فرمت فایل:word
تعداد صفحات:176
«بسم الله الرحمن الرحیم»
دو موضوع مهمی که در رابطه درمانی می‌تواند به موفقیت ارتباط درمانی و یا برعکس شکست و عدم موفقیت این رابطه بینجامد عبارت است از: تخصص و توانایی‌های درمانگر و دیگری میزان اعتقاد و اطلاع درمانگر به مسایل اخلاقی و توانایی او در رعایت پایبندی و انعکاس چنین نگرشی به مراجع.
یک مرکز روان‌درمانی اعم از روان‌پزشکی، روانشناسی و یا مشاوره‌ای معمولاً باید دسته‌ای از تخصص‌های مختلف درمانی را در داخل مجموعه خود داشته باشد تا هر مراجع به فراخور حال خود و مشکل خود به متخصص مربوطه مراجعه کند بنابراین وجود همه متخصصان درمانی در یک کلنیک یا مرکز درمانی ضرورت داشته و می‌تواند نیازهای مراجعه کلیه مراجعان اعم از مسایلی که سطحی و در حد راهنمایی بوده یا مشکلات معمولی و در حد مشاوره‌ای و یا اختلالات بسیار شدیدی که نیازمند تشخیص روانشناس و همکاری روان‌پزشک در بکارگیری روش‌های روان‌درمانی و استفاده از دارو درمانی و شاید هم بیشتر و عمیق‌تر باشد، برآورده سازد. این مجموعه درمانی را می‌تواند پزشک، روان‌پزشک، روانشناس، مشاور، مددکار اجتماعی، گفتار درمانی و حتی یک مشاور حقوقی و مشاور روحانی در حد مورد نیاز اداره کند. تک تک اعضای این مجموعه تخصص‌های کاملاً متفاوت از هم دارند اما به هر حال در رابطه درمانی با مراجع باید پایبند به یک سری از اصول و ضوابط اخلاقی باشند که لزوم اطلاع، اعتقاد و عمل به آن‌ها به ضرورت پیش برد و توفیق درمانی را نتیجه خواهد داد. لذا در یک رابطه‌ی درمانی آنچه جدا و دور از هرگونه ضوابط و مقررات قانونی کنترلی حاکم بر جامعه مطرح می‌شود اصول اخلاقی حاکم بر این رابطه است که هر حرفه روان‌درمانگری برای خود اصول و ضوابط خاصی را در نظام نامه سازمانی یا انجمنی خود دارا است. خود اصول و ضوابط اخلاقی حاکم بر روابط مشاوره‌ای در همه حرفه‌های درمانگرانه معمولاض از اعتقادات مذهبی، ارزش‌های انسانی و سنت‌های رایج اجتماعی بین‌الملل، فرهنگ‌ها و جوامع نشات گرفته و در کل یکسان است. هرچند که ممکن است در حرفه‌های مختلف درمانی و فرهنگ‌های حاکم بر هر اجتماع و به تبع شخصیت‌های متفاوت، درمانگران به اشکال و سیاق مختلف ضوابط اخلاقی را اجرا و پیاده کنند. اما در هر حال در یک جمله آن، از داشتن رابطه‌ی انسانی و در خدمت مراجع حکایت دارد این کتاب مجموعه ضوابط اخلاقی و قانونی لازم اجرا را در رابطه‌ی بین درمانگر و درمان شونده که کم و بیش با هر نوع درمان روانی و عاطفی سرو کار دارند در خدمت درمانگران و علاقمندان موضوع کتاب قرار داده است اما از آن‌جایی که اداره جلسات درمانی بر عهده درمانگران است، لذا لازم است درمانگران به اصول و ضوابط اخلاقی که در رابطه درمانی باید رعایت کنند آگاه بوده و بدان عمل کنند.
