مرحله اول – آشنایی کلی با مکان کارآموزشی :
من در کانون جهانگردی اتومبلی رانی جمهوری اسلامی ایران در یکی از کارگاههای وابستهبه این اداره به کارآموزی مشغول شدم که این مکان کار آموزی یکی از زمینهای سازمان ایرانگردی و جهانگردی بود .
این اداره در سال 17/11/1317 شمسی به شماره 4 دفتر ثبت مؤسسات به ثبت رسیده است .
به طوریکه از وظایف این اداره بر میاید آنست که وسایل و موجبات جلب سیاحان خارجی و داخلی را فراهم آورد و از ارتباط یافتن اداره مزبور با کلیه مؤسسات و کلوپهای سیاحتی بین المللی و تهیه و تنظیم مقرراتی که باعث تسهیل مسافرت خارجیها به ایران باشد .
یکی از کارهایی که برای جلب مسافر لازم است ایجاد سرویسهای مرتب سریع حمل و نقل میباشد که جزو وظایف این اداره قرار گرفته است و در عین حال تأسیس کلوپی سیاحتی و اتومبیل رانی در ایران و مربوط ساختن آنها با کلوپ سایر دول یکی از مسائلی است که این اداره تعقیب می کند.
این اداره با ایجاد مسافرخانهها و مهمانخانهها و هتلها به ایجاد مکانهایی برای سکنا گزیدن به مسافرین ایجاد میکند . از دیگر کارهایی که این اداره در دست اقدام دارد ،ایجاد دانشگاه ایرانگری و جهانگردی است که این مکان همان کارگاه مورد نظر است که قرار است با گرفتن تراکم و اجازه ساخت از شهرداری ، اقدام به ساخت این دانشگاه کنند . که این کارگاه واقع در خیابان جردن نبش خیابان مریم است ( که در ضلع شمالی واقع شده است) .
مرحله دوم – ارزیابی بخشها مرتبط با رشته علمی کارآموزی
این بخش مربوط به آنست که هر دانشجو مربوط به رشته تحصیلی خود از امتیار کارآموزی درکارگاه برخوردار باشد و بتواند در کارگاه مربوط به آن رشته تحصیلی شروع به فعالیت کند . من هم که در رشته عمران مشغول به تحصیل هستم در همین کارگاه شروع به گذراندن مدت زمان کارآموزی مشغول شدم که با مفاهیم جدیدی از کارهای عملی در محیط کارگاه آشنا شدم یکی از اعمال گودبرداری بود که با عملیات خاصی همراه بود و دارای مراحل خاصی از قبیل مشخص کردن محل گود برداری به فاصله 80 سانت از دیوارهای همسایگان که باعث ریزش بنای مجاور نشود و عملیاتی که در آن همراه با مهارت بود . همچنین چگونگی صاف کردن زمین پی برای ریختن بتن مگر که از حساسیتهای خاصی برخوردار بود .
همچنین ساختن فونداسیون و گذارندن میلگردهای انتظار و چگونگی قرار گرفتن ستون با فنداسیون که با این اعمال توانایی نگهداشتن 17 طبقه به همراه 4 طبقه پارکینگ و 2 طبقه پیلوت داشته باشد. این بنا قرار است از نوع بتنی باشد .
در کارگاه مورد نظر هر کس به اندازه دانش خود به کار مشغول است ، چنانچه یک کارگر بر حسب تخصص خود در کارگاه مشغول است و یک تکنسین بر حسب دانش خود در کارگاه کار میکند و یک مهندس ناظر به نظارت در ساختمان مشغول است ، با راه اندازی این پروژه احتیاج به تمامی این افراد اعم از کارگر و تکنیسین و مهندس ناظر و محاسب و … ) است و همه اینها با هم در یک راستا و هدف مشغول به کارند .
برای ایجاد چنین پروژهای احتیاج به مهندس عمران و معماری میباشد ، که من همکنون برای یادگیری این علم مشغول به تحصیل هستم .
مقدمه و تشکر
در ابتدا جا دارد از زحمات و راهنماییهای جناب آقای مهندس حبیبی تشکر شود که با حضور در کارگاه مفاهیم جدید در مورد رشته عمران در کارهای عملی را فراگرفتم ، که در نوع خود بی نظیر بود ، در کارآموزیها به بررسی سازمان و تشکیلات پیمانکاری در کارگاه و انواع ساختمان از نوع بتنی و فلزی و ساختمانهای آجری و خشتی و گل پرداخته و با شرح مختصری در مورد برتری یکی از آنها به مختصر توضیح داده شده است و همچنین به بررسی انواع میلگردها و تیر آهنها پرداخته شده است و راههایی برای جلوگیری از زنگ زدگی ،همچنین به بررسی مختصری درباره آرماتورگذاری در شناژها و فونداسیون و مقاوم سازی اسکلت بتنی پرداخته شده است .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
سازمان و تشکیلات پیمانکاری در کارگاه 1
انواع ساختمان 4
1- ساختمانهای اسکلت بتنی 4
2- ساختمانهای اسکلت فلزی : 4
3-ساختمانهای آجری : 5
4-ساختمانهای خشتی و گلی 6
پی (شالوده ) 6
انواع پی از نظر نوع مصالح 7
1-پی سنگی : 7
2- پی آجری : 7
3- پی شفتهای : 8
4- پی بتونی : 8
انواع پی از نظر سیستم ساخت 9
3- پی صفحهای ( رادیه ژنرال) 11
4-پیهای مشترک : 11
5- پی باسکولی (STRAP BEAM) : 12
6- پیهای کلاف شده : 12
عایق کاری 12
خاصیت ماسه و سیمان در عایقکاری 15
سنگ و قلوه سنگ 15
نقشههای تیر ریزی 15
انواع پلکان 17
انواع پلههای مدرن امروزی 17
آسانسور یا بالابر 18
فلزات در ساختمان 19
آهن ساختمانی 19
مصرف انواع پروفیلهای فولادی ( نیمرخها) در ساختمان: 20
میلگرد و چهار گوش ( چهار سو) : 22
هدف از اسکلت فلزی : 23
زنگ زدگی و جلوگیری از آن 24
راههای جلوگیری از زنگ زدگی : 24
ساختن ستونهای باربر 25
اتصال پروفیل به یکدیگر جهت ستون به وسیله ورقه یا تسمه (دوبلهکردن) 25
اندازه صفحات بیس پلیت BASEPLATE 26
پلان فونداسیون (ابعاد فونداسیون) 26
کاربرد شناژ و اتصال آن به فونداسیون 27
آرماتور گذاری در فونداسیون : 27
آرماتور گذاری در شناژ 27
بولت گذاری در فونداسیون بولت یا میله مهاری (ANCHAR BOLT) : 28
چگونگی اتصال میلگردهای ستون به ریشه 29
قالب بندی سقف ...........................................................................................................................................29
بلوک.................................................................................................................................................................31 استقرارصفحات فلزی مشخص دربیس پلیت درآکسهای مشخص ......................................................32
زیر سازی بیس پلیت از روی فونداسیون تا زیر بیس پلیت....................................................................32
سازمان و تشکیلات پیمانکاری در کارگاه
پس از مبادله قرارداد فی مابین کارفرما و پیمانکار جهت اجرای یک پروژه پیمانکار بایستی نسبت به تدارکات تجهیز کارگاه جهت اجرای پروژه اقدام نماید که معمولاً پس از حدود حداکثر 20 روز پس از تاریخ عقد قرار داد بایستی مقدمات کار و ایجاد تمهیدات لازم برای اجرای پروژه را فراهم سازد.
