نام محصول: پایان نامه بررسی فضائل اخلاقی دیوان دهخدا
فرمت : word
تعداد صفحات : 134
زبان : فارسی
سال گردآوری : 94
پیشگفتار
اخلاق یکی از آموزه‌های دین است که در جای‌جای زندگی بشر اهمیت فراوان دارد تا جایی که در قرآن مجید در سورة حجرات و سوره‌های دیگر به آن پرداخته شده است. همچنین شاعران و نویسندگان بزرگ این مرز و بوم در اشعار و آثار خود به اخلاقیات توجه بسیاری نشان داده و اصطلاحات و مفاهیم اخلاقی را به کار برده‌اند.
اخلاق در نظم و نثر فارسی مبحثی نا آشنا نسیت. تحقیق در مورد جنبه های اخلاقی برخی از آثار ادب غنی پارسی می تواند با یادآوری مفاهیم اخلاقی و مطرح ساختن آموزه های جدید و گوشزد کردن محاسن اخلاقی ٬ آدمی را در رساندن به سعادت حقیقی یاریگر باشد.
از مشخصات بارز شعر کهن فارسی با همة تنوعی که از لحاظ اندیشه و احساس و مشرب گویندگانش در آن وجود دارد، ارزش‌های اخلاقی و انسانی است که چونان گوهرهای تابناک، جان و دل فضیلت‌جویان هنردوست را تاکنون از فروغ معنوی خود روشنی بخشیده و نوازش کرده و در طول حیات هزارسالة خود راهنمای نسل‌ها و پرورش‌دهندة قرایح و استعدادهایی بسیار بوده است. با نظری گذرا به درون‌مایة شعر گذشته آشکار می‌شود که در این قلمرو وسیع، ذوق و اندیشه، هرچه مقدس و محترم و والا و زیباست، ستایش شده و از تمامی ناشایست‌ها و رذایل و آنچه موجب سقوط اخلاقی انسان می‌شود، نکوهش و تقبیح به عمل آمده است.
نام دهخدا در تاریخ معاصر ایران چنان به فرهنگ و ادب درآمیخته است کـه ابـعاد دیـگر شخصیت وی حتی شاعری او در محاق مانده است.او در چند شاخه از ادب معاصر ما آغازگر،پیشرو و راهنما بوده است.تنها عرصه لغت و فـرهنگ نیست که پیوسته نام دهخدا را تداعی می‌کنددهخدا در عصر ما سرآمد بزرگانی بود که ریشه در فرهنگ و تاریخ این کهن سرزمین داشت و کـار آمدترین حـلقهء واسطی بود که امروز ما را با دیروز پیوند می‌داد و با اتصال فرهنگ عصر به فرهنگ دیرپای گذشته بدان غنا و ژرفا می‌داد،و از آن تکیه‌گاهی می‌ساخت تا بتوان در پناه آن در کارزار چالش‌های عصر استوار ایستاد و از هویت خویش دفـاع کرد.
بیان مسأله
اخلاق در لغت به معنی خلق و خو و چگونگی استفاده از توانایی های درونی نظیر گفتار ، شنیدار و حتی چگونگی استفاده از توانایی های فیزیکی است . این واژه ی نسبتا کوچک از گذشته های بسیار دور مورد توجه بوده است.
سابقه ادبیات تعلیمی و پرداختن به شعر و نثر اخلاقی و حکمی، به ایران دوره باستان و آثاری نظیر تعلیمات اخلاقی آیین زدتشت و اوستا برمی گردد. در عهد ساسانی، اندرزنامه هایی برای تبلیغ آموزه های اخلاقی نگاشته شد. در دوره اسلامی هم از سوی دانشمندان و ادیبانی نظیر ابن مقفع و مولف دینکرد، مباحثی از تعلیمات اخلاقی بیان گردیده است.
