ساختار سازمان سیستمی متشکل از وظیفه، گزارش دهی، رابطه ها و اختیار است که امور سازمان در محدوده آن انجام می شود. با استفاده از ساختار سازمانی کارهای به صورت رسمی تقسیم، گروه بندی و هماهنگ می شود. هنگامی که مدیران در صدد طرح ریزی ساختار سازمان برمی آیند باید به شش عامل یا رکن اصلی توجه نمایند. این ها عبارتست از تقسیم کار، گروه بندی کار، زنجیره فرماندهی، حوزه یا قلمرو کنترل ، تمرکز و عدم تمرکز و سرانجام رسمی نمودن کارها. منظور از ساختار سازمان تنظیم و هماهنگی اقدامات کارکنان به گونه ای است که تحقق اهداف سازمان را میسر می سازد. ساختار سازمان مبین شکل و تخصص فعالیت های سازمان است. ساختار سازمان دو مساله مهم را در سازمان انجام می دهد:
1-ساختار سازمان می بایست نیروی کار موجود را بر حسب وظایفی که باید انجام دهند تقسیم نماید. حتی سازمان های کوچک از تقسیم کار استفاده می نمایند.
2-ساختار باید وظایف تقسیم شده را به گونه ای ترکیب و هماهنگ نماید که بازده مورد نظر بدست آید. هر اندازه وظیفه های تقسیم شده به یکدیگر وابسته تر باشند نیاز بیشتری به هماهنگی خواهد بود. تفاوت ساختار سازمان
ها با یکدیگر به دلیل تفاوت نوع تقسیم کار و هماهنگی وظیفه ها می باشد.
1-تقسیم کار:
در نخستین سال های قرن بیستم، هنری فورد از طریق تولید اتومبیل به وسیله یک خط مونتاژ به شهرت و ثروت زیادی رسید. به هر کارگر شرکت کاری خاص و تکراری واگذار شده بود. در زمان کنونی برای بیان تقسیم بندی کارها به اجزای کوچک تر از عبارت یا اصطلاح تقسیم کار استفاده می شود. اگر کارهای تقسیم شوند، سازمان می تواند در بسیاری از موارد کارایی خود را بالا ببرد یا مانع از عدم کارایی شود. کارگر یا کارمند بر اثر تکرار مهارت لازم را برای انجام کارهای کسب می نماید. او پس از انجام یک کار و پرداختن به مرحله دیگری از کار، وقت کمتری را از دست می دهد. مساله مهم دیگر این است که از دیدگاه سازمانی اموزش های تخصصی از کارایی بالایی برخوردارند. یافتن و آموزش افراد برای انجام کارهای خاص و تکراری چندان مشکل نیست و هزینه کمتری باید برای آن صرف کرد. از طریق تشویق به ابتکار عمل و اختراع دستگاه های جدید، تقسیم کار می تواند موجب افزایش کارایی گردد.
در نیمی از سال های این قرن، مدیران تقسیم
کار را به عنوان یک منبع بی پایان برای تولید
و بهره وری فزاینده می دانستند. آن ها تا حدودی
درست می اندیشیدند زیرا تخصص به میزان
زیادی کاربرد داشت و در سایه مهارت های
ویژه تولید و بهره وری افزایش می یافت. ولی
در دهه 1960 مدارک و شواهدی به دست آمد
که موجب کاهش کارایی (عدم صرفه جویی
اقتصادی) می شد و به صورت خستگی، کسالت،
تنش، کاهش تولید، کیفیت ضعیف، افزایش میزان
غیبت و جابجایی زیاد کارگران شد. در چنین مواردی مدیران می توانستند با گسترش دامنه فعالیت های شغلی کارایی را افزایش دهند. گذشته از این برخی از شرکت ها به این نتیجه رسیدند که اگر به افراد کارهای مختلفی واگذار شود و به آن ها اجازه بدهند تمام کار را یک تنه انجام دهند یا آن ها را به صورت تیم هایی در آورند که فرد درون آن بتواند با استفاده از مهارت های مختلف کارهای گوناگون انجام دهد، بازده تولید و بهره وری افزایش می یابد و در نتیجه رضایت شغلی کارکنان هم بیشتر می شود.
اگر چه در زمان کنونی همه مدیران تقسیم کار را پدیده ای منسوخ شده به حساب نمی آورند ولی آن را به عنوان یک منبع پایان ناپذیر افزایش تولید هم تلقی نمی نمایند. یعنی تفکیک وظایف سازمان تا حدی که شغل های متفاوتی ایجاد شده و به وسیله اشخاص مختلف انجام بگیرد. تقسیم کار یعنی از هفت ویژگی مورد نظر ماکس وبر در ایجاد ساختار استفاده شود. برای اولین بار آدام اسمیت اقتصاددان قرن هیجدهم برای تایید نظریه تقسیم فعالیت های تولید برای افزایش بهره وری به مطالعه ساخت سوزن پرداخت. مدیران امروزی و نظریه پردازان مدیریت، نارسایی و عیب های اساسی تقسیم کار یعنی ایجاد کارهای ساده، تکراری و خسته کننده که موجب عدم رضایت دخالت و تعهد کارکنان می شود را مشکل آفرین دانسته و با آن مخالف می باشند. علاوه بر این تقسیم بیش از حد کار ممکن است با تکنولوژی های تولید کامپیوتری که نیاز به وجود تیم های با تخصص عالی دارد، مطابقت نداشته باشد. به هر حال تقسیم کار نباید موجب ملالت و خستگی شود.
شامل 14 اسلاید POWERPOINT
دانلود پاورپوینت تقسیم کار در سازمان