در یک کارگاه ساختمانی فعالتهای مختلفی جهت اجرای پروه انجام میگیرد و قسمتهاتی مختلف کار توسط افراد با تخصصهای مربوط به خود به اجرا در میآید . مثلاً برای اجرای یک پروژه ساختمانی گرووهای مختلفی فعالیت دارند که اعم آنها عبارتند از : گروههای آرماتوربند ، قالب بند، بتن ریز، سقف کار ، نما چین ، گچ کار ، کاشی کار، در و پنجره ساز ، جوشکار ، نقاش ، شیشه بر ، لوله کش ، برق کار ، شوفاژ کار ، چاه کن و غیره …
هر چند که کلیه افراد و گروههای کاری فوق در کارشان ماهر و با تجبره باشند باز جهت جلوگیری از سردرگمی در اجرای کار و نیز هماهنگی در مراحل کاری نیاز به افراد دیگری کاملاً برای تهیه ماشین آلات مورد لزوم پروژه شخص مطلع و آگاهی در این زمینه اقام میکند که ممکن است مهندس و کارشناس ماشین آلات باشد در کارهای بزرگ بویژه این مسئله حائز اهمیت است و کارشناس ماشین آلات با وسایل و دستگاههای مورد نیاز و مدت زمان استفاده از آنها را دقیقاً بررسی نموده و نسبت به کرایه یا خرید آنها اقدام مینمایند . در نتیجه از اتلاف وقت و سرمایه که ماشی از آوردن ماشین آلات نا مناسب به داخل کارگاه است جلوگیری میشود همچنین به صرفه بودنخرید وسیله و یا اجاره نمودن آن به مدت لازم مورد بررسی قرار میگیرد .
برای کارهای تخصصییک پروژه ماند تأسیسات آب ، برق و حرارت مرکزی و امثال آن که از عهده یک مهندس عمران یا عمموی خارج استاز مهندسین متخصص در رشتههای مربوط کمک رفته می شود .
محسوس است که این شخص در حقیقت مدیر پروژه بوده و رئیس کارگاهها می باشد . وظیفه رئیس کارگاه ایجاد هماهنگی بین فعالیتهای گروههای مختلف کاری و همچنین تعیین تقدم و تأخر انجام کارها در داخل کارگاه می باشد . علاوه بر مسائل فوق ، رئیس کارگاه بعنوان نماینده قانونی پیمانکار بوده که در مقابل کارفرما و دستگاه نظارت مسئولیت مستقیم دارد .
تشکیلات پیمانکاری یک کارگاه نسبتاً بزرگ ساختمانی از دو رده کلی پرنول فنی و خدماتی میگردد .
افراد فنی شامل مهندسین و تنکسینهای ساختمان ، تأسیسات برقی و مکانیکی و نقشه بردار ، بناها، جوشکارها و سایر عوامل اجرایی متخصص در رشتههای کاری مربوط میباشد . معمولاً کارهای مربوط به یک رشته معین در کارگاهها به تکنسین مربوط به آن رشته واگذار میگردد و در نتیجه نظارت و کنترل و رفع اشکالات کار در هر قسمت توسط آنها خواهد شد و در حالت خاصیکه تکنسیسنها قادر به حل موضوع نباشند مسأله به رئیس کارگاه محول میگرددبنابراین وقتی کارها بدینترتیب بین تکنیسینهای مختلف تقسیم شد مسلما درگیری و اتلاف وقت رئیس کارگاه با افراد متعدد درگیر با کار کمتر بوده و نامبرده فرصت مناسبتر و بیشتری جهت مدیریت و برنامهریزی کلی کار خواهدداشت .
گروه خدماتی تشکیلات پیمانکاری داخل کارگاه که با رئیس کارگاه همکاری میکنند و در حقیقت وظیفه تدارکات را بر عهده دارند از نظر انواع و تعاد به وسعت و حجم کار بستگی دارد از جمله این افراد مسئول خرید ، حسابدار، انباردار، نگهبان، مسئول تأمین نیروی انسانی و ماشین آلات را میتوان نام برد .
