صنعت تولید لاستیک و قطعات لاستیکی امروزه بعنوان یکی از صنایع مهم در اغلب کشورهای جهان بشمار می آید
با توجه به نقش بسیار مهم قطعات لاستیکی و کاربرد روز افزون آنها در صنایع مختلف ، اهمیت تولید این قطعات بخوبی روشن خواهد شد . از جملة این قطعات لوله های لاستیکی مسطح (تقویت شده ) است که دارای مقاومت و کارایی بسیار بالا در مقابل فشار ، درجه حرارات و مواد شیمیایی میباشد . از آنجایی که تولید و تکنولوژی ساخت این قطعه در ایران هنوز بخوبی جا نیفتاده لذا سالانه شاهد واردات آن می‌باشیم که امید است به یاری خداوند ، با اجرای موفقیت آمیز این طرح و طرحهای مشابه و نه تنها کشور را از این جهت خودکفا نمود ، بلکه در آینده و با راه اندازی طرحهای پتروشیمی دردست اجرا در مقام رقابت با سایر کشورهای تولید کننده در جهت صدور این فرآورده برآئیم .
طرح حاضر شامل اطلاعاتی در زمینه مواد اولیه ، فرآیند تولید و مسائل اقتصادی ، به انضمام پرسشنامه تکمیل شده میباشد .
مواد اولیه تشکیل دهندة لاستیک
لاستیک از دو بخش عمده پلیمری یا پایه ای و مواد غیر پلیمری یا افزودنی تشکیل میشود :
مواد پلیمری یا پایه ای مصرفی در لاستیک خود از دو بخش کائوچو طبیعی و کائوچوی مصنوعی تشکیل میشود .
کائوچوی طبیعی NR(Natural Rubber) : کائوچو که در زبان سرخپوستان به معنی اشک درخت می باشد در واقع شیرآبه درختی بنام "هه و آ" (Hevea) است که با تیغ زدن درخت از زیر پوست به بیرون چکیده میشود .این شیرآبه که به آن لاتکس گفته میشود حاوی 30 تا 40 درصد ماده کائوچو (پلی ایزوپرن) میباشد و از هر درخت سالیانه حدود 20 کیلو لاتکس بدست میاید .
جالب است اضافه شود که اولین استفاده از کائوچو برمیگردد به سال 1540 میلادی که "پیزارو" جهت ضد آب کردن لباس از این ماده استفاده کرد و همچنیین اینکه تا قبل از شروع قرن بیستم کائوچو تنها از درختهای نواحی استوایی قاره آمریکا بدست میاید تا اینکه در سال 1876 میلادی علیرغم ممنوع بودن خروج تخم درخت "هه وآ" توسط دولت برزیل تخم این درخت توسط یکنفر انگلیسی به مستعمره های آن زمان انگلیس و هلند در هند و جنوب شرقی آسیا منتقل کرد که با توجه به مساعد بودن زمین و شرایط آب و هوا پس از چندی باعث بوجود آمدن جنگلهای عظیمی از این درخت گردید بطوریکه امروزه تقریباً همة کائوچوی طبیعی جهان از این منطقه بدست میاید .
این کائوچو تا قبل از جنگ جهانی دوم تنها الاستومری بود که جهت ساخت لاستیک از آن استفاده میشد و بعد از جنگ بدلیل ورود کائوچوی مصنوعی به بازار از اهمیت کاسته میشود ،ولی امروزه در ساخت تایر اتومبیل و سایر لاستیکهایی کاربرد مصرف دارد . این کائوچو دارای خواص چسبندگی خام و پروسس پذیری خوبی بوده و با دوده براحتی مخلوط میشود و با گوگرد و تسریع کننده ها(Accelerators) پخت میگردد . در مقابل اسیدها و بازهای رقیق مقاوم بوده ولی در مقابل هیدرو کربورها ضعیف میباشد . نوع خالص آن (Ribbed Smoked Sheet)RSS است و همچنین در انواع
(Pale Crepe) و لاتکس به بازار عرضه میشود .
کائوچوی مصنوعی SR(Synthetic Rubber) : سرگذشت کائوچوی مصنوعی از سال 1900 آغاز میشود . برای نخستین بار "کنداکو" دانشمند روسی جسم سختی را از پلی مریزاسیون دی متیل بوتادین بدست آورد و در سال 1993 کائوچوی مصنوعی "بونااس" و "بوناران" تهیه گردید و به تدریج با شناخته شدن کامل ساختمان شیمیایی کائوچوی طبیعی از یکسو و رشد سریع وسائط نقلیه و افزایش مصرف قطعات لاستیکی برای کاربردهای مختلف ، تولید کائوچوهای منوعی با ساختمان و خواص متفاوت را ضروی ساخت عمده ترین کائوچوهای مصنوعی که امروزه در بازار وجود دارند عبارتند از :
کائوچوی SBR
این کائوچو بصورت سری های SBR1000 تا SBR2000 تولید میگردد که مهمترین آنها عبارتند از SBR 1502 و SBR1702 و SBR1808 که همراه آنها 37.5% روغن میباشد . کائوچوی SBR یک کائوچو برای مصرف عمومی بوده و دارای آکسترود پذیری بسیار بالا میباشد ولی از لحاظ پروسس پذیری و چسبندگی خام ضعیف میباشد این کائوچو در مقابل بعضی مواد شیمیایی مقاوم بوده ولی در مقابل روغنها ضعیف میباشد این کائوچو در مقابل بعضی مواد شیمیایی مقاوم بوده ولی در مقابل روغنها ضعیف میباشد . پخت این کائوچو نیز با گوگرد و تسریع کننده انجام میپذیرد. این کائوچو امروزه بیشترین مصرف را دارد ست و از آن برای ساخت تایر و تیوپ تسمه نقاله ، تسمه پروانه و ... استفاده میشود . این کائوچو را میتوان تقریباً جانشین کائوچوی طبیعی نمود
کائوچوی NBR
کائوچوی نیتریل یا بونا N برای نخستین بار بوسیله کشور آلمان معرفی گردید و در حال حاضر به نامهای تجارتی مختلفی از قبیل پربونان ، پاپیرن ، کماپرن و ..... موسوم است .
