فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:45
فهرست مطالب:
1-شیعه به معنای کلی 1
2- نگاهى گذرا به مساله ولایت فقیه در تاریخ تشیع 10
3- امامت در کلام و فلسفه اسلامی 29
4- خلاصه پیداش شیعه 35
شیعه به معنای کلی
وژاه شناسی
شیعه در لغت به معنی انصار و اتباع است « الشیعة : الاتباع والاعوان والانصار مأخوذ من الشیاع(1)» و از ماده شیع به معنای مشایعت و پیروی و شجاعت ا ست. (2)دراصطلاح نوبختی می گوید؛ «گروهی شیعه نامیده شدند و ایشان هوا خواه علی بن ابیطالب (علیه السلام )بودند که پیروی از وی را شیوه خود ساخته و همه تیره های شیعه از این دسته برخاستند(3)»
ازهری میگوید:«شیعه یعنی گروهی که دوستدار عترت و خاندان پیامبرهستند.(4)»
ابن خلدون درمقدمه تاریخش چنین می گوید:
«بدان که شیعه در لغت عبارت ا ز یاران و پیروان، در عرف فقها و متکلمین گذشته و حال به پیروان علی (علیه السلام )و فرزندانش می شود(5) »
شهرستانی میگوید؛
«شیعه کسانی هستند که تنها علی را پیروی کرده و معتقد به امامت و خلافت او از طریق نص هستندو میگویند امامت از او خارج نمیشود مگر با ظلم امامت را جز اصول دین می دانند ونصب امام را از طرف رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلام)جایز بلکه واجب میدانند و محال است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلام)از تعین امامت اغفال و اهمال کرده باشد و این امرخطیر یعنی تعیین امام را بر دوش امت گذاشته باشد(6).»
شیخ مفید میفرمایند: «شیعه به پیروان علی (علیه السلام )گفته میشود که معتقد به امامت و خلافت بلا فصل او از طریق نص ونصب پیامبر(ص)هستند(7).»
کلام شیخ مفید مختصر، کامل و بی نقض ترین کلام به نظر می رسد.
زمان پیدایش شیعه
درمورد پیدایش و تولد شیعه در دامن اسلام بین اصحاب تاریخ و ملل و نحل اختلاف و اظهار نظریه های متفاوتی ارایه شده اند امابه طور کلی میتوان این نظریه را به دو دسته تقسیم کرد.
الف ـ پیدایش شیعه بعداز درگذشت پیامبر عظیم شان، هر کدام از این قول ها به چند دسته تقسیم میشود.
ا- تشیع در روز سقیفه پدید آمده است، همان روزی که جمعی از بزرگان صحابه به صراحت گفتند؛ علی (علیه السلام )اولی به امامت و خلافت است(8).
طبری نقل می کند:زبیر شمشیر کشید و گفت تا با علی بیعت نشود شمشیرم را غلاف نمی کنم(9). جماعتی از مهاجرین و انصار از بیعت ابوبکر سرباز زدند و به علی بن ابیطالب گرویدن و از آنانند عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس زبیربن عوام بن عاص ،خالدبن سعید، مقداد بن اسود، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عماربن یاسر، ابی بن کعب و...(10) این افراد مسلماً امامت علی (علیه السلام )را درزمان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلام)شنیده بودند و اینکه او خلیفه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلام)می باشد. این واکنش سیاسی در مقابل فضای سیاسی بیعت ابوبکر درسقیفه بنی ساعده نبوده بلکه بذرتشیع در زمان پیامبرریخته شده بود.
شهید محمد باقرصدر میفرماید؛ شیعیان بلافاصله پس از رحلت پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلام)به وجود آمدند ودرعدهای از مسلمانان تجسم یافتند که به صور عملی تسلیم طرحی شدندکه پیغمبراسلام(صلی الله علیه و آله و سلام)برای رهبری حضرت علی(علیه السلام )ارائه داد و واجب دانستند. تا بلافاصله پس از او به اجرا گذاشته شود. بنابراین تجسم جریان شیعی وبه فعلیت درآمدن آن از لحظهای آغاز شد که برخی موضعی را که گروهی در سقیفه بدان روی آوردند وبا در پیش گرفتن آن طرح رهبری حضرت علی (علیه السلام )را متوقف کردند و خلافت را به غیر از او نسبت دادند رد کردند(11).
2- شیعه بعداز قتل خلیفه سوم عثمان بن عفان در روز جنگ جمل در مقابل خون خواهان عثمان و اصطلاح عثمانیان قرار گرفتند. ابنندیم میگوید؛
« وقتی که طلحه و زبیر با علی مخالفت کردندو جز به خون خواهی عثمان به چیزی دیگر قانع نشدند و علی نیز خواست با آنها بجنگد، تا سربه فرمان حق نهند آن روز کسانی را که از او پیروی کردند به نام شیعه خوانند و او خود نیز به آنها میگفت شیعیان من(12).»
این نظریه خیلی ضعیف تر از نظریه قبلی میباشد مخالف متون تاریخی است و مخصوصاً با مسند این قضیه که شیعه علی در زمان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلام)وجودداشته شخص ابوزهره به این قضیه اشاره می نماید که در صفحات آینده خواهد آمد.