مسئول خرید همانگونه که از نامش پیداست جهت خرید مصالح و لوازم مورد نیاز پروژه اقدام می نماید ، مسئول خرید با تجربهای که دارد مصالح مورد نیاز پروژه را به موقع و با حداکثر کیفیت و حداقل قیمت خریداری مینماید . نیروی انسانی مورد نیاز شامل استادکارها کارگران متخصص و ماهر ،نیمه ماهر و کارگران ساده میباشد ، که تأمین این نیروها در کارگاه توسط شخص مسئولی در سازمان پیمانکاری کارگاه صورت میگیرد که با هماهنگی رئیس کارگاه نیروی انسانی لازم را تأمین مینماید .
انواع ساختمان
با توجه به اینکه معنای کلی به هرچیزی که ساخته میشود میتوان ساختمان گفت ولی در اینجا بیشتر منضور ما از ساختمان مصالح مصرفی و نوع مصرف میتوان به دو دسته تقسیم نمود .
الف ) انواع ساختمان از لحاظ مصالح مصرفی
ساختمان از لحاظ مصالح مصرفی به انواع زیر تقسیم میشود :
1- ساختمانهای اسکلت بتنی
ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه ( سیمان، شن ،ماسه و ملیه گرد آجدار استفاده باشد ) . در ساختمانهای بتنی سقفها بوسیله دالهای بتنی پوشیده میشود و یا ازسقفهای تیرچه و بلوک و یا سایر سقفهای پیش ساده شده استفاده میشود و برای دیوارهای جدا کننده یا پاتیشن ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغهای، آجر ماشینی سوراخ دار،آجر معمولی کورای و یا تیفهای و تیغه گچی ویا چوب استفاده شده است و ممکن است از دیوار یا بتن آرمه هم استفاده شود . در هر حال این ساختمانها شاه تیرها و ستونها از بتن آرمه مسلح ساخته میشود .
2- ساختمانهای اسکلت فلزی :
در این ساختمانهابرای ساختن ستونها و پلها از پروفیلهای فولادی استفاده میشود . در ایران معمولاً ستونها را از تیرآهنهای I دوبل و یا بال پهنهای تکی استفاده مینمایند و همچنین برای اتصالات از نبشی ، تسمه و برای زیر ستونها از صفحه فولادی استفاده میشود و معمولاً دو قطعه را بوسیله جوش به یکدیگر متصل مینمایند . سقف این نوع ساختمانها ممکن است تیر آهن و طاق ضربی باشد و یا انواع سقفهای دیگر از قبیل تیرچه بلوک و غیره استفاده میگردد .
برای پارتیشها میتوان مانند ساختمانها بتنی از انواع آجر و یا قطعات گچی و یا چوب یا سفالهای تیغهای استفاده نمود. در هر حال جدا کنندهها میباید از مصالح سبک انتخاب گردند .
در بعضی از ممالک بر خلاف مملکت ما برای اتصالات از جوش استفاده نکره بیشتر از پرچ استفاده مینمایند و برای ستونها نیز میتوانند به جای تیرآهن از نبشی و یا ناودانی استفاده نمود .
3-ساختمانهای آجری :
معمولاً در ساختمانهای کوچک که از چهار طبقع تجاوز نمینماید از این ساختمان استفاده میشود . اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجری بوده و برای سقفها در ایران معمولاص از پروفیلهای فولادی I( تیرآهن I) و آجر بصورت طاق ضربی استفاده میگردد و یا از سقف تیرچه بلوک استفاده میشود که دراین حالت میباید از شناژ روی دیوار استفاده شود . در این نوع ساختمانها معمولاً دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار میگیرند و اغلب پارتیشن نیز همین دیوارهای حمال میباشد . حداقل عرض دیوارهای حمال در این نوع ساختمانها نباید از 35 سانتیمتر کمتر باشد .
4-ساختمانهای خشتی و گلی
ساختن این نوع ساختمانها در شهرها کمتر مورد استفاده قرار میگیرد . بجز انواع فوق ساختانهای دیگری نیز ساختهمیشود مانند ساختمانهای چوبی که بیشتر در نواحی مرطوب که دارای جنگلهای فراوا میباشد و در نتیجه چوب به قیمت ارزان در دسترس قرار میگیرد .
پی (شالوده )
تعریف : پی حد فاصل بین زمین و ساختمان است به بیان دیگر ساختمان بوسیله پی به زمین متصل شده و بارهای وارده از بنا ( ستونها و دیوارها ) گرفته و به یک نسبت پخش و به زمین منتقل میکند . ابعاد پی بستگی به وزن بنا، نیروهایوارده بر آن نوع خاک و مقاومت زمین دارد . پیها را نسبت به نوع مصالح و سیستم ساخت آن میتوان به دو گروه تقسیم کرد.
گروه 1
شامل انواع پی از نظر نوع مصالح آن مانند پیهای سنگی ، آجری ، شفتهای بتنی و بتون مسلح
گروه 2
شامل انواع پی از نظر سیستم ساخت آن مثل پیهای تکی ، نواری ،صفحهای ، پی مشترک و پیهای کلاف شده که در زیر به شرح یک یک آنها میپردازیم .
انواع پی از نظر نوع مصالح
1-پی سنگی :
این پی از سنگهای طبیعی و در مناطقی که سنگ ارزان در دسترس باشد ساخته میشود ، سنگی که برای اینگونه پیها انتخاب میگردد باید سالم بوده و از انواع سنگهای لاشه شکسته باشد . سنگهای قلوهای به علت صیقلی و مدور بودن آن برای پی سازی مناسب نمیباشد زیرا حالت ناپایداری به پی میدهد سطح پی با سنگ باید از دیوارهایی که روی آن قرار دارد وسیع تر بوده و از طرف دیوار حداقل 15 سانتیمتر به عنوان ریشه گسترش داشته باشد .
