چکیده
پولشویی پدیده‌ای است که به عنوان جرمی سازمان یافته و فراملی در دهه‌های اخیر در اسناد و برنامه‌‌های بین‌المللی به دنیا معرفی شده است. این جرم یک جرم ثانویه است که به دنبال جرایم مقدمی که منافع مالی و مادی تولید می‌کنند، ارتکاب می‌یابد و به معنای مخفی کردن آگاهانه ماهیت و منشا نامشروع اموال حاصل از ارتکاب این جرایم است به نحوی که این اموال ظاهری قانونی به خود گرفته وپاک و مشروع جلوه داده شوند.
تفکر جرم‌انگاری این پدیده به دنبال گسترش جرایم سازمان یافته در دنیا مطرح شد و هدف این بود که با کوتاه کردن دست جنایتکاران از عواید مجرمانه‌شان، انگیزه ارتکاب جرم در آنها از بین برود و به این ترتیب با مبارزه با پولشویی به مبارزه با جرایم سازمان یافته پرداخت. علاوه بر آن میزان بالای پولشویی در جهان، خصوصیات سازمان یافتگی و فراملی بودن و بدون بزه دیده بودن این جرم، خسارات و زیانهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن و ارتباط تنگاتنگ آن با جرایم دیگر ضرورت جرم‌انگاری این پدیده را در دنیا و همچنین ایران بیشتر کرده است و به همین جهت نیز در ایران لایحه‌ای در خصوص مبارزه با پولشویی به تصویب رسید که هنوز مراحل نهایی قانون گذاری را طی نکرده است.
اسناد بین المللی و منطقه‌ای متعددی در خصوص پولشویی به تصویب رسیده است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از کنوانسیون وین 1988، کنوانسیون شورای اروپا 1990 ، دستورالعمل اروپایی 1991، توصیه‌های چهل‌گانه «فاتف» در سال 1990 و اصلاحیه‌های آنها در سال 1996 و 2000، کنوانسیون پالرمو در سال 2000 و کنوانسیون مبارزه با فساد مالی سال 2003. این اسناد راهکارهای مختلفی را برای مبارزه با پولشویی ارائه داده‌اند که به 4 قسمت راهکارهای تقنینی، راهکارهای اجرایی و اداری، راهکارهای پیشگیرانه و راهکارهای قضایی قابل تقسیم هستند.
هدف از این راهکارها این است که تا جایی که ممکن است عرصه بر پولشویان تنگ شود و هزینه عملیات پولشویی برای آنها بالا رود تا ارتکاب جرم برای آنها بی‌فایده شده و در نتیجه آنها را از ارتکاب جرم باز دارد.
فهرست مطالب
عنوان ................................ صفحه
مقدمه............................................................................... 1
بخش اول:بررسی حقوقی وجرم شناختی پولشویی..... 4
فصل اول :بررسی حقوقی پولشویی.................................... 5
مبحث اول: مفهوم و تعریف............................................... 5
مبحث : دوم : تاریخچه ........................ 9
مبحث سوم : عناصر تشکیل دهنده جرم ........... 14
گفتار اول : عنصر قانونی ................... 14
گفتار دوم : عنصر مادی................................................ 15
بند اول : شرایط مقدماتی............................................ 15
- ضرورت وجود جرم قبلی................. 15
- خصوصیات مال حاصل از ارتکاب جرم ....... 20
- خصوصیات مرتکب جرم........................................... 22
بند دوم: عمل مرتکب ........................ 25
بند سوم: شیوه ها و وسایل ارتکاب جرم ......... 27
- شیوه های مشتمل بر استفاده از بانکها..... 29
1-1 تصفیه پول.......................... 29
2-1 افتتاح حساب با هویت مجعول........... 30
3-1 معاملات کلان از طریق نزدیکان.......... 30
4-1 وام های صوری و دروغین................ 30
5-1 اسمور فینگ ........................ 31
6-1 استفاده از بانکهای کارگزار.......... 31
7-1 نقل و انتقال الکتریکی و استفاده از کارتهای هوشمند 32
8-1 بهشتهای مالیاتی................... 34
.2 شیوه های مربوط به استفاده از مؤسسات مالی غیر بانکی 35
1-2 حواله .............................. 35
2-2 استفاده از بازار بورس و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار 36
فهرست مطالب
عنوان ................................ صفحه
3-2 استفاده از مؤسسات بیمه ............ 37
.3 شیوه ها و طرق پولشویی بدون استفاده از مؤسسات مالی 38
1-3 قاچاق پول.................................................... 38
2-3 استفاده از کازینوها................ 39
3-3 استفاده از مؤسسات غیر انتفاعی و خیریه..... 40
4-3 استفاده از بازا هنر و عتیقه جات و جواهرات 40
5-3 استفاده از متخصصان حرفه ای ........... 41