3- شیعه بعد از بازگشت علی (علیه السلام )از صفین پدیدآمد این نظریه توسط یک شرق شناس اسکاتلندی بیان شده که حتی قابلیت طرح و جواب دادن را ندارد(13).البته قبل از پروفسورمونتکمیری وات توسط اسفراینی بغدادی بیان گشته است.(14)
ب ـ پیدایش شیعه در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلام)، برقی (م274یا280 هـ ق) میگوید: یاران علی (علیه السلام )به اصحاب اصفیاء، اولیاء، شرطه الخمیس و... تقسیم میشوند افرادی همچون «سلمان فارسی، مقدادبن اسود، ابوذرغفاری، عمار،ابولیلی، بشربن ابوسفان، ابوعمر، ابوسعیدخدری، جابربن عبدالله انصاری،براءبن عازب وعرقه ازدی از دسته اصفیا هستند(15)»
ابن زهره ازابن ابی الحدید نقل میکند؛ عدهای ازصحابه عقیده شیعه را درمورد علی (علیه السلام )داشتند. وعلماً و فضلاً علی(علیه السلام )را برتمام صحابه مقدم میدانستند این افراد عبارت بودند از، عماربن یاسر، مقداد بن اسود، ابوذرغفاری، سلمان فارسی، جابربن عبدالله انصاری، ابی بن کعب، حذیفه، بریده، اباایوبانصاری، سهل بن حنیف، عثمان بن حنیف، اباهیثم بن التیان و اباطفل عامربن وائله وعباس ابن عبدالمطبب و فرزندان او بنی هاشم به طور کلی و ابن الزبیز... (16)
علامه مظفر میفرماید؛«شیعه بعد از آیه ‹ انذر عشیرتک الاقربین›شعراء/214 نازل شد شروع گردید. نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلام)بنی هاشم را جمع کرد و فرمودند: ایکم یؤازوئی لیکون اخی ووارثی و وزیری و وصیتی وخلیفی فیکم بعدی؟ جزء علی(علیه السلام )به درخواست آن حضرت جواب نداد. رسول خدا فرمودند؛ هذا اخی و وارثی و وزیری و وصی وخلیفتی فیکم بعدی فاسمعوا واطیعوا (17).»
ابو سیعد خدری میگفت ؛ مردم به پنچ امر موظف گشتند، اما به چهار امر عمل کردند و یک امر را ترک گفتند، وقتی از او راجع به آن چهار امر سؤال کردند پاسخ داد: نماز، زکات، روزه ماه رمضان و حج. پرسیدندآن امری را که مردم به آن بی اعتنائی کردند چیست؟ گفت ولایت علی بن ابیطالب. پرسیدندآیا ولایت علی (علیه السلام )مانند آن چهار امر درکنار آنها فرض و واجب است؟ پاسخ داد آری!(18)
محمد کرد علی می گوید: عدهای از صحابه در عصرپیامبر(صلی الله علیه و آله و سلام)معروف به شیعه علی بودند(19).
شهید محمد باقرصدر می فرمایند؛
« تشیع را نتیجه طبیعی اسلام و نمایانگر اصولی بدانیم که لازم بود دعوت اسلام در راه رسیدن به کمال مطلوب خود به طرح آن بپردازد ونیز میتوانیم تشیع را نتیجه منطقی دعوتی بدانیم که پیامبر برحسب طبیعت پیدایش آن دعوت و شرایط حاکم آن زمان را بر عهده داشت(20)»
با این مستندات تاریخی و کلام علماء بزرگ اهل سنت به تحقیق مشخص می شودکه زمان تشکیل شیعه زمان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلام)می باشد برای اینکه جامعه اسلامی ازهم نپاشد و حاکم و استوار گردد خیلفه بعد از خود را مشخص کرد. ومردم در روز غدیر با علی بیعت کردند و ولایت و امامت علی (علیه السلام )را تبریک گفتندمانند« بخاً بخاً یا ابن ابی طالب» یا«حیناً لک حیناً لک یا علی بن ابی طالب » پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلام)بارها وبارها علی (علیه السلام )را معرفی کرده مانند حدیث منزلت در صحیح بخاری آمده حدثناشعبه عن سعد قال سمعت ابراهیم بن سعد عن ابیه «قال النبی(صلی الله علیه و آله و سلام)لعلی (علیه السلام)؛اما ترضی ان تکون منی بمنزله هارون من موسی» (21)و یا مانند حدیث ثقلیین در صحیح الترمذی از جابر بن عبدالله نقل میکند ؛ رایتُ رسول الله فی حجته یوم عرفه و هو علی ناقته القصواء یخطب فسمعته یقول « یا ایها الناس انی تارک فیکم ما إن اخذتم فیکم به لن تضلوا کتاب الله و عترتی اهل بیتی(22)» رسول خدا فرمودند «لکل نبی وصی و وارث وان علیا وصیی و وارثی (23). » شیعه یک مولد طبیعی اسلام میباشد که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلام)کاشته و رشد و نمو نمود.
مقاله آشنایی با شیعه