پی سازی با سنگ با دو نوع ملات صورت میگیرد چنانچه بار و فشار کم باشد ملات سنگها را از نوع گل آهک، ولی چنانچه بار زیاد باشد ملات ماسه سیمان انتخاب میشود .
طریقه عمل بدین نحو است که اول کف پی را ملات ریزی نموده و سنگها را پهلوی یکدیگر قرار میدهند و لابلای سنگ را با ملات پر می کنند بطوری که هیچ منفذ و سوراخی در داخل پی وجود نداشته باشد . این عمل یعنی پهن کردن ملات و سنگ چینی بنحوی که گفته شد تا خاتمه پی سازی همچنان ادامه مییابد تا پی به سطح دلخواه برسی . زاویه پخش بار در پیهای سنی در حدود 45 درجه میباشد .
2- پی آجری :
از پیهای آجری در مواقعی استفاده میکنند که ساختمان کوچک و با وارده نیز کم باشد در ضمن این پی های سنگی نیز به علت گرانی و کم یابی نمیتوان استفده کرد این پی نیز مانند پیهای سنگی بایستی دارای ریشهای به اندازه 15 تا 20 سانتیمتر از طرفین دیوار روی آن باشد . برای این منظور است که عرض پی کنی نیز 30 تا 40 سانتیمتر ارز عرض دیوار بیشتر باشد این مقدار اضافه عرض و همچنین عمل آجر چینی در داخل پی را آسانتر مینماید چون زاویه پخش بار در پیهای آجری در حدود 60 درجه میباشد برای صرفهجویی در مصرف آجر بهتر است آن را به شکل پلکانی چید .
3- پی شفتهای :
پی شفتهای سادهترین و در عین حال ابتدایی ترین پی سازی برای ساختمانهای کوچک 2 یا 3 طبقه آجری است . شفته خمیری است از مخلوط خاک ، آب و شن و گرد آهک که در هر متر مکعب خاک بین 200 تا 250 کیلوگرم آهک بکار میرود و گاهی نیز بنا بر لزوم مقداری پاره سنگ به آن میافزایند .
طریقه شفته ریزی بدین صورت است که شفته را در پی ریخته و پس از آنکه شفته به حدود 20 یا 30 سانتیمتر رسید آن را در یک سطح افقی هموار میکنند و یک روز آن را به حالت خود میگذارند تا آبش در اثر تبخیر یا جذب در خاک ، کاهش یابد ( اصطلاحاًً دو نم شود ) . سپس آن را با زونه سنگینی ( تخماق ) میکوبند تا کاملاً متراکم گردد مجدداً به همان ارتفاع شفته ریزی انجام گرفته و تا پر شدن پی همچنان ادامه مییابد .
4- پی بتونی :
بتون را میتوان یکی از مقاومترین و مستحکمترین سنگهای مصنوعی دانست . لذا پیهائی که با این بتون ساخته می شوند بهترین پی در کارهای ساختمانی بشمار میایند . امروزه توصیه میشود که پی ساختمانها را با بتن مسلح بسازند بخصوص در مناطق زلزله خیزی نظیری شهرهای جنوب خراسان ، دامنه سلسله جبال البرز ، قزوین حتی برای ساختمانهای سبک و یک طبقه نیز پیهای بتونی از نوع نواری آن بسیار مناسب خواهد بود .
زاویه پخش بار در پیهای بتونی بین 30 تا 45 درجه میباشد لذا میتوان اینکه پی ها را پلکانی یا به صورت هرم ناقص ( سومل) ساخت و از مصرف اضافی بتن صرفهجوئی نمود پی سازی با بتون بدین طریق انجام میگیرد که ابتدا کف پی را به اندازه تقریبی ده سانتیمتر بتن کم سیمان به نام (بتن مگر ) میریزند که سطح خاک و بتون اصلی را از هم جدا کرده همچنین سطح پی را جهت بتون ریزی اصلی تراز نماید ، سپس روی بتون مگر داخل پی را با تخته قالب بندی میکنند . پس از آماده شدن قالب، بتون ساخته شده را داخل قالب ریخته و خوب میکوبند و یا با ویبراتور (لرزاننده) به آن لرزش کمی دهند تا بتون اصطلاحاً جا بیفنتد یعنی دانههای شن و ماسه ودر بتون عمل جای گیری را کاملاً انجام دهندو متراکم گردند . بار گذاری ر.ی پیهای بتونی بایستی حداقل هفت روز پس از پی ریزی انجام گیرد .
ضمناً باید توجه داشت چنانچه بتون از نوع مسلح باشد باید ابتدا میله گردها در قالب جا سازی شده سپس بتون ریزی صورت گیرد . از این پی بیشتر در ساختمانهای اسکلت فلزی استفاده میشود .
انواع پی از نظر سیستم ساخت
1- پی تکی ( منفرد)
پی تکی معمولاً در مواقعی مورد استفاده قرار میگیرد که بار وارده از ساختمان نسبتاً کم بوده و تعداد طبقات آن در حدود 3 الی 4 طبقه باشد از طرفی احتمال نشست غی یکنواخت زمین وجود نداشته باشد یعنی نوع خاک زمینی که ساختمان بر روی آن بنا میگردد یکنواخت بوده و مقاومت آن در همه جا یکسان باشد .
در ساختمانهی اسکلت فلزی چون تمام بارها ابتدا به ستونها وارد میشود و ستونها بار را به پی منتقل مینمایند لازم است ، پی بتن آرمه ( بتن – فولاد ) استفاده گردد و در اینگونه موارد اغلب پیهای بتن آرمه از نوع منفرد بکار میرود.
سطح مقطع پیهای تکی میتواند مربع ، مستطیل ، چند گوشه ، دایره و یا نیز شکل دیگری بوده و برای صرفه جویی ممکن از پی را به صورت پلکانی یا شیب دار ساخت .