مطالب این کتاب اصول و ضوابط اخلاقی تایید شده و تصویب شده انجمن‌های بین‌المللی تمام حرفه‌های روان درمانگری است که در حال حاضر از همه‌ی درمانگران انتظار می‌رود به آن آگاه بوده و آن را در درمان بکار گیرند. بنابراین برای هر مرکز مشاوره‌ای، روانشناسی، روان‌پزشکی و حتی مرکز پزشکی اعم از مراکزی که به‌صورت خصوصی و یا گروهی اداره می‌شوند، لازم است که چنین مجموعه‌ای از ضوابط و اصول اخلاقی یا قانونی را برای اطلاع از چگونگی روابط مشاوره‌ای و روان‌درمانی با مراجع خود داشته باشند. متخصصین حرفه‌های درمانی، در هر وزارتخانه و اداره و سازمانی که باشند از جمله: وزارت آموزش عالی، وزارت بهداری و دانشگاه‌های علوم پزشکی و اداره‌ی بهزیستی و نیز وزارت آموزش و پرورش در مرازک مشاوره‌ای و در هر مدرسه از آن و سایر مراکزی که مشاوران در آن فعالیت دارند، می‌توانند از این مجموعه از ضوابط اخلاقی در درمان روانی بهره‌گیرند، ضمن این که در کلاس‌های فوق لیسانس و دکترای روانشانسی و مشاوره همین عنوان یعنی «مسایل و ضوابط اخلاقی در درمان» به عنوان یک واحد درسی تدریس می‌شود. این کتاب محدودیت وجود منابع مناسب در این زمینه را رفع کرده و نیاز مدرسین این واحد درسی و نیز دانشجویان مشاوره و روانشناسی را تا حدی تامین می‌کند.
«فهرست مطالب»
مقدمه
فصل اول: ضوابط اخلاق پزشکی
فصل دوم: روان‌پزشکی قانونی
فصل سوم: ضوابط اخلاقی روانشناسی
فصل چهارم: استانداردهای اخلاقی مشاوران
فصل پنجم: ملاحظات اخلاقی استفاده از فنون در گروه درمانی
فصل ششم: منشور اخلاقی مدد کاری اجتماعی
فصل هفتم: ضوابط اخلاقی درمان در اسلام
فصل هشتم: جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی روان آزمایی
مقدمه
رسول خدا(ص): «کامل‌ترین مردم از لحاظ ایمان خوش خلق‌ترین آن‌هاست.»
«روز قیامت در ترازوی کسی چیزی بهتر از حسن خلق گذاشته نمی‌شود.»
بحث مطالب اخلاقی برای روشن شدن افکار جامعه بسیار ضروری است. همین بحث و جدل‌ها است که اختلاف عقاید را به حداقل می‌رساند و بدین‌وسیله و با نقد و بررسی و سنجش عقاید مختلف آن چه را که عقل می‌پذیرد و حقیقت به‌نظر می‌رسد مورد پذیرش نیز قرار می‌گیرد.
در فلسفه اخلاق در اسلام همواره دو مساله مطرح است: اول این که زندگی چیست؟ دوم این که آدمی برای رسیدن به این غایت چگونه باید رفتار کند؟
چگونه رفتار کردن انسان‌ها به‌نحوی که به یک نظام اعتقادی و فکری محکم و خلال‌ناپذیر متکی بوده باشد خواسته هر فردی است. یونگ در این باره می‌نوسد: «در بین بیماران من (بالاتر از 35 سال) حتی یک نفر نبود که مشکل او در نهایت یافتن یک جهان بینی نبوده باشد.» در بعد نظری و در میر کشف قوانین اجتماعی، ایدئولوژی‌ها می‌توانند برخی از شیوه‌های تحقیق را ابلاغ، تشویق و ترویج نموده یا برخی دیگر را ممنوع اعلام نمایند. درمانگری هم که به امر درمانی اشتغال دارد در روند تکامل عمکرد درمانی خود که هم اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد، قالبی مقبول یافته که در هر جامعه‌ای هم کارآمد به‌نظر می‌رسد. فرایند رویارویی که در یک طرف آن مراجع دردمن و نیازمند و در طرف دیگر مشاور قرار دارد که فردی است متخصص و توانمند و در جهت یاری مراجع حضور دارد. در زمینه‌ی درمان، مسایل اخلاقی همان استانداردهای صحیح و غلط پذیرفته شده هر اجتماعی است که تعیین کننده‌ی حقوق و ضوابط درمانگر و مراجع بوده و امتیازاتی را به مراجع به‌عنوان صاحب حقوق اجتماعی و انسانی قایل بوده و درمانگر رادر کار با مراجع به آن محدود و پایبند می‌کند. بنابراین عملکرد هر درمانگر به‌عنوان نماینده حرفه‌ی خویش در قالب تعریف و ملاک‌های حرفه تلقی شدن، وابسته به «اعتماد عمومی» است که به شاغلین آن حرفه اجازه‌ی فعالیت می‌دهد.
