجاد کاربردهای چند رسانه ای و فوق متن در اینترنت ، توسعه یافت . HTML مبتنی بر SGML است که خود یک استاندارد برای تعریف و فرم دهی به اسناد است .
2-3-2 SGML
SGML در سال 1986 ، توسط سازمان بین المللی استانداردسازی به عنوان یک استاندارد برای تعریف و استفاده از ساختار و محتوی اسناد معرفی شد . هدف اولیه SGML آن بود که این زبان را با تمام فرمتها و اشکال مختلف کار کند ، بنابراین SGML به استفاده کنندگان این امکان را می داد تا عناوینی را برای تعریف فرمت اسناد و مبادله اطلاعات بین برنامه های کاربرد
دانلود مقاله بررسی علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