2- پی های نواری
پیهای نواری به پیهائی اطلاق میشود که طول پی نسبت به پهنای آن زیاد باشد اینگونه پیها بار وارده را در جهت طول پخش کرده و به خاک میدهند، پی های نواری را هنگامی میسازند که زیر یک ردیف ستون ( در ساختمانهای اسکلت فلزی یا بتون آرمه) یا در زیر یک دیوار ( در ساختمانهایآجری ) و یا زیر ستونهای دیوار توأماً قرار گرفته باشد .
موارد استفاده اینگونه پیها نسبتاً زیاد است بخصوص در مواقعی که فاصله پیها از یکدیگر کم بوده اطراف ساختمان را زمینهای همسایه احاطه کرده و امکان دسترسی پی از چهار طرف موجود نباشد پی نواری میتواند در یک یا دو جهت باشد .
3- پی صفحهای ( رادیه ژنرال)
از این گونه پیها در مواردی استفاده میشود که بارهای وارده از ساختمان بسیار زیاد بوده (آسمان خراشها) و یا مقاومت زمین به قدری کم باشد که جهت انتقال بار به خاک تمام سطح زیر ساختمان مورد لزوم قرار گیرد.
پی صفحهای بصورت یکپارچه از بتون آرمه سرتاسر زیر ساختمان ساخته میشود که کلیه ستونها و دیوارها روی آن قرار میگیرد. در بعضی مواقع که بار خیلی زیاد باشد سطح پی را بزرگتر از ساختمان روی آن میسازند تا پخش فشار در سطح بزرگتری صورت پذیرئ . پیهای صفحهای بصورت ساخته میشود که فقط به ذکر نام آنها می پردازیم مانند: پی صفحهای ساده – صفحه با دیوار محیطی – صفحهایی باتیر صفحهای با دیوار بتنی در یک – صفحهای با دیوار بتنی در دو جهت و پیهای سلولی
4-پیهای مشترک :
هرگاه برای دو یا چند ستون یک پی ساخته شود ، پی را مشترک گویند . پی مشترکت وقتی مورد استفاده قرار میگیرد که :
الف ) فاصله پیها از یکدیگر کم بوده یا طوری باشد که سطح پیها یکدیگر را بپوشاند
ب) یکی از پیها در کنار زمین همسایه قرار گرفته باشد .
ج) وقتی که بعلت طول زیاد بنا مجبور باشیم ساخمان را با درز انبساط (ژوئن) بسازیم در اینصورت برای ستونهای مجاور درز انباسط پی مشترک در نظر میگیرند . لازم به توضیح است که چنانچه برای دو پی با بارهای مختلف خواسته باشیم پی مشترک طرح نمائیم ، پی مزبور بشکل ذوزنقهای خواهد بود . که قاعده کوچک در طرف بار کمتر و قاعده بزرگ آن در جهت بار بیشتر باشد .
5- پی باسکولی (Strap Beam) :
برای جلوگیری ز چرخش فنداسیون و تیر در کنار همسایه از فونداسیون باسکولی یا استراپییم استفاده میشود .
6- پیهای کلاف شده :
هرگاه پی های منفرد توسط تیرهایی از بتون آرمه به یکدیگر متصل و کلاف گردند . پی را کلاف شده مینامند و تیرهای بتون آرمه ذکر شده را شناژ گویند .
پیهای کلاف شده بهترین نوع ی در مناطق زلزله خیز بشمار میروند زیرا در هنگام زلزله شناژها از جابجائی پیها جلوگیریی نموده و باعث میشوند که در فاصله پیها از یکدیر تغییری حاصل نگردد . شناژها ممکن است ضخامتی برابر یا کمتر از پی داشته باشند به دو صورت شناژ به پی کلاف می شود یا سطح فوقانی شناژ در امتداد سطح فوقانی پی قرار میگیرد . یا سطح شناژ در امتداد زیرین پی.
عایق کاری
در ساختمان معمولاً سه نوع عایق وجود دارد که عبارتند از عایق رطوبتی ، عایق صوتی و عایق حرارتی که در اینجا بشرح عایق رطوبتی میپردازیم .
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان از عایق اری با قیر گونی استفاده میکنند ، خاصیت گونی در قیر مثل خاصیت آرماتور در بتن است . سطوح زیر عایق کاری باید صاف و تمیز باشد چنانچه زیر عایق کاری سطح بتنی کاملاً صاف نباشد باید روی آن را با یک قشر ملات ماسبه و سیمان به ضخامت حدود 2 ساعت اندود و سطح آن را کاملاً صاف کرد . عایق کاری در روی سطوح مربوط و در دهوای بارانی و درجه حرارت کمتر از 4 درجه سانتیگراد به هیچ وجه مجاز نبوده . به کار بردن میخ جهت ننصب ورقهای عایق کاری نیز عملی صحیح نمیباشد .
در کف و بام و دیوارهای زیر زمین و نظائر آنکه عایقکاری بیش از یک قشر انجام می وشد باید لایههای متوالی عایق عمود بر یکدیگر قرار گیرند . ورقهای عایق باید از هر طرف حداقل به اندازه 10 سانتیمتر در جهت حرکت آب همدیگر را بپوشاند و باقیر کاملاً بهم بچسبد سطح عایقکاری شده بایستی از هر گونه صدمه و مجاورت با عوامل خورنده نظیر آهک محافظت شود .
عایقکاری به دو صورت عمودی و افقی انجام میگیرد .
1- عایق افقی را در کف اتاقها – پشت بام – کف زیر زمین – روی پلها – تراسها و کف سرویسها انجام میشود .
2- عایق کاری عمودی معمولاً در دیوار و در اطراف ساختمان زیر زمین جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل انجام میشود.