«اعتماد عمومی» از سه باور عامه نسبت به حرفه سرچشمه می‌گیرد. نخست: اعتماد عمومی مبتنی‌بر این باور است که حرفه‌ای‌ها هم دارای صلاحیت تخصصی و کارآیی ویژه‌ای هستند که عموم مردم از آن بی‌بهره‌اند. دوم: باور عموم این است که حرفه‌ای‌ها هم خودشان به‌کار خود سامان می‌دهند و هم جامعه برای حفظ مصالح عموم به کار آن‌ها رسیدگی می‌کند اعتقاد به وجود مجموعه قوانین یا اصول و استاندارهای حاکم بر عملکرد حرفه‌ای‌ها، جزیی از باور عمومی است. انتظار می‌رود که این اصول بیشتر حافظ رفاه عمومی در مقابل مصالح خود حرفه‌ای‌ها باشد. سوم: باور عموم بر این است که انگیزه‌ی واقعی و حاوی عملکرد اعضای یک حرفه، خدمت به مردم است که فوق مصالح شخصی و حرفه‌ای خود آن‌ها است.
باتوجه به مسایل فوق، از آن‌جایی که مسایل اخلاقی، ریشه در اعتقاد عمومی دارد از اهمیت ویژه‌ای برای تمام اعضای حرفه‌ای برخوردار است. زیرا هر گاه رفتار غیراخلاقی، غیره حرفه‌ای یا غیر مسوولانه یکی از اعضای حرفه موجب تغییر باور عمومی نسبت به حرفه شود، صدمه‌ی آن دامن‌گیر تمام اعضای آن حرفه خواهد شد و توان عملکرد همه‌ی آن‌ها را به‌عنوان متخصص تقلیل می‌دهد. از این رو صلابت و پیشرفت آتی درمانگری، به‌عنوان یک حرفه در توسعه به قدرت آن برای جلب اعتماد عموم بستگی کامل دارد.
مسایل اخلاقی درمانی مفصل بوده و از جمله آن می‌توان به ارزش‌های اخلاقی درمانگر، مسایل شخصی و شخصیتی درمانگر، کارایی و کارآموزی حرفه‌ای، رعایت حقوق مراجع از قبیل رازداری، ضوابط رابطه درمانگر و مراجع، مسایل تفاوت فرهنگی درمانگر و مراجع، فرایند قضایی، مستمری کردن و ترخیص اجباری، حق درمان، خدمات غیرشخصی، رابطه با همکاران، سهل‌انگاری حرفه‌ای، استفاده از فنون فیزیکی، وسایل و شیوه‌ای سنجش و تفسیر آزمون‌ها که به انحای مختلف در حرفه‌های روان‌درمانگری به‌کار گرفته می‌شوند را می‌توان نام برد. مسایل فوق گاهی به دو قسمت اخلاقی، قانونی تقسیم می‌شوند اما عمده‌ی مسایل اخلاقی است که تقریباً تمام انجمن‌های حرفه‌ای مربوط به رشته‌های پزشکی، روان‌پزشکی، روانشانسی، مشاوره، مددکاری، نظام‌نامه یا مجموعه مسایل اخلاقی انجمن خود را منتشر کرده‌اند و از اعضای حرفه‌ی خود انتظار دارند که بر طبق آن‌ها عمل کنند و اگر عضوی از عمل به آن‌ها سربازند، به اخراج او از عضویت در آن حرفه منجر خواهد شد. رعایت قانون حقوقی و نظام‌نامه‌ها و عملکرد مسوولانه ، اگر امری درونی باشد فوق‌العاده با ارزش خواهد بود تا این که الزام و اجباری قانونی داشته باشد و چه بهتر که درمانگری هم فردی معتقد و پایبند به اصول مذهبی، اخلاقی و انسانی باشد که تبعیت از نظام‌نامه‌های اخلاقی و اجرای ضوابط آن، ضمانت اجرایی دقیق‌تری خواهد داشت.
در کل می‌توان گفت که هدف از تدوین نظام‌نامه‌های اخلاقی، راهنمایی متخصصین، حمایت از مراجعان، حراست از استقلال متخصصین و پیش‌برد پایگاه و منزلت حرفه است. امید است این مجموعه بتواند اطلاعات لازم را از ضوابط اخلاقی و قانونی عملکرد درمانگر، در اختیار موسسات، سازمان‌ها، مراکز مشاوره و افرادی که به هر نحو در ارتباط با درمان و مسایل درمانی کار می‌کنند قرارداده و مورد استفاده واقع گردد.
تحقیق در مورد ضوابط اخلاقی در حرفه‌ی روان‌درمانی
