اختصاصی از
فایلکو دانلود مقاله حقوق کیفری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
بررسی حقوق کیفری حکایت از آن دارد که پژوهشهای جرم شناسان و مسایل حقوق جزا بیش تر بر عناصری چون جرم، مجرم و مجازات متمرکز بوده است و در نتیجه قربانی جرم که در دوره انتقام خصوصی، نقش محوری را در فرایند تعقیب و مجازات مجرم بر عهده داشت و دفاعیات اصلی را در محاکمات ایفا می نمودند، باگسترش دوره دادستان عمومی از نظر دور مانده و اهمیت خود را در مراحل مختلف عدالت کیفری از دست داده و حمایت از حکمرانان و دولتها جای گزین آن گردیده است. به تعبیر یکی از اندیشمندان عرب این مساله که بسیاری از قوانین جزایی با سر فصلی تحت عنوان «جرایم علیه دولت» آغاز میشود یک امر اتفاقی نیست1 بلکه نشان از افول و تضعیف پایگاه حقوقی بزه دیدگان و توجه بیش تر به منافع دولتها و حمایت از آن دارد. امروزه با ظهور پدیده بزه دیده شناسی شاهد روی کرد متفاوتی نسبت به قربانیان جرم ازگذشته میباشیم. در این سیاست جدید، چشم انداز نوینی تحت عنوان «حمایت از بزه دیدگان و نقش آنان در تحقق پدیده مجرمانه» ظهور کرده است که در این روی کرد بزه دیده نه مانند دوره انتقام خصوصی نقش محوری دارد و نه مانند دوره دادگستری عمومی از گستره سیاست جنایی خارج شده است در این وضعیت بزه دیدگان به عنوان عناصر جرایم در قبال دیگر ارکان آن – جرم و مجرم- دارای موقعیت حقوقی است. در یک تقسیم بندی کلی مبحث بزه دیده شناسی به دو بخش علمی و حمایتی تقسیم می گردد. بزه دیده شناسی علمی(بررسی نقش بزه دیده در پیدایش جرم) وحمایتی هر کدام، نیازمند بحث تفصیلی مستقل است. ازاین رو، ابتدا از مفهوم بزه دیده و مبانی حمایت از بزه دیده گان بحث میکنیم سپس به راهکار های سیاست جنایی ایران در قبال حمایت از بزه دیده میپردازیم و در نهایت اشاره به حمایت از بزه دیدگان در اروپا خواهیم داشت. گفتار اول - واژه شناسی و مبانی حمایت از بزه دیده الف) واژه شناسی الف-1. مفهوم بزه دیده مفهوم بزه دیده در زبان فارسی معادل عربی این واژه - قربانی، مجنی علیه و زیان دیده - استعمال میشود. 2 این واژه در انگلیسی به معنای Victim (قربانی) به کار رفته است و در ادبیات بحث جرم شناسی و کتابهای حقوقی تعریفهای متفاوتی داردا، در مجموع میتوان آن ها را به تعریف موسع و مضیق دسته بندی کرد.در روی کرد اول، بیش تر به ورود ضرر و خسارت به دیگری توجه شده است تا به منشاء ایراد ضرر وعلل و عوامل جرم. مطابق این دیدگاه بزه دیده کسی است که یک خسارت وآسیب قطعی بر تمامیت شخص او وارد شده است به گونه ای که اکثر افراد جامعه به آن اذعان دارند. 3 در تعریف مضیق به عکس تعریف موسع خاست گاه آسیب ناشی از جرم و منشاء ایراد خسارت در کانون توجه است. ماده 1 بخش الف از اعلامیه اصول بنیادی عدالت برای بزه دیدگان جرم، مجمع عمومی سازمان ملل متحد (1985) با توجه به همین ویژگی بزه دیده را چنین تعریف میکند: «بزه دیدگان اشخاصیاند که در پی فعل ها یا ترک فعل های ناقض قوانین کیفری دولتهای عضو از جمله قوانینی که سوء استفادههای مجرمانه از قدرت را ممنوع کردهاند- به صورت فردی یا گروهی به آسیب- از جمله آسیب بدنی و روانی- درد و رنج عاطفی، زیان اقتصادی یا آسیب اساسی به حقوق بنیادی خود دچار شدهاند.» هر چند نگارنده در صدد ارزیابی و نقد تعریفهای صورت گرفته نیست ولی اشاره به این مطلب لازم است، بر خلاف نظریه برخی از اندیشمندان4 - که دو تعریف را مقابل هم میداند- تعریف موسع و مضیق با هم پیوند دارند و بر اساس هر دو تعریف بزه دیده به افرادی اطلاق میشود که به نحوی از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان مادی یا معنوی شده باشد؛ زیرا در هر دو تعریف علاوه بر ذکر خاست گاه ضرر و زیان فعل و ترک فعل به متضرر شدن افراد نیز اشاره دارد. در نتیجه کسانی که بر اثر جرایم ناقص مانند شروع به جرم، جرم محال و جرم عقیم خسارت مادی و معنوی ندیدهاند، بزه دیده به حساب نمیآیند.بر این اساس بهتر است بزه دیده چنین تعریف شود: بزه دیده شخصی حقیقی یا حقوقی است که در پی وقوع جرم متحمل ضرر و زیان مادی یا معنوی شده است و نیاز مبرم به تامین ضرر و زیان و جبران خسازت مادی و روانی دارد. الف-2. سیاست جنایی سیاست جنایی به مجموعه اقدامات کیفری اطلاق میشود که قانون گذار برای ایجاد عدالت کیفری و تضمین حقوق مادی و معنوی افراد جامعه و جلو گیری از ظلم اتخاذ کرده است. به تعبیر دیگر سیاست جنایی، عبارت است از راهکارهای کلی که مقنًن برای اجرای قوانین کیفری و عملی شدن آن در نظر گرفته است، مانند، دستگاه قضایی و مجموعه های وابسته به آن، معاضدت های قضایی، بیمه شخص ثالث ودرنظام دینی بیتالمال،ضمان عاقله،ضمان اقارب ، امورحسبه و ....