در بعضی موارد برای جلوگیری از رطوبت کف اطاقها ، زیر اطاقها را خالی میکنند و کانالهائی در کف اطاق ایجاد می نمایند و هوای داخل آن به وسیله هواکشی کار به شکل دودکش به خارج هدایت می نمایند قیرهای مصرفی در عایق کاری را نباید از حدود 177 درجه سانتیگراد بیشتر حرارت داد در غیر اینصورت قیر خاصیت اصلی خود را از دست میدهد . قیر باید تا هنگامی که گرم و بصورت مایع روان است مصرف گردد نحوه عایق کاری بدین ترتیب است که سطح محل عایق کاری پس ازتمیز کردن و خشک شدن یک لایه قیر به صورت کاملاً مذاب و به مقدار حدود حداقل 5/1 کیلوگرم در هر متر مربع بطور یکنواخت بر روی آن پخش میگردد و در حالی که قیر هنوز گرم است یک لایه قیر گونی بر روی آن گسترده و بر روی سطح فشار داده میشود به طوریکه در تمام نقاط کاملاً به قیر بچسبد سپس لایهای از قیر فوق مجدداً بطور یکنواخت به مقدار حدود یک کیلوگرم در هر متر مربع به روی آن پخش مینمایند بطوریکه تمام سطح گونی را بپوشاند . در مورد سطوح عمودی دیوارهایی که بدین نحو عایق کاری میشوند باید ترتیب عایق کاری از بالا به پایین باشد . در مورد دوم و سوم یک لایه گونی و قیر طبق آنچه که در بالا ذکر گردید اجرا میشود .
عایقکاری در پای دیوارها دست انداز و اطراف دودکشها و غیره بایستی حداقل 15 سانتیمتر بالاتر از سطح تمام شده بام بالا آمده و حدود پنج سانتیمتر در روی دیوار کار گذاشته روی آن را تورسیمی و اندو سیمانی به ضخامت حدود 3 سانتیمتر پوشانده شود . در کنار دست اندازهای بام بهتر است جلوی عایق قائم یک تیغه آجری 11 سانیمتری با ملات ماسه و سیمان ساخته شود .
قیرهای موررد مصرف در عایق کاری بر حسب نقطه نرمی و درجه نفوذ آنها نامگذاری شدهاند . نفوذ پذیری قیر عبارتند از مقدارر فرو رفتگی گلولهای با وزن در دمای معین و در مدت معین در قیر مورد نظر مثلاً قیر 70/60 و 25/85 و 15/85 و 15/95 اعداد ، 60 ، 85، 90 نقطه نرمی قیر و اعدادد 70، 25 ، 15 درجات نفوذ آنها را نشان میدهد به این ترتیب هر چه درجه نفوذ بیشتر باشد قیر نرمتر و بالعکس کم بودن آن معرف سختی قیر میباشد در نتیجه روی این اصل در مناطق سردسیر قیر نرم و در مناطق گرمسیر قیر سخت ایزولاسیون مصرف میگردد .
خاصیت ماسه و سیمان در عایقکاری
در محلهائی که زیر قیر گونی از ملات ماسه و آهک استفاده میکنندد . قیر پس از مدتی فاسد و از بین میرود آهک ترکیب شیمیائی قیر را بهم میزند و آن را فاسد میکند و پس از مدتی عایق کاری قابل نفوذ و رطوبت از آن عبور مینماید . لذا میبایست حتماً از اندود ماسه و سیمان استفاده نمود .
سنگ و قلوه سنگ
در کف اطاقهای ساختمان میتوان به جای قیر گونی از سنگهای قلوه و یا سنگ شکسته ( ماکادام) استفاده نمود . ( بلوکاژ) ، یعنی حدود تقریبی 50 سانتیمتر خاک اطاقها را بر میدارند و بجای آن از سنگهای نامبرده میریزند و تا آنجا که مقدور باشد با وزنهای میکوبند تا خوب جایگیری شود و روی آن عملیات کفسازی را انجام میدهند چون لای سنگها خاک وجود ندارد و سنگ هم آبکش نیست بنابراین کف سازی خشک میماند .
نقشههای تیر ریزی
برای تیر ریزی هر ساختمانی باید نقشه جداگانهای تهیه شود برای این منظور پلاک ساختمان را با تفاوت اینکه دیوارها را با خط نازک میکشیند ترسیم مینمایند . از اندازهها و سایر مشخصات مندرج در پلام صرفنظر میگردد . فقط تیرآهنها را با خط نقطه قوی نشان میدهند .
در هر پلان تیر ریزی باید نکات زیر رعایت گردد :
1- تیرهای هم نمره و هم طول را تحت عنوان پزسیون که علامت اختصاری آن(POS) مشخص مینمایند و کنار آنها دایره کوچکی ترسیم کرده و نمره پزسیون را در کنار آن مینوسیند .
2- فاصله آکس تیرها از همدیگر را نیز در پلان مشخص میکنند ( 80 تا 110 سانتیمتر)
3- برای هر پلان تیر ریزی یک جدول نیز تهیه میگردد که در آن جداول تعداد – نمره تیر آهن – طول پزیسیون و غیره نوشته میشود و در پایان ستون آخر جمع کل وزن تیر آهنهای یک ساختمان مشخص میگردد .
بغیر از تیر آهن ممن است از نبشی یا میلگرد نیز در تیر ریزی استفاده گردد . معمولاً روی دیوارهای خارجی یک نبشی قرار میدهند و این نبشیهای یاد شده تحت عنوان پزیسیون 8و 9 و میلگرد با پزسیون شکاری (10) مشخص گردیده است .
بطور کلی در قشع تیرریزی باید نکات زیر کاملاً روشن و دقیق مشخص گردد :
1- نمره تیر آهن
2- طول تیر آهن
3- فرم تیر ریزی
4- فاصله تیرها از همدیگر
5- جدول لیست تیر ریزی
توجه 1: جدول لیست تیر ریزی را میتوان بصورت تفکیک نیز تهیه نمود ، یعنی اینکه جدول نیشی و میل مهارها نیز میتوانند جدا از جدول تیر آهن باشند .
