نوع فایل: word
قابل ویرایش 80 صفحه
چکیده:
ارومیه شهری است با قدمت بیش از دو هزار ساله،که تمدنهای اولیه در شکل گیری آن سهم داشتند . شواهد و آثار تاریخی تپه های باستانی ،اشیاء بدست آمده در حفاری پناهگاه،در مرکز شهر نمونه بارز این مطلبند . آخرین نقشه های بدست آمده از شهر ارومیه آنرا شهری کوچک و محصور در داخل یک دیوار نشان می دهند که بتدریج رشد کرده ، حصارهای تدافعی را شکسته و با تغییرات اساسی در بنیان به شهر کنونی تبدیل شده است . قومیتها و انسانها با ادیان مختلفی در این شهر زندگی می کردند که آثار حضور آنها هنوز هم در شهر نمایان است و مسجد جامع ، با قدمت دیرین خود در مرکز شهر و در کنر بازار سرپوشیده خودنمایی می کند ، این مسجد تاریخی بر اثر اقدامات غیراصولی دستخوش تحولات زیادی شده است زیرا دخل و تصرفهای غیرعلمی لطمه شدیدی بر کالبد،روحیات،معنویاتو فضای معماری مسجد زده و تناسبات تاریخی را دستخوش تحولات گردانیده است . آسیبهای رطوبتی(نزولی و صعودی) هر کدام به نوعی و به نحوی تاثیر بردگرشدن،خرابیو فرسایش داشته است . نزولات جوی با هدایت نادرست و اختلاف کدهای بافت اطراف با مسجد و همچنین جهت شیب که از مسجد می گذرد همگی دست به دست هم دادند و فرسایش مصالح را بالا برده اند . رانش ، اجراهای غلط ، پیری مصالح ، آلودگی و ... از مشکلات بنا بودند .
برای حفظ ، احیا و ارزش دهی به اثر طرحهایی برای رفع مشکلات سازه ای بنا و برای گویاکردن ارزش های اثر ، از طرح سازماندهی محیط و عرصه بنا ارائه گردید امید است با اجرای طرحهای معماری و بهداشتی پیشنهاد شده بتوانیم این میراث با ارزش تاریخی را حفظ و به آیندگان انتقال دهیم .
مقدمه:
مسجد جامع ارومیه از بناهای نیمه دوم قرن هفتم هجری(دوره سلجوقی) است، مسجد جامع ، با قدمت دیرین خود در مرکز شهر و در کنر بازار سرپوشیده خودنمایی می کند این مسجد بدون ایوان ، درونگرا و سازگار با شرایط اقلیمی است . با توجه به مشخصات معماری این بنا و شرایط اقلیمی منطقه ، مسجد جامع ارومیه از نوع کم نظیر بوده و خصوصیات خاص خود را دارد ، عدم وجود ایوان وسیع و مناره ، از نقاط افتراق این بنا با نمونه های هم نوع عصر خود می باشد . بنای طاق گنبد دو پوسته گسسته و شبستان بزرگ آجری آن از لحاظ معماری و ساختمان طاق و قطر پی بنا و استحکام بدنه قابل توجه است، منظره خارجی گنبد شامل پایه آجری 16 ترک است که منتهی به نوک گنبد می گردد. محراب مسجد از نظر گچبری و خطوط در عداد زیباترین آثار هنری دوران مغول است. این بنا در جوار بازار و دارای صحن بزرگ و مسجد وسیعی است که قسمت اصلی و وسطی آن با گنبد بلندی پوشیده است .
در گذشته مسجد سمبل شهر بوده و ارتفاع و بزرگی آن نشان اهمیت و قدرت شهر و همچنین حکومت بوده است. برای شناخت و مطالعه تاریخی و مرمتی این بنای ارزشمند روشهای میدانی ، کتابخانه ای و مصاحبه ای در پیش گرفته شد . شرایط اقلیمی و محیطی اثر که تاثیر فراوان بر نحوه استقرار بنا و ماندگاری آن دارد . تاریخچه و روند شکل گیری و گسترش شده در دوره های مختلف ، ارزشها ، تاریخچه فضاهای مختلف بنا و سازه ، مورد مطالعه و بررسی و تحلیل قرار گرفت . هر بنایی از نیروهای درونی و بیرونی تاثیرپذیری می شود اگر این نیروها بیشتر از حد توان و مقاومت مصالح و سازه بنا باشد بنا آسیب پذیر می شود . لذا ز تمامی موارد فوق بهره جسته و در مراحل مختلفی به تبیین و تشریح موارد فوق نموده ام .