بنابراین، مراد از سیاست جنایی خطوط کلی، موازین و معیارهای عمومی هدف داری است که با استفاده از منابع اصلی قانون گذاری استخراج شده و بر اساس آن میتوان به سامان دهی و ساختار عدالت کیفری که یکی از مصادیق بارز آن حمایت از قربانیان جرم است بپردازیم. ب)- مبانی حمایت از بزهدیدگان مبنا در اصطلاح حقوق دانان عبارت است از اصل یا قاعده کلی که نظام حقوقی مبتنی بر آن باشد و مقررات حقوقی براساس آن وضع گردد. به اصول و قواعد که در حقوق میتواند چنین نقشی داشته باشد و معیارهای کلی دیگر نیز بر آن مبتنی باشد، اصطلاحا مبانی حقوق گفته میشود.5
پیش از پرداختن به حقوق بزه دیدگان و کیفیت حمایت آن، طرح این سوال ضروری است که اساسًا مبنای طرح از بزه دیده چیست؟ و بر اساس چه اصل یا اصولی استوار است؟ به خصوص که بزه دیده در مبحث بزه دیده شناسی علمی در تحقق بسیاری از جرایم نقش داشته و مقصر میباشد، حمایت از وی چه توجیهی شرعی و قانونی دارد؟ طراحان حمایت از بزه دیدگان، مبانی ای را در این زمینه یاد آور شده اند که به برخی از آن ها اشاره می گردد: ب-1.مبنای هنجاری برخی از اندیشمندان به ابعاد ارزش حمایت از بزه دیدگان در جامعه اشاره نموده و معتقدند که حراست و پاسداری از ارزشهای یک جامعه سرلوحه حقوق جزا قرار داشته و اصولا از اهداف بنیادین سیاست جنایی محسوب میشود؛ زیرا حمایت از نیازمندان، مستضعفان و به ویژه بزه دیدگان، جزء ارزشهای جوامع است و از این رو، حمایت از آنان مبنای ارزشی دارد.
«حمایت از قربانیان جرم و کمک به آنان باید بخشی از ارزشهای اساسی جامعه محسوب شود. تعهدات هر جامعه نسبت به بزه دیدگان باید از نظر اعتقادی، در اعماق نظام کلی آن جامعه ریشه بگستراند.از این رو، ایجاد منابع قانونی که حقوق بره دیدگان از آنها سیراب شوداهمیتی به سزا دارد» ب-2. کوتاهی دولتها در جلوگیری از پدیده مجرمانه عده دیگر خاست گاه حمایت از بزه دیده را در ناتوانی حکومت ها در جلوگیری از جرایم میدانند در همین راستا «ریموند گسن»(Rimond )مینویسد: جنبش حمایت از بزه دیده براثر ناتوانی جوامع غربی در پیش گیری از رشد صعودی و مداوم بزه کاری در 20-30 سال اخیر به وجود آمده است به گونهای که بر اثر فقدان قدرت عمل در مورد عمل جرم، تنها چاره ممکن، حمایت از بزه دیدگان و تخفیف اثرات پدیده مجرمانه عنوان شده است.7 بر اساس این نظریه، مبنای حمایت از بزه دیده را قصور دولت تشکیل میدهد؛ زیرا بدون تردید یکی از اهداف اساسی دولتها ایجاد نظم و حراست از امنیت، حقوق، آزادی و حیات شهروندان است. ب-3. الغای سیستم کیفری مبنای دیگری که در توجیه حمایت از بزه دیده گان ذکر شده این است که حمایت از بزه دیده و تاِمین خسارتهای وارد بر او نقش مؤثری در الغای حقوق کیفری دارد. جنبش مبارزه با حقوق کیفری را که پروفسور هلندی «لوک هولسمن»(Louck hulsman) بنیان نهاد در سه مرحله: کیفر زدایی ،اتهام زدایی و در نهایت الغای سیاست کیفری به مبارزه با حقوق جزا برخاسته است. بر اساس این دیدگاه نهاد حمایت از بزه دیدگان و جبران خسارت فوری آنها از طریق مصالحه و قطع خصومت غیر قضایی، سیاست کیفری و حقوق جزا را به حاشیه میراند. ب -4.تقلیل بزهکاری برخی از اندیشمندان منبای حمایت از بزهدیده را در کاهش بزه کاری جستجو کرده و چنین گفتهاند: «حمایت از بزه دیده، گذشته از ابعاد ارزشی آن، نقش مؤثری در پیشگیری از بزهکاری دارد، زیرا هم از بزهدیدگی مکرر جلوگیری مینماید و هم مانع تبدیل بزه دیده به یک انسان بزه کار میشود. در نتیجه همان گونه که مساعدت پزشک در درمان بیمار حتی مریضی که در مریض شدن خود دخالت داشته است، عملاً تلاش برای از بین بردن خطر آن بیماری و سالم سازی جامعه است، حمایت از بزه دیده نیز در نهایت به تقلیل آمار جرایم میانجامد.» بر اساس این دیدگاه، حتی اگر بزه دیده در تحقق جرم و بزه دیدگی خویش نقش هم داشته باشد حمایت از وی امری عقلایی و ارزشمند است. زیرا از یک سو این حمایت و تأمین ضرر و زیان، او را از بزه دیدگی مکرر که ناشی از ناتوانی و بزه دیدگی نخست اوست مصون مینماید و از سوی دیگر مانع انتقامهای فردی و کنش خودسرانه و گسترش بزه کاری میشود.