توجه 2: برای ترسیم پلام با مقیاس 100: دیوارا را با ضخمات 2/0 و تیر و تیرچه ها را 4/0 و پلها را 6/0 و آرماتورهای رانش را 2/0 ترسیم مینمائیم .
برای ترسیم پلان با مقیاس 50 : دیوارها را با ضخمات 2/0 و تیرها و تیرچهها را 6/0 و پلها را 8/0 و آرماتورهای رانش را 2/0 ترسیم مینمائیم .
انواع پلکان
یک آرشیتک هنگام طراحی یک بنا سعی مینماید از عنصر پله در جهت زیبائی بنا نیز بهره برده و خود پلکان را بعنوان یک عضو ( عنصر) زیبا مطرح نماید . هنگام طراحی پلکان یک بنا بر حسب نوع استقرار آن در ساختمان فرمهای مختلفی را ممکن است به خود بگیرد که هر یک از پلکانها در اشکال زیر طبق قواعد و برابر با مقررات و آئین نامههائی در ساختمان بکار گرفته شود .
انواع پلههای مدرن امروزی
1) پله یک طرفه 5) 2/1 در گردش 9) پله معلق
2) پله دو طرفه 6) پله پیچ 10) پله آزاد
3) پله سه طرفه 7) بله نیمه بیضی 11) پله حلزونی
4) پله 4/1 در گردش 8) پله دایره
آسانسور یا بالابر
آسانسور عبارت است از اطاقک چوبی یا فلزی که به وسیله سیم یا قرقره مخصوص متصل بوده و در ارتفاع ساختمان میتواند جابجا شود .
آسانسورها بر حسب موقعیت محل و بکار بردن آنها به چند گروه تقسیم میشوند .
الف) آسانسورهایی که مخصوص بالابردن اشخاص بوده و ظرفیت آن بر حسب تعداد افراد و محل مورد نیاز توسط مهندسین برآورد میگردد .
ب) آسانسورهایی که به منظور حمل بار و مصالح ساختمانی و با بطور کلی برای اجرای پروژه ساختمانی مرتفع مورد استفاده قرار میگیرد ، بر حسب ظرفیت بار درجه بندی میشود .
ج) پلههای برقی با تسمه نقاله نیز یک نوع آسانسور بوده که حرکت خطی توأم با حرکت قائم انجام میدهند و بیشتر در ساختمان متروها و فروشگاههای بزرگ احداث میگردد و از ایمنی تابع قوانین و آئین نامههای ساختمانی است .
دیوار اطراف و محل اسانسور را معمولاً از بتن آرمه میسازند و نقاطی که در طبقات محل خروج بوده به صورت یک درگاه خالی میگذارند .
در ناحیه پایین آسانسور حدود 140 سانتیمتر گودتر پی سازی میشود تا به سادگی بتوان فنر و لاستیک مخصوص آسانسور را نصب نمود .
در قسمت فوقانی نیز حدود 180 سانتیمتر بصورت اتاقک کوچک در نظر گرفته که مل مناسب برای نصب قرقره و ترانسفر موتور و تشکیلات آسانسور قابل استفاده باشد .
آسانسور دارای وزنه تعادل بوده که معمولاً در قسمت عقب یا طرفین حرکت مینماید و بر حسب ظرفیت مقدار آن نیز متغیر است .
فلزات در ساختمان
مقدمهای برای فلزات :
هرچه صنعت پیش میرود کم کم فلزات جای دیگر مصلح ساختمانی را گرفته بطوریکه امروزه ساختمانهای بزرگ داراس اسکلت فلزی هستند و در تمام ساختمانهای کوچک نیز فلزنقش مهمی بر عهده دارد .
فلزات در ساختمان
آرماتورهای مختلف در ساختانهای بتنی ، پوشش سقف در ساختمانهای آجری ، نعل درگاهها، در و پنجره ، شیروانی ،قفسه بندی ، انواع لولهمشیها ؤ یراق آلات و غیره بکار میروند .
فلزات مهمی که در ساختمان بکار میروند عبارتند از : آهن ، فولادهای ساختمانی آلومینیوم ،مس ، روی چدن ، سرب و قلع میباشد .
آهن ساختمانی
بشر متمدن از قدیم آهن را میشناخته و در وسایل و سلاحهای جنگی از وجود آن استفاده میکرده و میتوان گفت 5/4 درد پوسته جامد زمین را آهن تشکیل میدهد و مهمترین فلز صنعتی میباشد مصرفش همواره افزایش مییابد . بصورت خالص درساختمان مصرف ندارد بلکه حالت چدن و فولاد بکار میرود . در هوای نمناک زنگ می زند و به اکسید آبدار تبدیل میشود از ذوب کردن سنگ آهن در کورههای آهن گذاری بدست میآید و پس از این مرحله فولاد و چدن ساخته میشود .
مصرف انواع پروفیلهای فولادی ( نیمرخها) در ساختمان:
در بازار ایران انواع نیمرخهای فولادی یافت میشود . طول آنها 6 تا 12 متر و یا در ابعاد دیگر موجود بوده .که ذیلا آنها را بررسی میکنیم .
ورق آهن از ذخامت 3 تا 30 میلیمتر جهت اسکلت ساختمان و با ضخامت بیشتر از 30 میلیمتر بمصرف اسکلتهای عظیم و در پلکهای بزرگ کاربرد دارد و از ضخامت 3 میلیمتر کمتر جهت ساختن در و پنجره و شیروانی و کانال کشی مصرف میشود ابعاد ورقهای آهن معمولی که در بازار به مقدار فراوان موجود است 2*1 متر و 6*5/1 متر میباشد و به طور کلی مصرف ورق برای اتصال تیرآهنها به یکدیگر ، زیر ستونها، خرپاها و تقسیم فشار برای کف پلها، تقویت پلها واتصالات دیگر بکار میرود .