کائوچوی NBR بعلت مقاوم بودن در مقابل روغن برای ساخت لوازم لاستیکی مصرفی در صنایع نفتی مورد استفاده فراوان قرار میگرید از این کائوچو همچنین در ساخت رول ماشین چاپ، رول کاغذ سازی پوشش داخلی مخزنهای سوخت ، تسمه ضد روغن ، لوله های لاستیکی حاوی مواد نفتی و .... مورد استفاده قرار میکیرد .
کائوچوی EPDM
این کائوچو برای اولین بار در سال 1986تولید گردید و با سیستم گوگردی قابل پخت است دوره پذیری خوبی نداشته که این ضعف به کمک روغن برطرف میشود . در مقابل اسیدهای رقیق و بازها مقاوم میباشد . اولین کائوچو برای تهیه ورقه های لاستیکی ضد آب ، نوار دور شیشه اتومبیل ، لاستیک برف پاکن و شیلنگ رادیاتور و تسمه نقاله های ضد حرارت استفاده میکنند و معروفترین نوع تجاری آن در ایران به گلتان موسوم میباشد .
کائوچوی بو تیل
این کائوچو در مقابل اوزون ، هوا و گرما و همچنین در مقابل اسیدها و بازها ، رنگبرها و شویندها بسیار مقاوم میباشد ولی مقاومت آن در مقابل هیدروکربورها مانند SBR متوسط میباشد و بهترین خاصیت آن مقاومت در برابر جریان برق است که از تمام کائوچوهای دیگر بهتر است . بدلیل نفوذ ناپذیری این کائوچو ر مقابل هوا و سایر گازها از آن برای ساخت تیوپ اتومبیل و توپ و سایر اشیاء مشابه استفاده میشود .
بطوریکه گفته شد کائوچوی مصنوعی دارای طیف بسیار گسترده ای است که هر یک ازآنها برای مصارف خاصی تولید میگردد که بطور خلاصه عبارتند از : نئوپرن ، بوتادین ، اکرپلیک، کلروپرن، هیپالون، فلوره، ایزپرن، تیوکل، سیلیکون و ....
مواد اولیه غیر پلی مری
کائوچوی خام ، نرم و قابل فرایند شدن میباشد و زنجیرهای پلی مری آن هیچگونه پیوند شیمیایی به یکدیگر نداشته و چنانچه بهمین صورت قالبگیری شود . دارای خواص فیزیکی بسیار پایین بوده و شکل و ابعاد آن ثابت نخواهد بود.به همین دلیل برای رفع این نقیصه باید کائوچوی خام را با مواد پخت دهنده و سایر مواد تقویت کننده مخلوط و سپس تحت شرایطی پخته شود . این مواد که تحت عنوان مواد پلیمری لاستیک قرار میگیر به چند دسته تقسیم می شود که به شرح زیر می باشند.
مواد پخت دهنده :
موا پخت دهنده یا ولکانیزه کننده مواد شیمیایی می باشند که جهت ایجاد اتصالهای بین مولکولی زنجیرهای پلیمر لاستیک به کار برده میشوند تا با ایجاد یک شبکه سه بعدی خواص مطلوب را ایجاد کنند .عمل ولکانیزه کردن اول بار در سال 1842بوسیله کمپانی گودیز ابداع گردید که بعدها توسعه یافت .نوع و تعداد این مواد برای کائوچوهای مختلف متفاوت هست و به طور کلی سه گروه مواد جهت ولکانیزه کردن لاستیک به کار برده میشود که عبارتند از:
گوگرد "سلنوم"تلریم"و عناصر مشابه که با توجه به قیمت گوگرد در ایران معمولا پخت لاستیک به وسیله لاستیک انجام میشود .
مواد شیمیایی سولترر دهنده که این مواد میتوانند تحت فشار و حرارت از خود گوگرد آزاد نمایند که این گوگرد باعث پخت کائوچو میشود و مهمترین آنها عبارتند از دی کیومیل پر اکسید " بنزوئیل پر اکسید "اکسید روی "اکسید کلسیم و...
شتاب دهنده ها (accelerators)
شتاب دهنده ها به طوری که از نامشان پیداست جهت تسریع پخت لاستیک به آن اضافه میشود آمیزهایی که فاقد مواد شتاب دهنده باشد دارای سرعت پخت بسیار کم می باشد شتاب دهندها انواع مختلف دارد . و تعداد و نوع آنها با توجه به نوع کائوچو و سایر مواد افزوده شده به آن و همچنین مورد مصرف فراورده لاستیکی دارد .بر ای مثال بعضی از آنها سمی هستند که در آمیزه فراوردهایی که با دست و دهان تماس دارند توصیه نمیشود از مهمترین آنها می توان از:MBTS"MBT"TMTD"C.B.نام برد .
تعداد صفحات :62
فرمت فایل :Word
طرح توجیهی و کارآفرینی در مورد قطعات و شلنگ های لاستیکی (فرمت فایلWord) تعداد صفحات 62