ب – 5. مبنای عقیدتی به نظر میرسد یکی از مهمترین مبانی طرح حمایت از بزه دیدگان، گذشته از اصول و مبانی دیگر، مبنای فلسفی و ایدئولوژیک است. زیرا حمایت از مظلوم و دفاع از بزه دیدهای که مورد تعدی قرار گرفته است، در همه مکاتب الهی، به ویژه اسلام جایگاه ویژه داشته و اصولاً بنیان حقوق جزا را تشکیل میدهد. ازمنظراندیشه بنیادین اسلام حمایت از بزه دیده خواه در قالب حمایتهای قانونی و قضای و خواه در ضمن حمایتهای مادی و معنوی باشد؛ از اساسیترین تکلیف شرعی است که رستگاری و خشنودی خداوند را فراهم میآورد. قرآن کریم در آیات متعددی مسلمانان را به حمایت از بزه دیدگان فرا میخواند به عنوان نمونه میفرماید: «چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و کودکانی که به دست ستمگران تضعیف شدهاند پیکار نمیکنید؟ همان افراد ستمدیدهای که میگویند: خدایا ما را از این شهر (مکه) که ستم گرند، بیرون بر و برای ما از طرف خود سرپرست قرار بده و از طرف خود برای ما یار و یاوری تعیین فرما.»10 حمایت از بزه دیدگان و تأمین خسارتهای آنان در حکومت نبوی و احادیث شریفی که از ناحیه معصومین«ع» وارد شده، نیز موقعیت خاصی دارد؛ به گونهای که در کتب روایی باب ویژه تحت عنوان «باب نصر الضعفاء و المظلومین»11 اختصاص داده شده است. در اندیشه حقوقی اسلام، حمایت از بزه دیدگان اختصاص به مسلمانها ندارد، بلکه هر شهروندی که در قلمرو حکومت اسلامی زندگی میکند، باید از جان، مال و
فهرست مطالب:
مقدمه. 2
گفتار اول - واژه شناسی و مبانی حمایت از بزه دیده. 3
الف) واژه شناسی... 3
الف-1. مفهوم بزه دیده. 3
الف-2. سیاست جنایی... 4
ب)- مبانی حمایت از بزهدیدگان.. 4
ب-1.مبنای هنجاری.. 5
ب-2. کوتاهی دولتها در جلوگیری از پدیده مجرمانه. 5
ب-3. الغای سیستم کیفری.. 6
ب -4.تقلیل بزهکاری.. 6
ب – 5. مبنای عقیدتی... 6
گفتار دوم –حمایت از بزهدیده در سیاست کیفری اسلام. 7
الف-1. حمایت از بزهدیده در قتل عمد.. 8
الف.2. تبدیل مجازات به دیه. 10
الف- 3.تأمین خسارت بزهدیده از بیتالمال.. 12
ب. حمایت از بزهدیده در قتل شبه عمد.. 15
ج. حمایت از بزهدیده در قتل خطا 16
گفتار سوم -گستره حمایت از بزهدیدگان.. 17
الف -1.بررسی حقوق بزهدیده در مراحل کشف و تعقیب: 18
الف)جرائم قابل گذشت؛ 18
ب)جرائم غیر قابل گذشت؛ 18
الف -2.حقوق بزهدیده در مرحله دادرسی و صدور حکم.. 21
الف-3.حقوق بزهدیده در مرحله بعد از صدور حکم و تجدید نظر: 26
الف-4.حقوق بزهدیده در مرحله اجرا حکم: 28
گفتار چهارم- حمایت از بزهدیدگان در اروپا 30
ب) جایگاه حمایت از بزه دیده گان در اعلامیه سازمان ملل.. 31
نتیجه. 34
منابع 37
شامل 39 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود با لینک مستقیم
دانلود مقاله حقوق کیفری 