تسمه همان ور آهن با عرض کتمتر از ورق به عرض 10 میلیمتر 1250 میلیمتر و ضخامت از 3 تا 60 میلیمتر که با ضخامت کمتر از 5 میلیمتر جهت اتصالات در و پنجره و ضخامتهای بالای 3 تا 10 میلیمتر و بیشر جهت اتصالات پروفیلها و تسمه کشی در خر پاها جهت زیر سازی عایق پشم شیشه در پوششهای اینیت و ابروهای شیروانی و موارد دیر مصرف میشود .
نبشی یکی از مهمترین پروفیلهای ساختمانی میباشد و به صورت مرکب و منفرد در ساختمانهای بزرگ و کوچک فلزی بکار می رود .
نبشی بر دو قسمت است با بال مساوی و بال غیر مساوی:
با بالی مساولی از (L2020*20) تا (L250*18/24) و با بال غیر مساوی از (L30*20*3) تا (L250*90*10/16) جهت مصرف در شکلهای گوناگون در ساختمانهای بزرگ و کوچک بکار برده مشود و نبشی به ابعاد 50 تا 150 میلیمتر معمولی یا ( بال مساوی ) بیشتر جهت اتصالات پلها به ستونها و یا تیر آهنها به بیمهای باربر( پل –حمال) و اتصالات ستونها به صفحات در فونداسیون و همچنین برای ساختن ستون و خرپا و اتصالات دیگر پروفیلها به هم و نیز در ساختن در و پنجره تا چندی پیش مورد استفاده بوده و در نقشههای ساختمانی به دو صورت نوشته میشود .
سپری نیز بر دو نوع است ، نوع اول با قاعده و ارتفاع مساوی و علامت اختصاری I از (20I) تا (40I) و نوع کف پهن از ( 30I) تا (60I) موجود میباشد ، در ضمن اگر پروفیلهای تیر آهن را از وسط ببریم دو سپری بدست خواهیم آورد .
سپری در ساختمان خرپا همچنین در اسکلت گلخانه و سقفهای شیشهای و همچنین در نورگیری زیرزمینها جهت آجرهای شیشهای در فضای بالا مثلاً کناره پیادهروها و موارد دیگر مصرف میگردد.
تیر آهن ، مهمترین نوع پروفیلهای ساختمانی است و به دو صورت معمولی و به فرم I و یا NP نوشته میشود و بال پهن با علامت H و IPB که ارتفاع و بال مساوی میباشد ،در نقشهها نمایش داده میشود . نوع اول در ساختمان مصرف زیادی دارد و به جز این دو نوع متوسط ، تیر آهن نیم پهن با علامت IPE نیز موجود میباشد .
تیر آهن نوع اول معمولی که به علامت NP و یا I میشناسیم ، به ارتفاع 80 تا 600 میلیمتر و در نوع نیمه پهن (IPEنیز به همان ابعاد میباشد .
تیر آهن سوم نوع بال پهن (IPB) به ارتفاع 100تا 1000 میلیمتر میباشد
1- تیرآهن معمولی در ستونها ،خرپاها ، نعل درگاه ، بیمها در پوشش سقفها و پلهای زنبوری و موارد دیگر مصرف میشود .
2- تیرآهن بال پهن نیز در ساختمان خرپا و ستون خصوصاً در پل سازی و به طور کلی هر جا فشار و یا خمش بیشتر وجود داشته باشد بکار برده می شود .
ناودانی به علامت[ UP از ارتفاع ( 30 تا 400 ) میلیمتر موجود بوده و بیشتر به مصرف ساختن ستونها و همچنین در پلهای باربر و موارد دیگر بکار میرود .
میلگرد و چهار گوش ( چهار سو) :
میلگر بقطر 5 تا220 میلیمتر ساخته میشود که قطرهای معمولاً از 5 تا30 میلیمتر به مصرف بتوان آرمه و همچنین مهار کردن تیرهای سقف جهت پیشگیری از باز شدن در موقع پوشش طاق ضربی و میلگرد عاجدار با مقاومت زیادتر تا 42 کیلوگرم بر میلیمتر مربع در شکلها و فرمهای گوناگون جهت استفاده در ساختمانهای بتونی مصرف میشود .
چهار سوی به ابعاد 6 تا150 میلیمتر که مصرف آن در ساختمان کم می باشد ، به جز پروفیلهای ذکر شده در ساختمان پروفیلهای سنگین دیگری مانند پروفیل ذیل جرثقیل ریلهای راه آهن موجود است که با ترکیبات گونا گون ساخته میشوند .
آهن دو نبشی نیز جهت استفاده در ساختمان به علامت از 30 تا 160 میلمتر موجود میباشد .
پروفیلهای توخالی یا مجوبف که بنام پروفیلهای سبک نیز معروفند جهت ستونها مصرف زیاد داد با مقطع دایره ،مربع و مستطیب در اندازههای مختلف و حالتهایسبک ،نیمه سبک و سنگین در بازار موجود است .
هدف از اسکلت فلزی :
اصولاً بعلت کم بودنمقاومت فشاری و عدم مقاومت کششی مصالح آجری ساختمانهائی ا این نوع مصالح ساخته میشوند با ارتفاع کم بودهو مسلماً نمیتوانند مرتفع و دارای طبقات متعدد باشند. چنانچه خواسته شود بنائی در چند طبقه بصورت اسکلت آجری ساخته شود ، بایستی ضخامت دیوارها در طبقات تحتانی بیشتر و در طبقات تحتانی بیشتر و در طبقات بالا و آخر جهت بار دادن به ستونها و دیوارهای آجری از 35 سانتیمتری کمتر نباشد .نتیجتاً اینگونه بناها فضای زیادی را جهت دیوارها اشغال مینمایند، دیگر اینکه سرعت ساختمان سازی ا اسکلت بنائی ( ماسونری ) بسیار کند و طولانی خواهد بود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 48صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله گزارش کار اموزی ساختمان های بتنی