دهخدا از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگ و ادب این مرزوبوم اسـت کـه عـلاوه برعرصه‌های سیاست،روزنامه‌نگاری،پژوهش و تألیف،در نویسندگی و شاعری نیزنقش مهمی ایفا کرده است.او متعلّق به روزگار پرفراز و نـشیبی است که جامعۀ ایرانی رویدادهای مهمی چون نهضت مشروطیت،جنگ‌های جهانی اوّل و دوم،استبدادرضا خانی و ملّی شـدن صنعت نفت را پس پشت نـهاده اسـت.وی به عنوان پژوهشگری آگاه به مسائل سیاسی و نویسنده‌ای دارای ذوق شاعری بروقایع اثر گذاشته یا از آن‌هاتأثیر پذیرفته است.بعضی از این وقایع در اشعار باقی‌ماندۀ او بازتابی درخور تأمّل یافته که دقت در آنها مبین اهمیت واقعه و نظر دهخدا دربـارۀ آن است در 14 مرداد 1285 با امضای فرمان مشروطیت به دست مظفر الدین شاه جامعۀ ایرانیوارد مرحلۀ جدیدی از حیات سیاسی-اجتماعی خود شد و مفاهیم تازه‌ای چون قانون،آزادی،مجلس،مشروطه،حزب وپارلمان به مـیان مـردم راه یافت.ادبیات هم دگرگون شد و نویسندگان و شاعران هنر خویش را برای آگاهی‌بخشی و حرکت‌زایی جامعه به خدمت گرفتند.شعر از نظر هدف،درون‌ساخت،موضوع،زبان و قالب شروع به تغییرکرد و جامعه عرصۀ ارائۀ هنر شاعرانی شد که سروده‌هایشان وسیلۀ مبارزه و انـجام رسالت اجـتماعی بـود و مردم عادی مهم‌ترین مخاطبان آنـ‌ها بـودند.دهخدا کـه هنگام امضای فرمان مشروطیت حدودا 28 سال داشت،در چنین محیطی به شاعری بسان ضرورت و رسالتی اجتماعی روی آورد و کوشید از این هنر،سلاحی برای مبارزه به سازد.جنبش مشروطه‌خواهی،استبداد صغیر،فتح تـهران و اعـادۀ مـشروطیت،اولتیماتوم روسیه و تعطیلی مجلس دوم،تاج‌گذاری احمد شاه،جنگ جهانی اوّل،قحطی و تـجاوزدول بـیگانه،دولت‌های ناپایدار و کودتای اسفند 1299،قدرت یافتن سردار سپه وانقراض قاجار و تاج‌گذاری پهلوی اوّل در پنجم اردیبهشت 1305 و سلطنت پانزده سالۀاو و سپس چهارده سـال پادشـاهی مـحمد رضا پهلوی اتفاقات مهمی بود که دهخدا درککرد و در متن ایـن حوادث گاه جنگید و گاه به نظاره نشست.از میان انبوه اتفاقات ریزو درشت این سال‌ها تنها تعدادی مجال یـافتند در سـروده‌های دهـخدا بازتاب یابند.دلیل این امر به اقتضای شرایط اجتماع و امکان سرایش شعر سـیاسی یـا تشخیص و خواست شاعر بازمی‌گردد.
ضرورت تحقیق
توجّه به مضامین معرفتی و حکمی و بهره‌گیری از نکته های اخلاقی در رفتارهای فردی و اجتماعی، از جمله وسایل مطمئنی است که فرد را به مرتبۀ کمال، رهنمون می‌گرداند. این حقیقت به عنوان یک رسالت ، بسیاری از سخنوران و نویسندگان عرصۀ ادب فارسی را بر آن داشته تا پرداختن به مقولۀ حکمت عملی و اخلاق را مورد توجّه خویش قرار دهند.
برای فهم هرچه بیشتر دیوان دهخدابه ویژه اشعارش از دیدگاه اخلاقی ضرورت دارد موردبررسی قرار گرفته است.
اهداف تحقیق
1-هدف اصلی پایان نامه حاضربایسته ها ونابایسته های علامه دهخدا است.
2-هدف دیگرمعرفی اجمالی شرح زندگی دهخدا است.
3-هدف دیگربیان مطالبی درباره مشروطه وویژگی اشعاردوره مشروطه است.
سوالات تحقیق
1-آیا دهخدا دردیوان خویش به مسائل اخلاقی توجه داشته است؟
2-آیا دهخدا دردیوان خویش تنها به مسئله سیاست پرداخته است؟
3-جایگاه اخلاق درشعردهخدا چیست؟
4-علامه دهخدا برچه فضایل اخلاقی تکیه وتأکید داشته است؟
5-دهخدا در دیوان خود کدام رذایل اخلاقی را نکوهید و اجتناب از آنها را واجب دانسته است؟
پایان نامه بررسی فضائل اخلاقی دیوان دهخدا