فهرست مطالب:
معرفی پروژه
تشکر و قدردانی
چکیده
مقدمه
بررسی موقعیت جغرافیایی استان آذربایجان غربی
1-1-1 نقشه ایران
1-1-2 نقشه استان آذربایجان غربی
1-1-3 معرفی استان آذربایجان غربی
1-1-4 موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان
1-1-5 سیمای اقلیم استان
1-1-6 وضعیت اجتماعی استان
1-2 بررسی پیشینه تاریخی آذربایجان غربی
1-3 شناخت زیست بوم آذربایجان غربی
1-3-1 وجه تسمیه آذربایجان غربی
1-3-2 لهجه و زبان
1-3-3 فرهنگ
1-3-4 زندگی مذهبی
1-4 معرفی شهرستان ارومیه
1-4-1 نقشه شهر ارومیه
1-4-2 ایجاد شهر ارومیه
1-4-3 سرگذشت تاریخی ارومیه
1-4-4 ویژگیهای سیاسی و اداری شهرستان ارومیه
1-4-5 ویژگیهای جغرافیایی طبیعی شهرستان ارومیه
1-4-6 شرایط اقلیمی ارومیه
1-4-7 تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری
1-4-8 کالبد شهری و روستایی
1-4-9 فرم بنا
1-4-10 نوع مصالح
1-5 مشخصات بنا
1-5-1 شناخت موقعیت بنا
1-5-1-1 موقعیت در نقشه
1-5-1-2 موقعیت طبیعی
1-5-1-3 موقعیت فعلی
1-5-2 تاریخچه بنا
1-5-3 مسجد جامع ارومیه در گذر زمان
1-5-4 شناخت معماری مسجد
1-5-5 نوع مالکیت بنا
1-5-6 ورودی های مسجد
1-5-7 عوامل تزئین شده و نوع آنها
1-5-8 نوع نقشه
1-5-9 مجموعه مسجد جامع
1-5-9- 1 شبستان گنبد دار مربع شکل (گنبد خانه)
1-5-9-2 محراب ایلخانی
1-5-9-3 چهلستون
1-5-9-4 حجره های اطراف صحن
1-5-9- 5 قسمتهای نوسازی اطراف صحن
1-5-10 جبهه داخلی شبستان گنبد دار
1-5-11 کتیبه های مسجد
1-5-11-1 کتیبه های دور طاق نما ها وپنجره های شبستان
1-5-11-2 کتیبه ساقه گنبد
1-5-11-3 دور اتاق شبستان
1-5-11-4 کتیبه های محراب گچ بری شده
1-5-11- 5 کتیبه الحاقی داخل گنبد خانه
1-5-11-6 کتیبه ورودی چهلستون
1-5-11-7 کتیبه سردر ورودی راسته عطاران
1-5-12 نظریات گوناگون در مورد بنای مسجد
1-6 روند شکل گیری مسجد جامع
1-6-1 دوره اول
1-6-2 دوره دوم
1-6-3 دوره سوم
1-6-4 دوره چهارم
1-6-5 وضعیت کنونی
1-7 آسیب شناسی و اقدامات مرمتی
1-7-1 شبستان گنبددار مربع شکل (گنبدخانه)
1-7-2 محراب مسجد جامع ارومیه
1-7-3 چهلستون قدیمی مسجد
1-7-4 دوره های مختلف کف سازی چهلستون
1-7-5 حجره های ضلع جنوب غربی
1-7-6 ضلع شرقی صحن
1-7-7 تزئینات داخلی حجره ها
1-7-8 پشت بام مسجد
1-7-9 صحن مسجد در گذشته
1-7-10 صحن مسجد فعلی
1-7-11 تاسیسات
1-7-12 سازه
1-7-13 پی
1-8 اشاره به اقداماتی که در دوره های گذشته روی بنا انجام شده است
1-8-1 توسعه و یا تعمیرات و دخل و تصرف انجام شده مشهود تا قبل از سال1346
1-8-2 مشخصات برنامه تعمیرات از سال 1346 به بعد
1-8-3 اظهار نظر رئیس دفتر فنی
1-8-3-1 وضعیت ساختمانی بنا از لحاظ پایداری و خطراتیکه موجودیت آن را تهدید می کند 83
1-8-3-2 تعاریف توجیهی برای پیشنهاد مرمت بنای تاریخی مسجد جامع ارومیه
1-8-4 گزارشات اجمالی مرمت و حفاظت بنا
منابع و مأخذ
منابع و مأخذ:
ر، ک ← بناهای تاریخی و اماکن باستانی ا یران صفحه 1.
ر، ک ← تاریخ ارومیه ← احمد کاویانپور صفحه 520.
ر، ک ← نگاهی به آذربایجان غربی ← ایرج افشار سیستانی.
ر، ک ← سرزمین زرتشت رضائیه ← علی دهقان ← صفحه ی 207 تلخیص.
ر، ک ← ارومیه در گذر زمان ← حسن انزلی ← صفحه ی 88.
ر، ک ← آرشیو میراث فرهنگی آ. غ ← گزارش حفظ و احیاءسازمان.
ر، ک ← مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهر سازی ایران، 12 ← 17 اسفند سال 74(کرمان) ← سازمان میراث فرهنگی کشور.
ر، ک ← گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران ← بخش اول ← مسجد جامع صفحه 42.
ر، ک ← نظری به تاریخ آذربایجان ← محمد جواد مشکور ← انتشارات کهکشان ← صفحه 361.
ر، ک ← راهنمای دیدنی های ایران ← تالیف :ع.رکوعی ← صفحه 25.
ر، ک ← مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی 2، استان آذربایجان غربی ← حسن زنده دل و دستیارانش، نشریه ایرانگردان، سال 1377، صفحه 106.
ر، ک ← معماری اسلامی ایران در دوره ی ایلخانان ← دونالدن ویلبر ← ترجمه دکتر عبدالله فریار ← انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب ← 1346.
ر، ک ← آثار و ابنیه اسلامی و تاریخی ارومیه ← از انتشارات اداره کل فرهنگ آذربایجان غربی صفحه 7.
ر، ک ← تاریخ عمومی آذربایجان ← تالیف سروان احمد کاویانپور، 1346، انتشارات آسیا.
پروژه طرح مرمت مسجد جامع ارومیه (پروژه درس آشنایی با مرمت ابنیه). doc