بند چهارم : مراحل پولشویی.................. 43
- مرحله جایگزینی..................................................... 43
- مرحله لایه گذاری.................................................... 44
- مرحله ادغام........................................................... 46
بند پنجم : نتیجه مجرمانه................... 47
بند ششم :مشارکت و معاونت در پولشویی........ 48
گفتار سوم :عنصر معنوی جرم.................. 50
فصل دوم : بررسی جرم شناختی پولشویی......... 53
مبحث اول : هدف و ضرورت جرم انگاری........... 53
مبحث دوم : ویژگی های رایج جرم پولشویی.................. 58
گفتار اول: فراملی بودن .................... 58
گفتار دوم : سازمان یافتگی ................. 60
گفتار سوم: بدون قربانی بودن................ 63
مبحث سوم : میزان پولشویی................... 65
مبحث چهارم :اهداف و علل پولشویی............ 67
مبحث پنجم :آثار و زیانهای پولشویی.......... 69
گفتار اول :آثار و زیانهای اقتصادی .......... 70
گفتار دوم : آثار و زیانهای سیاسی و اجتماعی... 74
مبحث ششم :رابطه پولشویی و جرایم مربوط به موادمخدر 77
فهرست مطالب
عنوان ................................ صفحه
مبحث هفتم : ارتباط پولشویی و تروریسم................... 80
بخش دوم: مبارزه با پولشویی................. 89
فصل اول :اقدامات انجام گرفته در سطح بین المللی 91
مبحث اول: اسناد و توافق نامه های جهانی و منطقه ای 91
گفتار اول : کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان مصوب 1988................ 91
گفتار دوم : اعلامیه کمیته بال ............... 94
گفتار سوم:کنوانسیون شورای اروپا ........... 95
گفتار چهارم : دستور العمل اروپایی در زمینه پولشویی 97
گفتار پنجم : کنواسیون سازمان ملل علیه جرایم سازمان یافته فراملی 100
گفتار ششم :کنوانسیون سازمان ملل علیه فساد مالی 104
مبحث دوم : نهادها و سازمانهای مبارزه با پوشویی 107
گفتار اول :نیروی ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی (فاتف 107
گفتار دوم : گروه اگمونت .................. 110
فصل دوم : راهکارهای ارائه شده برای مبارزه با پولشویی 114
مبحث اول: راهکارهای تقنینی ............... 114
گفتار اول: جرم انگاری پولشویی در قوانین داخلی 114
گفتار دوم :پیش بینی کیفرهای متناسب با جرم .. 119
گفتار سوم :شناسایی مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی 123
مبحث دوم: راهکارهای اجرایی و اداری........ 128
گفتار اول: مسئولیتها و تکالیف مؤسسات مالی.. 128
بند اول :رعایت اصل شناخت مشتری ............ 128
بند دوم : حفظ سوابق مالی .................. 131
بند سوم : گزارش موارد مشکوک ............... 134
بند چهارم :تعدیل اصل رازداری حرفه ای ...... 138
فهرست مطالب
عنوان ................................ صفحه
بند پنجم :عدم اطلاع به مشتری در خصوص گزارش موارد مشکوک 140
بند ششم : آموزش کارکنان وکارمندان ......... 142
گفتار دوم :مسؤلیتها و تکالیف مؤسسات غیر مالی و اشخاص حرفه ای 144
گفتار سوم :مسؤلیتها و تکالیف نظارتی ....... 146
بند اول : ایجاد واحدهای اطلاعاتی مالی (FIU) .. 146
بند دوم :کنترل نقل و انتقال پول ........... 150
بند سوم :نظارت بر بانکها و مؤسسات مالی ..... 152
بند چهارم : تجویز روش حمل و تحویل تحت کنترل . 153
مبحث سوم : راهکارها و اقدامات پیشگیرانه ... 155
گفتار اول : مفهوم پیشگیری از جرم .......... 155
گفتار دوم: پیشگیری از پولشویی............. 157
مبحث چهارم :راهکارهای قضایی .............. 161
گفتار اول:تسهیل کشف و اثبات جرم ........... 161
بند اول : پذیرش اماره مجرمیت .............. 161
بند دوم ‚ استفاده از مخبرین و فنون ویژه تحقیق 164
گفتار دوم : مصادره و ضبط اموال ............ 166
گفتار سوم : همکاری قضایی بین المللی ....... 169
بند اول : نیابت قضایی .................... 170
بند دوم: احاله رسیدگی کیفری .............. 173
بند سوم :انتقال محکومین .................. 174
بند چهارم :استرداد متهمین و محکومین ....... 176
نتیجه گیری و پیشنهادات .................. 181
فهرست منابع و مآخذ....................... 185
پیوست
بررسی جرم پولشویی در اسناد بین المللی و حقوق ایران 230 ص
